جنگ نرم در جهان عرب ؛ از رسانه ناسیونالیست تا شبکه ایدئولوژیک

درعصر ماهواره و اینترنت ، وبلاگ و سایت و تصویر شبکه های ماهواره ای با کیفیت دیجیتالی میدان جنگ را به خانه و دل و فکر مردم کشانده و این نه برای خدمت که در جهت تسلط بر قلوب و افکار مردم است.

این داستان اما زمان زیادی از عمرش نمی گذرد و تا چند سال پیش قدرتمند ترین کشورها در دنیای سایبر هنوز تهدید فیزیکی را موثرتر می انگاشتند از همین بابت هم بود که جنگ با سخت افزار دامنه ای گسترده داشت و ابرقدرتها به مسابقه تسلیحاتی می پرداختند. یکی طرح سپر موشکی را در می انداخت و دیگری موشکی را آزمایش می کرد که سپر موشکی را در می نورد. حتی محاسبات غلط در این باره موجب شد که قدرتمند ترین کشور در جنگ افزار نظامی به ضعیف ترین کشورهای منطقه خاورمیانه اردو کشی کند و پس از مدتی کوتاه خود را تا گلو در منجلاب عراق و افغانستان بیابد.

آری دوره جنگ نظامی به پایان خود رسیده و جهان وارد فضایی دیگر از برخورد شده که به تعبیر متخصصین فن از آن به عنوان عصر جنگ نرم  و یا دیپلماسی عمومی یاد می شود. جالب اینکه در این زمینه برخی کشورهای غیر دموکراتیک منطقه نیز به درک این مهم رسیده و مردان جنگی خود را با قلم و میکروفن وارد عرصه کرده اند .

شاید برای نخستین بار شبکه تلویزیونی عربی زبان الجزیره در جریان حمله امریکا به افغانستان خود نمایی کرده و شبکه امریکایی سی ان ان را جا گذاشت. در جریان این جنگ به کرات سخنان از پیش ضبط شده اسامه بن لادن رهبر القاعده در اختیار این شبکه قرار گرفت و تلویزیون سی ان ان و بی بی سی منبع خبری خود را الجزیره با شعار "الرای و الرای الاخر"  اعلام کردند.

شبکه تلویزیونی الجزیره به مدیریت ولیعهد قطر تاسیس شد و سعی کرد در فضای بسته کشورهای سلطنتی حوزه خلیج فارس به شفاف سازی بپردازد . لگوی این شبکه  نیز به شکل قطره آبی موید این رویکرد بود ولی با این وجود تعصب عربی خود را نتوانست کتمان کند به گونه ای که شرط به کار گرفته شدن در این شبکه تسلط کامل بر زبان عربی عنوان می شد. به همین خاطر هم بود که نه از سر حق طلبی که از روی عرق عربی و رویکرد ناسیونالیستی مسئله فلسطین اشغالی را بشدت دنبال کرده و جوانب مختلف آن را مورد توجه قرار می داد. این شبکه امروز نیز پس از جهانی شدن همین رویکرد را حفظ کرده و در قضایای جنگ 22 روزه رژیم صهیونیستی با مجاهدین حماس و تا حدودی در جنگ 33 روزه رژیم صهیونیستی با حزب الله لبنان به حمایت از این دو گروه پرداخت و ابعاد مختلف جنایات صهیونیستها را فاش کرد.

شاید یکی از عوامل موثر پیروزی حزب الله و حماس در جنگ نرم افزارانه در این دو واقعه حضور جدی شبکه الجزیره و گزارشهای لحظه به لحظه آن از بمباران مردم بی دفاع غزه بود. در زمانی که شبکه هایی مثل بی بی سی و سی ان ان از پشت ارتش رژیم صهیونیستی با لباسهای متداول صحنه جنگ را به نفع صهیو نیستها نمایش می دادند گزارشگر فربه شبکه الجزیره با لباس جنگی در میان آتش بمبهای خوشه ای غاصبان قدس شریف ، دفاع جانانه مردم غزه را منعکس می کرد ولی از این تلاش کمتر بوی اسلام گرایی می آمد و در حقیقت زبان مشترک عربی عامل همبستگی با فلسطینیان شد. لذا الجزیره نشان بارز  ناسیونالیسم عربی شد و زمانی که بحث از خلیج فارس به میان آمد جاده خاکی را مسیر اصلی برای خود انگاشت.

اما گویی تاریخ برای جهان عرب باید همواره در گردش به دور یک میدان بوده و پس از گذشت زمانی تجربیات گذشته تکرار شود.همان گونه که از زندانهای سخت جمال عبدالناصر به عنوان رهبر ناسیونالیسم عربی سید قطب با اندیشه های تند وهابی بیرون آمد، این بار نیز از مواضع آزار دهنده ناسیونالیستی شبکه الجزیره ، شبکه سعودی العربیه زائیده شد. این شبکه با مدیریت وهابیون تند رو نگاهی ایدئولوژیک به هدایت اخبار خود داشته و از همین رو نه در خدمت جهان عرب و اسلام که در خدمت منافع بیگانگان گام بر می دارد. زیرا وهابیون سعودی، پیروان دیگر ادیان الهی و غیرالهی را بر مسلمانان غیر وهابی ترجیح داده و حاضرند با آنها همسو شوند تا شیعیان و حتی مسلمانان اهل سنت غیر حنبلی از بین ببرند.

همانگونه که اشاره شد شبکه الجزیره در جریان اطلاق نام جعلی برآبراهی که بطلمییوس رومی به عنوان نخستین جغرافی دان تاریخ جهان خلیج فارس نام نهاده بود و همچنین جزایرسه گانه ای که در تاریخ خلیج فارس و نص صریح قرار دادهای بین المللی تعلق به ایرانشان محرز شده است، رویکرد عربی - عجمی خود را روشن کرد. ولی شبکه العربیه پا را از این مقولات فراتر نهاد و به نشانه شیعه ستیزی امور داخلی کشورمان را مورد هدف قرار داده و بر شیپور اختلاف دمید.

زمانی که پس از انتخابات در ایران نا آرامیهایی بروز کرد، شبکه های بی بی سی فارسی و صدای امریکا برخی تصاویر را نمایش می دادند و شبکه  العربیه با بزرگ نمایی بدان می پرداخت و درباره آن جریان سازی های کذب می کرد. این شبکه حتی در موضوع کوچکی که میان ایران و عراق درباره چاه نفتی فکه پیش آمد علیرغم مواضع ضد عراقی خود ،اقدام به بزرگ نمایی هایی از این قبیل که ایران تمامیت عرضی عراق را مخدوش کرده و به سمت خاک این کشور پیشروی نموده کرد.

العربیه علاوه بر شیعه ستیزی در پی یک پروژه دیگر میان عربستان، امریکا و رژیم صهیونیستی نیز هست و آن اینکه کشورهای کوچک منطقه را از ایران ترسانده و به عبارتی تریبون ایران هراسی شود

العربیه علاوه بر شیعه ستیزی در پی یک پروژه دیگر میان عربستان، امریکا و رژیم صهیونیستی نیز هست و آن اینکه کشورهای کوچک منطقه را از ایران ترسانده و به عبارتی تریبون ایران هراسی شود." ایران برنامه مخفی اتمی دارد و به همین دلیل، اعتراض جامعه جهانی و بین‌المللی را برانگیخته است. ایران یکی از عوامل مهم برقرار نشدن امنیت و بحران سیاسی لبنان است. ایران عامل اصلی تشنج و خونریزی در عراق است. ایران به دنبال سیطره حاکمیتش از غزه تا عراق است. دخالت‌های ایران تا نوار غزه رسیده و باعث بر هم خوردن وحدت ملی فلسطینی‌ها شده است. ایران از اصول خود در آغاز انقلاب دست کشیده و درآمد نفت خود را صرف حمایت‌های مالی و تسلیحاتی از گروه‌های حامی‌اش می‌کند. ایران باعث ایجاد جو هراس و ناامنی در همسایگان و در منطقه است".

این گونه تحریکات همه از تیتر عناوینی است که شبکه العربیه استفاده کرده است تا 7 کشور حوزه خلیج فارس را به همراه دیگر اعراب منطقه نسبت به ایران حساس کرده و بدین ترتیب به وظیفه اختلاف افکنی خود در منطقه به نحو احسن عمل کند.شاید از همین رو بود که مرد نخست دستگاه دیپلماسی کشورمان برای چندمین بار طی ماه های اخیر به جریان سازی های سراسر کذب این شبکه واکنش نشان داده و توصیه کرد که رویکرد رسانه ها به ویژه شبکه العربیه باید در جهت نزدیک ساختن مردم کشورهای مسلمان و منطقه به یکدیگر باشد و از تاثیر پذیرفتن از سیاست هایی که ممکن است نزدیک شدن کشورهای مسلمان را تحت الشعاع قرار دهد، بپرهیزند تا برای خنثی کردن فعالیت رسانه های وابسته به صهیونیست ها که در جهت دور کردن مسلمانان از یکدیگر و ایجاد اختلاف بین کشورهای منطقه تلاش می کنند، اقدام بیشتری انجام دهد.

منوچهر متکی در حاشیه اجلاس داووس نیز در گفتگو با شبکه العربیه تاکید کرد: مشکل اصلی در منطقه خاورمیانه رژیم صهیونیستی است که امنیت را در منطقه به خطر انداخته است و با توجه به عدم برخورد جدی کشورهای قدرتمند، فعالیت های جنایتکارانه خود را در فلسطین ادامه می دهد.

اگر شبکه تلویزیونی الجزیره را زائیده جنگ خلیج فارس با 140 میلیون دلار سرمایه اولیه بدانیم ، العربیه با یک میلیارد دلار سرمایه اولیه بعد از حضور نظامی امریکا در افغانستان و در جریان جنگ با عراق راه اندازی شد تا اعراب منطقه را از اندیشه های ناسیونالیستی دور کرده و تفکر طالبانی را جایگزین آن سازد. علاوه بر این راهبرد کلی العربیه نشان داده که حاضر است رژیم صهیونیستی را مشروعیت بخشد ولی نهضت های مشروع و آزادی خواه را به دلیل زاویه اعتقادی و فکری مورد اماج حملات تخریبی خود قرار دهد و از همین روست که هشدارهای مسئولان ایرانی نسبت به جریان سازی های مغرضانه العربیه همواره بلند بوده ولی درباره شبکه الجزیره شاهد انتقادهای آرامتر هستیم.

اما تاریخ عرب نشان داده که نه رویکردهای ناسیونالیستی صرف پاسخ گوی تمام نیازهای مردم مسلمان این کشورها بوده و نه اندیشه های افراطی بلکه آن رویکردی که توانسته با فراز و نشیبهای فراوان کماکان زنده بماند اندیشه های میانه رو اخوان المسلمین است که همواره پایگاهی اسلامی در میان اهل سنت بوده وهست.   

--------------------------------------
تحلیل از : حجت پیری