از پیشینه تاریخی نوروز اطلاعات دقیقی در اختیار نیست، اما برخی مستندات تاریخی بیانگر آن است که جشن نوروز از هزاره سوم پیش از میلاد رایج بوده است .
براساس تصاویر منقوش بر دیواره های تخت جمشید، در این مکان نیز که یک مرکز آیینی ـ دینی بوده، مراسم نوروز برگزار می شده است.
گفته می شود بیشتر روایات اسطوره ای - افسانه ای ایران دوره پیشدادی را زمان پیدایی نوروز و "جمشید"، چهارمین پادشاه پیشدادی را بنیانگذار نوروز و آیین نوروزی معرفی می کنند.
براساس پژوهشهایی که برروی سنگ نگاره ها و کتیبه های به جای مانده از دوره هخامنشیان انجام شده، مردم آن زمان به درستی با نوروز آشنا بوده و نوروز را به عنوان آیینی کهن به هنگام گردش سال جشن می گرفته اند.
پادشاهان هخامنشی از تخت جمشید که محلی مقدس و مخصوص نیایش بود، به هنگام نوروز برای برگزاری آیینهای ویژه نوروزی و استقبال از نمایندگان اقوام و مردم مختلف استفاده می کردند. هر سال، نمایندگان اقوام مختلف مادی، عیلامی، بابلی، آشوری، هندی، تونسی و آفریقایی با پوشاک قومی - ملی خود ، در تخت جمشید گرد می آمدند و نوروز و نو شدگی سال را در کاخ آپادانا جشن گرفته و هدیه های خود را به پادشاه ایران اهداء می کردند.
در سرزمینهای اسلامی، سه گونه عید در آغاز سال وجود داشت : آغاز سال ایرانی یا شامی که مصادف با اوایل بهار بود؛ آغاز سال قبطی (مصر) که به آخر اوت (نهم شهریور) می افتاد و بالاخره آغاز سال هجری قمری که هر سال تفاوت می کرد. یک عید هم آغاز سال ایرانی قدیم بود که با شروع تابستان جشن گرفته می شد .
پرهیز از خرافات؛ تأکید اسلام
اسلام و پیامبر گرامى آن در تأیید و یا رد سنن و آداب و رسوم ملى و مذهبى اقوام و جوامع، دو شرط اساسى را همواره در نظر داشتند، اول اینکه سنتهاى پذیرفته شده مبتنى بر خرافات و آئینهاى شرک، بت پرستى، ارزشها و قداستها غیرالهى نباشند و دیگر این که از سنتهایى نباشند که موجب وابستگى به بیگانه شوند و یا به نحوى استقلال مسلمانان را در ابعاد مختلف خدشه دار کنند .
خاستگاه نوروز
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است: نوروز یکی از بزرگترین جشن های ایرانیان است که از دیرباز در ایران برگزار می شده و آیین هایی خاص خود را داشته است.
در مورد خاستگاه نوروز نظرات مختلفی وجود دارد گروهی آن را به روزگار جمشید جم پادشاه کیانی و گروهی به دوره های پیش از این منسوب می دانند.
این جشن از دیر باز تا کنون مراسم و آیین هایی داشته که برخی از آنها مانند خانه تکانی ، سفره هفت سین ، چهارشنبه سوری و زیارت اهل قبور در پنجشنبه آخر سال هنوز نیز در بین ایرانیان برگزار می شود.
البته این جشن ها در گذشته به شکل های دیگری برگزار می شد. آنچه امروز ما از جشن های ایرانی می بینیم صورت تغییر یافته بر اساس شرایط روز آن است چون هیچ پدیده فرهنگی یکنواخت باقی نمی ماند و البته نباید فراموش کرد فرهنگ ثابت فرهنگ مرده است. بیشتر پدیده های فرهنگی به مرور زمان تغییر می کنند و تلاش همگان باید تغییر در جهت مثبت باشد.
خمسه مسترقه
بسیاری از محققین اعتقاد دارند تاجگذاری جمشید (که به روایتی بنیانگذار نوروز است) در روز اول بهار بوده اما محققان و کارشناسان تاریخی فرضیه های دیگری را نیز ارائه کرده اند، مثلا در زمان فردوسی براساس آنچه از اشعار وی بر می آید در پاییز جشن آغاز سال برگزار می شد.
علت این امر شاید این بود که بر اساس تقویم گذشته ایرانیان، هر دوازده ماه سال، سی روز بود، در آخر سال پنج روز اضافه می آمد که در اصطلاح به آن گاهنبار و یا خمسه مسترقه یا پنجه دزدیده شده می گفتند.
روز قبل از نوروز نیز بنا بر سنت روز مردگان بود.
مردم در این روز به گورستان می رفتند و با گذاشتن سفره هفت سین و شستن گور درگذشته خود، او را در جشن نوزایی طبیعت شریک می کردند.
نظر شما