ادیان گسترش یافته در ایران‌زمین همه وحدانی بوده‌اند

دکترمحمدبقایی (ماکان) درگفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که برخی معتقد هستند فلسفه دین نسبت به شاخه‌های فلسفی مرتبه دوم دیگر در ایران رشد بهتری داشته است آیا این نظر را قبول دارید و چرا؟ گفت: حقیقت این است که تاریخ سرزمین ایران از دیرباز با اندیشه دینی عجین بوده یعنی هر چه درتاریخ کشورمان بیشتر تعمق می‌کنیم با اندیشه‌های دینی متفاوت مواجه می‌شویم که بسیار مورد توجه مردم بوده‌اند. موضوع درخور تأمل و متفاوت با دیگر سرزمینها این است که ادیان برآمده از ایران همگی وحدانی بودند.

وی افزود: ادیان در ایران به خلاف دیگر سرزمینهای کهن که در شرق و غرب امپراطوری ایران قرار داشتند ساخته ذهن بشر نبوده و برجسته‌ترین آنها مبتنی بوده است بر سه اصل اندیشه نیک، گفتار نیک و کردارنیک که بعدها مورد تأیید تمامی ادیان بزرگ قرار می‌گیرد و به زبانی دیگر مطرح می‌شود.

این محقق و پژوهشگر در پاسخ به این سؤال که کدام یک از موضوعات فلسفه دین را در موقعیت فعلی برای منظومه فرهنگی کشورمان مؤثرتر می‌دانید؟ گفت: از آنجا که ذهن ایرانی پیوسته معطوف به دین و اخلاق بوده است به نظر می‌رسد اندیشه‌های سازنده دینی که در مسیر تعالی زندگی جای دارند در شرایط کنونی مؤثرترین عامل است. زیرا بشر اصولاً طالب سعادت و بهروزی است و سعادت و بهروزی برآمده از دین مبتنی بر عقل و کاملاً اندیشمندانه باشد طبیعتاً دستیابی به زندگی واقعی که هدف هر دین متعالی است آسانتر فراهم می‌شود.

این محقق حوزه فلسفه و ادبیات درادامه تصریح کرد: آنچه که جوامعی مانند ما دراندیشیدن به فلسفه دین نیاز دارند این است که بدانیم دین برای زندگی است نه زندگی برای دین. چکیده ادیان متعالی به خصوص اسلام در همین معناست که می‌تواند عمده ترین موضوع در فهم واقعی دین باشد در غیر اینصورت احکام دینی بدل به عاملی دست و پاگیر می شوند و لطف زندگی را از بین می‌برند که به قول سنایی :[دین بی لطف شاخ بی بار] می‌شود.

بقایی در پاسخ به این سؤال که موانع رشد فلسفه دین در ایران چه‌ها هستند؟ گفت: اگر دین را نهایتاً فرهنگ بدانیم هر فرهنگی در شرایطی رشد می‌کند که در آن هوای آزادی وجود داشته باشد. در چنین فضایی تضارب آرا پدید می‌آید که موجب تجلی اندیشه‌های برتر می شود. ازآنجا که دین امری باطنی است که بر امور ظاهری تأثیر می‌گذارد و حرکتی است از درون به بیرون بنابراین هرچه شناخت دین از طریق قلب میسرتر شود پایه‌های آن در جامعه مستحکم تر می‌شود.