روند کرسیهای آزاداندیشی دانشگاهها/ روزمرگی و سیاست زدگی در کمین کرسیها

به گزارش خبرنگار مهر، محیط دانشگاه با توجه به خصوصیات خود محل برخورد دیدگاهها و عقاید است و طرح آنچه در ذهن استاد و دانشجو است می تواند منشاء موثر در ایجاد نوآوری فکری شود لذا این دانشجویان هستند که باید فضا برای آنها فراهم شود تا بتوانند نظرات خود را بیان کنند.

با گذشت سالها از طرح ضرورت برگزاری کرسیهای آزاداندیشی و نظریه پردازی از سوی رهبر معظم انقلاب و عدم پیگیری مجدانه این بحث از سوی مسئولان دانشگاهی، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در سال گذشته در دیدار با نخبگان دانشگاهی بار دیگر بر ضرورت شکل گیری این امر تأکید کردند و پیرو این فرمایشات بسیاری از دانشگاههای کشور جلساتی را با این عنوان برگزار کردند اما با عملکردها چندان که باید قابل قبول نیست.

کرسیهای آزاد اندیشی بستری را فراهم می کند تا دانشجویان بتوانند نظرات، افکار و نقدهای سازنده خود را ارائه کنند و مسئولان هم می توانند راه حل هایی برای اجرای بهتر کرسی های آزاد اندیشی ارائه کنند تا در شکل گیری کرسی ها و روند بهبود برگزاری آن اثربخش باشد.

توسعه علمی کشور در گرو برپایی کرسی های آزاداندیشی

حجت الاسلام علی فلاح رفیع رئیس مرکز هم اندیشی اساتید و نخبگان دانشگاهی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با بیان اینکه آزاد اندیشی رابطه تنگاتنگی با توسعه علمی، فکری و فرهنگی کشور دارد گفت: توسعه علمی کشور امکان ندارد جز از طریق آزاداندیشی که موجبات رشد علمی و فرهنگی در سطح جامعه را هموار می کند.

وی با تأکید بر اینکه فرهنگ آزاداندیشی را باید در سطح جامعه ترویج کرد اظهار داشت: فضای عمومی دانشگاهها، اساتید و دانشجویان آمادگی لازم برای برگزاری کرسیها را دارد بنابراین باید فرهنگ آزاداندیشی را ترویج کنیم و زمینه افزایش تأمل در گروههای مختلف و صاحبنظران فکر و اندیشه را فراهم کنیم.

اجرای 20 کرسی آزاداندیشی در سال جاری

فلاح رفیع افزود: ما در مرکز هم اندیشی نهاد جلسات متعددی را با روسای دانشگاهها برگزار کردیم که مورد استقبال هم قرار گرفت از این رو در صدد هستیم تا در سال جاری حداقل 20 کرسی را در دانشگاههای از طریق دبیران هم اندیشی در دانشگاههایی که ظرفیت بیشتری را دارا هستند برگزار کنیم.

وی ضمن تأکید بر اینکه اگر در هم اندیشی رعایت بنیانها نشود ممکن است به انحراف کشیده شود، اظهار کرد: آزاد اندیشی برای رشد علمی کشور از اصولی همچون حقیقت طلبی، مطلق گریزی، اخلاق محوری، غلبه گریزی و پذیرش حق برخوردار است.

رئیس مرکز هم اندیشی اساتید و نخبگان دانشگاهی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها خاطرنشان کرد: ما از نظر اعتقادی و اسلامی سابقه خوبی برای آزاداندیشی داریم که به نوعی تشویق محسوب می شود و مردم آزادانه حقانیت اسلام را درک می کنند و به اسلام روی می آورند که این فضای نشاط آوری است و باعث می شود مطالبه عمومی در این سطح بالا برود.

محوریت کرسی های آزاداندیشی در بحث علوم انسانی

همچنین طیبه صفایی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه دانشجویان و جوانان و نخبگان را باید با موضوعات کرسی های آزاد اندیشی درگیر کرد به مهر گفت: کرسی های آزاد اندیشی را باید جدی تلقی کرد. این بحث یکی از مطالبات مهم رهبر معظم انقلاب است اما آنگونه که باید به خوبی تبیین نشده است و ما نتوانستیم کل مخاطبین و جامعه فکری که همان دانشجویان و نخبگان هستند را دعوت کنیم و در این بحث به اجماع برسیم از این رو باید مشارکت دانشجویان را در این بحثها به شکلی جدی تر پیگیر شویم.

وی افزود: کرسی های آزاد اندیشی در بحث علوم انسانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در دین اسلام هم از پایه های اعتقادی بسیاری می توان استفاده کرد. از طرفی تدوین و بازنگری در محتوای کتب درسی در رشته های علوم انسانی و غنی سازی این رشته ها برای برگزاری اینگونه کرسی های فکری راه حل مناسبی است.

اما با طرح عنوان کرسی های آزاد اندیشی در اذهان تنها مباحث سیاسی شکل گرفت به نظر می رسد اگر طرح نظرات از حوزه فرهنگی، اجتماعی و دیگر حوزه ها آغاز شود و شبهات دینی را نیز در خود جای دهد متخصصان می توانند نظرات خود را بهتر ارائه و در بستر جامعه جریان دهند.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ضرورت اجرای کرسی های آزاد اندیشی را یک بحث حیاتی برای دانشگاهها دانست و گفت: در سطح دانشگاهها و حوزه های علمیه باید به این جلسات بها داده شود تا در جامعه و در حیطه عمل مشارکت ها به شکلی مطلوب نشان داده شود.

وی با بیان اینکه در شورای فرهنگی- اجتماعی زنان جلساتی به این امر اختصاص داده شده است ادامه داد:  در بخش زنان در نظر داریم به صورت تخصصی تر این امر پیگیری شود اما با این حال هنوز نتوانستیم جایگاهی که باید این بخش داشته باشد را پیدا کنیم.

این نماینده مجلس افزود: باید به دنبال مکانیزم هایی باشیم که بتوان دانشجویان را در دانشگاهها و طلبه ها را در حوزه های علمیه با این بحثها درگیر کرد تا در نتیجه بتوانیم این بحث را به شکل عملیاتی و موثر اجرایی کنیم بنابراین نزدیکی و هماهنگی حوزه و دانشگاه از عوامل مهم و موثر است.

صفایی هدف اصلی از اجرای کرسیهای آزاداندیشی را حمایت و ترغیب نخبگان کشور برای حضور در عرصه علمی دانست و گفت: با توجه به اینکه دانشگاه محل تولید علم، فکر و اندیشه است باید از دانشجویان در این رابطه نظرسنجی شود که خود باعث می شود انگیزه مخاطبان بیشتر شود و دیگر کرسی های آزاد اندیشی دچار روزمرگی و برگزاری در حد سمینارها نشود.

وی با تاکید بر اینکه این کرسی ها باید در بستری قانونی و ضابطه مند شکل بگیرد اظهار داشت: انعکاس نظرات و ایجاد فرصت برای انعکاس صحیح تولیدات فکری دانشگاهها در رسانه های ارتباط جمعی کمک های قابل توجهی به این موضوع می کند.

اما وضعیت بستر قانونی و ضابطه مند کرسیها. کرسیهای نظریه پردازی و نوآوری در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیازمند پروسه ای است تا به نتیجه ای مطلوب و مهم برسد اما این کرسیها که از سوی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری تنظیم شده عمدتاً از طریق هم اندیشی ها به مرحله اجرا می رسد و مصوبه آن نیز در دست اقدام است.

پرهیز از موضوعات تکراری و تبلیغی در برگزاری کرسیهای آزاد اندیشی

دانشیار دانشگاه آزاد شهر ری نیز در گفتگو با مهر با اشاره به تفاوت های ماهیتی کرسیهای آزاد اندیشی و نظریه پردازی می گوید: تفاوت ماهیتی این دو کرسی در این است که نظریه پردازی مسائل مختلف به دلیل فنی بودن و تخصصی بودنشان دقت بیشتری می خواهد و تا داوری های لازم در آن صورت گیرد و به نظریه تبدیل شود زمان می برد در حالی که آزاد اندیشی بستر حضور افراد بدون داشتن تخصص را فراهم می کند.

محمد جعفری هرندی با تأکید بر اینکه کرسیهای آزاد اندیشی به افرادی که وابسته به حوزه علم و دانش هستند فرصت ارائه نظر می دهد، گفت: اگر این کرسیها با آن اهداف فراگیری که دارد قانونمند شوند و موضوعات مطرح در این خصوص نظریه پردازی شوند مطلوب تر است و اگر تشویقی لازم است باید صورت گیرد.

مدیر گروه ارشد دانشگاه آزاد شهر ری با اشاره به اینکه تشویق هایی که در جامعه داریم بیشتر جنبه معنوی دارند خاطرنشان کرد: کسانی که می خواهند در اجرای کرسیهای آزاد اندیشی و نظریه پردازی کار کنند عمدتاً دنبال این نوع تشویق ها نیستند و تشویق های مادی نیز برای آنها چندان خوشایند نیست در حالی که مسئولان دانشگاه باید آنچه را که باعث امتیاز و ارتقاء استاد و دانشجو می شود فراهم کنند.

وی همچنین با تأکید بر اینکه در ارائه موضوعات کرسیهای آزاد اندیشی باید از موضوعات تکراری و تبلیغی و موضوعاتی که خوشایند گروهی باشد پرهیز کرد افزود: اساتید و دانشجویانی که می خواهند کرسیها را در دانشگاه برپا کنند باید بیشتر به مسائل ناگفته و سئوال برانگیز در جامعه بپردازند. نکته ها و موضوعات تکراری باعث می شود که نظریه فرصت جلوه یابی نداشته باشند لذا از بحثی که جامعه آن را نمی پذیرد باید پرهیز و جلوگیری کرد.

بنابراین کرسیهای آزاد اندیشی در جامعه باید جایگاهی را داشته باشند که باعث تحول و خلاقیت شود نه اینکه از جامعه و تصمیمگیری های جریانهای سیاسی و اجتماعی تأثیرپذیر باشد. هرگاه فضای مناسب برای تولید فکر در جامعه دانشگاهی شکل بگیرد سرعت روند تولید علم در مباحث علوم انسانی و جامعه شناسی افزایش می یابد.

کرسیهای آزاداندیشی تریبون آزاد نیست

همچنین محمد صادق کوشکی عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با بیان اینکه کرسی آزاداندیشی تربیون آزاد، حرکت سیاسی مقطعی و کنفرانس دادن جمعی نیست، گفت: کرسیهای آزاداندیشی تلاشی جمعی است برای اینکه عده ای درباره موضوع و مسئله ای فکر کنند، فکرهای خود را نقد و این فکرهای نقد شده و به سامان رسیده را با هم جمع کنند تا به جوابی تولیدی از ذهن خود برسند.

وی افزود: در واقع کرسیهای آزاداندیشی تلاشی است برای پر کردن یکسری از خلأهای جدی موجود در فضای دانشگاه و کشور و آن خلأ این است که در دانشگاه هم اندیشی و هم افزایی علمی صورت نمی گیرد. در حالی که بخش عظیمی از وظایف دانشگاه در این هم اندیشی و هم افزایی علمی است که اجرای کرسیها خلأها را جبران می کند.

این استاد دانشگاه خواجه نصیر با اشاره به ایجاد بسترهای مناسب برای برگزاری کرسیهای آزاد اندیشی تأکید کرد: مهمترین بستر اراده خود دانشگاهیان اعم از دانشجو یا استاد است بنابراین آدمهای علاقه مندی می خواهد که معنی تولید علم را فهمیده باشند.

کوشکی خاطرنشان کرد: مشارکت دانشجویان و اساتید بسیار مهم است تا بر اساس آن به هم افزایی برسند لذا اراده خود دانشگاهیان در ایجاد بسترهای مناسب مهم است.

ضرورت حمایت از برگزارکنندگان کرسی های آزاداندیشی

دبیر کمیته تدوین دستورالعمل تشکیل کرسیهای آزاداندیشی نیز از ابلاغ دستورالعمل تشکیل کرسی های آزاد اندیشی در آینده نزدیک خبر داده است.

تدوین دستورالعمل تشکیل کرسیهای آزاد اندیشی به منظور ایجاد محافل علمی و ابراز آزاد نظرات در راستای تولید علم از اواخر دی ماه سال گذشته در دستور کار معاونت فرهنگی وزارت علوم قرار گرفت که طی هشت جلسه با حضور نمایندگان دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، شریف، شهید بهشتی، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران و دانشگاه آزاد و همچنین نمایندگان نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاهها و بسیج دانشجویی پیشنویس در قالب 4 فصل، 14 ماده و 11 تبصره آماده شده است.

از سوی دیگر از آنجا که نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها یکی از متولیان برگزاری کرسیهای آزاد اندیشی است در نشستی که به تازگی برگزار کرد اعلام کرد دانشجویانی که به برگزاری کرسیهای آزاداندیشی علاقه مند هستند از سوی نهاد حمایت می شوند.

در این جلسه مقرر شد دبیرخانه کرسیهای نقد و نظر در نهاد نمایندگی تشکیل و آیین نامه ای که نوشته شده و در مرحله نهایی قرار دارد به دانشگاهها ابلاغ شود. ضمن اینکه قرار بر این است تا 100 کرسی آزاد اندیشی در دانشگاهها طی سال جاری برگزار شود.

به گزارش مهر، هر چند بررسی اقدامات صورت گرفته نشان از عزم دانشگاهیان و متولیان امر برای برگزاری کرسیها دارد اما به نظر می رسد توجه بیش از پیش به آزاداندیشی در دانشگاهها ضروری است زیرا اگر بخواهیم کشور در مسیر پیشرفت قرار بگیرد باید از تمام ظرفیت های خود برای تضارب آرا و تولید علم بهره بگیریم تا بسترهای پیشرفت و رشد کیفی دانشگاه و جامعه فراهم شود.