نوروز بزرگترین جشن در آسیای مرکزی است

به گزارش خبرنگار مهر، در این نشست که عصر روز گذشته با موضوع بررسی نوروز خوانی‌های ایران و به همت خانه موسیقی در خانه هنرمندان برگزار شد پژوهشگران موسیقی نواحی ایران و جمعی از علاقمندان به موسیقی حضور داشتند وجنبه های مختلف مراسم آیینی و سنتی نوروزخوانی با اجرای قطعاتی توسط نوروز خوانان مورد بررسی قرار گرفت.

شش نشست پژوهشی در سال 89

در ابتدای مراسم پس از اجرای قطعاتی از موسیقی شاد نوروز با سازهای سرنا و نقاره دکترسریر مدیرعامل خانه موسیقی به روی صحنه آمد و گفت : سال گذشته سال خوبی درحوزه پژوهش بود اگرچه مقوله های پژوهشی در حوزه های مختلف همواره مورد بی اهمیتی قرار گرفته و فقط عشق و علاقه پژوهشگران است که تداوم این جریان را میسر می کند اما سال گذشته در حوزه پژوهش اتفاق مهمی رخ داد و آن ثبت ردیف موسیقی ایران بود که به عنوان یکی از میراث های معنوی جهانی در یونسکو به ثبت رسید .

وی ضمن سپاس از پژوهشگران ارائه دهنده برنامه نوروز خوانی گفت : امروز سومین و آخرین جلسه پژوهشی خانه موسیقی در سال جاری است وما برای سال آینده شش نشست پژوهشی دیگربرنامه ریزی کرده ایم و من این مژده را می دهم که گام های موثری برداشه می شود و موضوعاتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد که کمتر روی آن بحث و بررسی شده است . 

در ادامه این جلسه جهانگیر نصر اشرفی به روی صحنه آمد و امید سهرابی که خود او نیز از کارشناسان موسیقی نواحی است به عنوان مجری سئوالاتی را درخصوص آیین نوروز خوانی پرسید .

نوروز خوانی یک مکتب است

نصری اشرفی در پاسخ به سئوال مطرح شده گفت : نوروخوانی ژانری است که به عنوان یک مکتب و آیین مطرح است و هنوز می توان ردپای این آیین را  در مناطق حاشیه رشته کوه البرز مشاهده کرد.

وی در ادامه افزود : نوروز جشن بزرگی در ایران و همچنین بزرگترین جشن در آسیای مرکزی است، نوروز جشنی پیشا زرتشت و جشن کهن و مدنی ایران است و طبق نظر محقق ها این جشن یک جشن بزرگ کشاورزی و شهری است که آیین ها و نغمه های زیبا و دل انگیزی را ایجاد کرده است که با روح انشان ها تنیده شده و مانند دیگر آیین ها با المان های گوناگون موسیقی عجین شده است .

جهانگیر نصر اشرفی در ادامه صحبت های خود به انوع لحن های نوروز خوانی اشاره کرد و گفت : لحن های نوروز خوانی سه بخش است، بخش اول لحن هایی توام با آیین نوروز مانند "تکم خوانی" و کوسا گردی " است اما بخش دوم از این لحن ها جنبه مستقل تری داشته و نغمه ها نشانه های بهاری دارند و یک بخش دیگر هم به طور ویژه به خود نوورز خوانی اختصاص دارد و تحول فصل در ایران را مطرح می کند بنابراین نوروز خوانی منطبق با اندوخته هایی است که در طول یک سال شمسی اتفاق می افتد و با تقویم های خورشیدی همراه است به همین دلیل نوروز خوانی به عنوان یک مکتب حوادث اجتماعی را به عنوان یک مکتب ملی به مردم معرفی می کند. 

"تکم چی" و"سایاچی" طلیعه داران نوروز   

این پژوهشگر موسیقی نواحی در ادامه صحبت های خود به انواع مراسم نوروزخوانی در نقاط مختلف ایران اشاره کرد و گفت: مراسم "عروس کی" و "پیربابا" از مراسم های نوروزخوانی در مازندران است که بر زایش و تولد تاکید دارد، یک دسته از آیین های نوروزی هم وجود دارد که در آذربایجان رایج است مانند مراسم "تکم چی" و"سایاچی" است.

پس از صحبت های نصراشرفی احد ملکی علی شاه نوروزخوان و پژوهشگر موسیقی نواحی از شبستر به روی صحنه آمد در باره مراسم "تکم چی" و "سایاچی" توضیحاتی را ارائه کرد : سایاچی به معنی حرمت کننده است که افرادی با لباس هایی برگرفته از رنگ طبیعت نزدیک عید در روستاها می چرخند و با دو چوب در دست با شعرهایی در وصف طبیعت می خوانند و انعام می گیرند و نکته جالب اینکه مردم سایاچی ها را بسیار دوست دارند و هر عید انتظار می کشند تا آنها از راه برسند، "تکم" به معنی (بز نر) است و تکم خوانی یکی دیگر از مراسم های نوروزی است.

احد ملکی علی شاه پس از پایان صحبت های خود با عروسکی که نمادی از تکم گری بود قطعاتی از موسیقی نوروزخوانی ویژه تکم خوانی ها را اجرا کرد.

در ادامه این جلسه جهانگیر نصر اشرفی به دسته بندی نوروزخوانی به لحاظ موسیقی اشاره کرد و گفت : بسیاری از محققان موسیقی مراسم نوروز خوانی را نغمات انتزاعی می دانند و آن را به صورت یک فن در نظر می گیرند درحالی که موسیقی حافظ بخشی مهمی از فرهنگ تاریخی ما است و اهمیت اساسی در فرهنگ تاریخی و موسیقایی این سرزمین دارد و همین مسئله در نوروز خوانی ها هم دیده می شود چراکه این مراسم تنها یک آیین صرف نیست بلکه مردم را در جریان حوادث می گذارد چراکه نوروز خوانی موضوعات اساسی در دنبال می کند و اساسا یک ملودی ثابت نمی تواند پاسخگوی ظرفیت های این آیین باشد.

پس از پایان این بخش از صحبت های این پژوهشگر استاد اسحاقی و عمو خلیل به روی صحنه آمدند و اشعار نوروز خوانی را اجرا کردند .

روستاها حافظ میراث نوروزخوانی هستند

این پژوهشگر به فعالیت های نوروز خوان ها اشاره کرد و گفت : نوروزخوان ها شعر خوان هستند و به نوعی راوی نقل های حماسی و داستان های عاشقانه و راوی حکمت و پند و اندرزهای ملی و گاهی مذهبی هستند ، نوروز خوان ها 14 روز مانده به نوروز یعنی زمانی که گل پامچال سر از خاک بیرون می آورد این نوروز خوان ها هم خانه به خانه می چرخند و شعرهای نوروزی را می خوانند .

وی پایان افزود : نوروز خوان ها محصول یک تمدن شهری هستند اما به دلیل این که شرایط زندگی در شهرها تغییر کرد نوروزخوان ها در روستاها باقی ماندند و متاسفانه باید این فرهنگ را منسوخ شده دانست چراکه این بخش از تاریخ فرهنگ این سرزمین است که فراموش شده است .