ساختمان خیابان خردمند ظهر روز پنجشنبه در نیمه اردیبهشت محل مصاحبه اختصاصی خبرنگار سیاسی مهر با مردی با سابقه حضور 23 سه ساله در مجلس شورای اسلامی بود. از دیار کرمان و با ته لهجه شیرین آن دیار که بارها نائب رئیس رسمی مجلس بوده و برخی می گویند حتی اگر نائب رئیس رسمی هم نباشد باز نائب رئیس واقعی تنها اوست!
باهنر متفاوت است ، از جمله معتقد است سیگار کشیدن اخلاق انسان را بد می کند اما در طول مصاحبه با ما سیگار می کشد. کسی که در پاسخ به شنیدن نام آیت الله هاشمی رفسنجانی او را از "اعضای هیئت امنای انقلاب اسلامی" می داند ، در واکنش به نام لاریجانی سکوت می کند و با شنیدن کلماتی همچون میرحسین موسوی، مفاسد اقتصادی، احزاب و مجسمه های گمشده تهران اظهار نظری نمی کند و می گوید : شما بنویسید سکوت کرد.
او که در تمام طول مصاحبه بی صبرانه در انتظار پایان زمان مصاحبه بود، تنها از خاطرات تلخ خود در مصاحبه اختصاصی با خبرنگاران می گوید. مصاحبه با باهنرحاشیه هایی هم داشت که بنا به خواست روابط عمومی جامعه اسلامی مهندسین از توصیح زیاد آن معذوریم! اما این حاشیه های جذاب از نشست آن روز باهنر با فائزه هاشمی، معصومه ابتکار و مریم بهروزی که انتشار خبرش در رسانه ها بازتاب فراوان یافت ، گرفته تا اصرارهای پیاپی مسئول محترم روابط عمومی برای چک کردن سئوالات ما و به تاخیر افتادن یک ساعت به یک ساعت مصاحبه ادامه داشت. در انتها نیز زمانی که مصاحبه ما پس از گذشت یک ساعت تمام شد و از دفتر باهنر بیرون آمدیم ، یکی از کسانی که در دفتر وی حضورداشت در اظهار نظری آنطور که ما بشنویم و نشنویم گفت: چه پر چونه!!!
به هر حال زمان مصاحبه آغاز شد و سئوالمان را اینگونه آغاز کردیم که ؛
*خبرگزاری مهر: آقای باهنر! به نظر شما به عنوان کسی که به تحزب اعتقاد دارید ، راهکار فعال کردن احزاب در کشور چیست؟
محمد رضا باهنر: شکل نگرفتن احزاب در کشور دلایل مختلفی دارد. حافظه تاریخی ملت نشان داده است که اصولا از احزاب یا شناختی ندارند و یا چون احزاب در گذشته آلوده بوده اند ، این موجب شده تا بی اعتمادی در میان مردم نسبت به احزاب وجود داشته باشد.
پس از انقلاب نیز احزاب عموما دولت ساخته بودند. در حالیکه باید دولت ساز می بودند. از حزب کارگزاران گرفته، مشارکت و این اواخر نیز جبهه رایحه خوش. اینها احزابی بودند که پس از اینکه دولت سر کار آمد از نزدیکی افراد سیاسی پیرامون دولت تشکیل شدند.
احزاب باید با حکومت یک رابطه برد – برد داشته باشند به این معنی که اگر یک حزبی توانست شرایط تاسیس را فراهم کند، صاحب ایده باشد ، در بین مردم نفوذ کند و تعامل حقوقی مناسب با حاکمیت داشته باشد، تا زمانی که در چارچوب قانون حرکت کند بتواند از سوی حکومت، کمک، مساعدت و پشتیبانی بگیرد.
|
احزاب بعد از انقلاب عموما دولت ساخته بودند، نه دولت ساز. از حزب کارگزاران و مشارکت گرفته تا این اواخر رایحه خوش. |
حلقه گم شده این جریان فقدان قدرت احزاب در انتخابات نهادهای حکومتی است نگاهی به گذشته انتخابات پس از پیروزی انقلاب اسلامی نشان می دهد که افرادی که انتخاب شدند هر کدام به نوعی اعلام برائت از حزبی بودن کردند و گفتند که ما خودمان در انتخابات پذیرفته شده ایم. این مورد هم شامل حال سید محمد خاتمی می شود و هم محمود احمدی نژاد.
بهترین راهکار برای فعال کردن احزاب در کشور تصویب قوانین مشخص برای این حوزه است. قانونگذار باید مشخصا بداند که چه توقعی از احزاب دارد و قانون حقوق احزاب را نیز به رسمیت بشمارد. امروز اگر کسی به احزاب تعهدی ندارد به این دلیل است تعهد متقابلی در این حوزه وجود ندارد.
فعالیت احزاب نیز باید مانند هر نوع تکنولوژی وارداتی به کشور بومی شود و در چارچوب نظام ولایت فقیه تعریف شود.
* گفتید حاکمیت باید به احزاب قدرت قانونی بدهد، چگونه ؟
- مثلا در انتخابات از احزاب استفاده شود و به گونه ای عمل شود که افراد رای دهنده بتوانند به جای نوشتن یک اسم کاندیدا اسم حزب را در برگه خود بنویسند. همچنین پرداخت یارانه از سوی دولت از دیگر کمک هایی است که دولت ها می توانند در بکارگیری احزاب کنند .
* نقش احزاب در توسعه اقتصادی کشور چیست؟
- چون احزاب صاحب قدرت در کشور نیستند بنابراین نقش تاثیرگذاری هم در توسعه اقتصادی کشور ندارند و فعالیت ها و برنامه های کنونی آنها نیز در این زمینه کافی نیست. حزب در این زمینه حداکثر تلاشی که می تواند بکند این است که سخنرانی برگزار کند، میزگرد بگذارد و مقاله بدهد. احزاب در کشور نمی توانند تاثیر حقوقی در تصویب برنامه ها داشته باشند.
اگر قرار باشد احزاب در قدرت باشند و در این زمینه ها نیز تصمیم گیری کنند باید برای اداره کشور منشور مقرراتی و مانیفست حزبی داشته باشند و این به گونه ای باشد که با رفتن افراد قدیمی و آمدن مسئولان جدید این مقررات عوض نشود. این در کشورهایی ممکن است که انتخابات به صورت حزبی و افراد از طریق حزب انتخاب می شوند.
* در کشور ما که رئیس جمهور از سوی حزب انتخاب نشده و بر سرکار نمی آید ، اوضاع چگونه است؟
- در ایران عموما جناح ها می آیند و می روند و فرق جناح با حزب این است که حزب انسجام قانونی و حقوقی دارد ودر مقابل اعمال خود پاسخگوست در مقابل اعمال خود در حالیکه جناح شخصیت حقوقی ندارد و تنها از مواهب اعضا استفاده می کند.
اعضا به جناح تعهد حقوقی ندارند و از آن سو نیز رابطه حقوقی بین اعضای حزب با حزب و حاکمیت نیز وجود ندارد.
* برخی معتقدند دو جناح مطرح داخلی همواره به جای رقابت در پی حذف یکدیگر عمل می کنند. نظر شما چیست؟
- در کشور ما عموما دو جناح در انتخابات رقیب اصلی هم بوده اند یک زمان نام این جناح ها چپ و راست یک زمانی محافظه کار و تندرو و زمانی نیز اصولگرا و اصلاح طلب. اسامی عوض شده اند اما ماهیت این احزاب عوض نشده اند و من معتقدم هیچ کدام به تنهایی توان اداره مطلوب کشور را ندارند.
|
هیچکدام از جناح های اصولگرا و اصلاح طلب به تنهایی توان اداره مطلوب کشور را ندارند. |
بنابراین نیاز است هر دو جناح در کشور بمانند و امکان حذف هیچکدام وجود ندارد. کما اینکه در 30 سال گذشته دیدیم هر یک از این احزاب تا محاق نیز رفتند اما دوباره جان گرفتند و به صحنه بازگشتند.
وقتی سران یک جناح اشتباهات اساسی، تخلفات عمومی و قانونی و یا کارهای ضد امنیتی می کنند طبیعی است که نظام به جرم آنها رسیدگی کند و دیگر افراد جناح نباید سرنوشت خود را به سرنوشت اینها گره بزنند بلکه باید بروند کار خود را بکنند. با رفتن دو یا سه نفر نمی توان یک حزب را حذف کرد و کل حیات جناح نیز زیر سئوال نمی رود.
عقلای هر جناح باید تلاش کنند که کار به دست تندروهای جناح نیفتد چرا که تندروها مسیر متعادل حرکت جناح را منحرف می کنند درگیری و برخورد ایجاد می کنند، کار ضد قانونی، خلاف امنیت و خلاف حاکمیت می کنند و کلا مسیر جناح را به انحراف می کشند.
|
اگر کسی فکر کند یک جناح در کشور حذف می شود و یا جناح دیگری تقسیم سلولی شود و دو جناح جدید تشکیل دهد ، این بسیار تفکری ساده انگارانه است. |
حال در مورد وقایعی که پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری اتفاق افتاد نیز می توان گفت اصلاح طلبان باید به فعالیت خود ادامه دهند منهای رهبران و یا کسانی که مشهور شدند به سران فتنه. چرا که اصلاح طلبان یک شخصیت حقوقی مستقل قوی دارند و اصلا نباید سرنوشت آنها به سرنوشت چند نفر گره بخورد.
اگر کسی فکر کند یک جناح در کشور حذف می شود و یا جناح دیگری تقسیم سلولی شود و دو جناح جدید تشکیل دهد بسیار تفکری ساده انگارانه است.
* اشتباهات اساسی اصلاح طلبان از نظر شما چه بود و راه بازگشت آنان چیست؟
- متاسفانه بزرگترین اشتباه آنان این بود که کار را از مسیر قانونی و حقوقی خود بیرون بردند و هزینه های زیادی را به نظام تحمیل کردند و امروز نیز مرتب بیانیه صادر می کنند. شاید روزی برسد که بیانیه 1348 آنها نیز صادر شود. اگر آنان دوست دارند با بیانیه حال کنند بروند حال کنند.
تکلیف آنان از نظر نظام حکومتی روشن است چرا که جبران هزینه هایی که به نظام تحمیل کردند خیلی سخت و شاید هم غیر ممکن باشد. اما به آن معنا نیست که جناح اصلاح طلبان دیگر فعالیت نکند.
* اصولگرایان در این مدت چگونه عمل کردند و باید در برخورد با اصلاح طلبان چگونه باشند؟
- در وقایع پس از انتخابات در مجموع کار تندروانه و رادیکالی شد و اساس این حرکت ها اشتباه بود. فضای پس از انتخابات دیگر فضایی متعادل و عقلایی نبود و استدلال و منطق جای خود را به زورآزمایی و تحمیل هزینه به نظام داد.
* برخی از سیاسیون دو جناح معتقدند اساس حوادث پس از انتخابات ریشه اعتراضی داشت و نه رادیکالی. شما چه نظری دارید؟ در خصوص فرهنگ صحیح اعتراض و ظرفیت پذیرش و بیان آن در جامعه و ...
- نقد باعث طراوت و شادابی هر جامعه ای می شود و اگر حکومتی این موهبت را نادیده بگیرد ضرر می کند.
افراد می توانند از طریق رسانه، تشکیلات و حزب و در تجمعات اعتراض خود را مطرح کنند. اما یادمان نرود که اعتراض به صورت تجمع مقدماتی دارد که رعایت آن ضروری است و اگر کسی بخواهد تقاضای تجمع کند بر اساس قانون اولین وظیفه او این است که هر اتفاقی در آن تجمع افتاد مسئولیت آن را بپذیرد. شاید یک نفر در آن تجمع شیشه بشکند شاید هم یک نفر اسلحه در بیاورد، تنها فردی که تقاضای تجمع کرده و مجوز گرفته مسئولیت این وقایع است.
معمولا بیشتر افراد در این مرحله از دریافت مجوز تجمع منصرف می شوند چون نمی توانند مسئولیت تجمع را بپذیرند.
در زمینه فرهنگ اعتراض باید همواره یادمان باشد که اعتراض در زمانی جایز است که التزام عملی به قانون نیز داشته باشیم . مثلا اگر روزی مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد که برخی از افراد با آن مخالف بودند آن مخالفان باید در کنار پذیرش قانون اعتراضات خود را مطرح کنند نه اینکه از اجرای قانون سر باز بزنند.
آدم ها متفاوت هستند. برخی سعه صدر دارند و اعتراض پذیرند و برخی نه اما نظام باید همواره سعه صدر داشته باشد و اعتراضات را درچارچوب قانون بپذیرد.
* افراد حزبی و سیاسی تا چه میزان به نقش نظارتی خود عمل می کنند؟
- احزاب حتما این کار را انجام می دهند اما قاعدتا میزان تاثیرگذاری نظارت ها بر انگیزه احزاب تاثیر می گذارد. اگر احزاب ببینند نظارت آنها درجایی تاثیر داشته، بعد نظارتی خود را افزایش می دهند و در صورتی که ببینند به این موضوع توجهی نشده وقتشان را خیلی صرف نظارت نمی کنند.
* نظرتان درباره برنامه پنجم توسعه کشور که از سوی دولت به مجلس ارائه شدچیست؟
- هنوز برنامه نشده است. لایحه ای دولت داده است که باید مسیر طولانی را طی کند تا تبدیل به قانون شود . مجلس هم تصور می کند در این برنامه باید سیاست های راهبردی اعمال شود و محور این سیاست ها نیز سیاست های کلی نظام باشد.
دربرنامه پنجم توسعه باید قانون اصل 44 را به سامان برسانیم و نقاط ضعف در این زمینه را جبران کنیم. همچنین قانون خدمات کشوری نیز باید در این برنامه لحاظ شود. اگر برخی اشکالات قانون خدمات کشوری اصلاح شود و درست اجرا شود ، انقلابی در نظام اداری بوقوع می پیوندد.
باید در قانون برنامه پنجم موضوع هدفمند کردن یارانه ها تاثیر و تاثر آن بر شاخص های عمومی کشور همچون تورم، نقدینگی، رشد اقتصادی، سیاست های کلی نظام فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور مشخص شود.
* به نظر شما آیا برنامه پنجم نسبت به آنچه دولت به مجلس داده تغییرات زیادی خواهد داشت؟
- نمی دانم. اما فکر می کنم از نظر کمی خیلی دچار تغییرات نشود اما از لحاظ کیفی تغییرات اساسی خواهد داشت. مجلس نقدهایی به این برنامه دارد که باید اصلاح شود.
* اجرای برنامه چهارم از سوی دولت را چگونه دیدید؟
- جزوه مفصلی درباره اشکالاتی که مجلس به اجرای برنامه چهارم از سوی دولت گرفته است موجود است. چرا که تعداد زیادی از احکام برنامه چهارم از سوی دولت معلق ماند.
من نمی خواهم بر روی این مورد پافشاری کنم که آیا اگر دولتی مصمم به اجرای برنامه چهارم بود می توانست آن را اجرا کند یا نه اما دولت نهم مقدار زیادی از برنامه ها را اجرا نکرد و نا تمام گذاشت.
* با توجه به انتخابات هیئت رئیسه مجلس به نظر شما ترکیب هیئت رئیسه تغییر خواهد کرد؟
- پیش بینی من این است که تغییرات در حد یکی تا دو تن از دبیران است و رئیس، نواب رئیس و حتی ناظران نیز تغییری نخواهند کرد.
* ریاست علی لاریجانی را چگونه ارزیابی می کنید؟
- بهترین جمله ای که می شود درباره وی گفت این است که علیرغم اینکه وی فردی پارلمانی نبود و در سابقه زندگی سیاسی اش اصلا پارلمان را تجربه نکرده بود و اولین تجربه خود را با ریاست شروع کرد ، خوش درخشید و خیلی خوب توانست تجربیات سیاسی مدیریتی خود را منطبق کند.
* نقاط قوت و ضعف هیئت رئیسه از نظر شما ؟
- نمی دانم بهتر است از دیگران بشنوید.
* دیپلماسی دولت را چگونه ارزیابی می کنید؟
- در کلیات دیپلماسی بین المللی دولت قابل دفاع است و دپیلماسی هجمه ای مورد قبول است چرا که از قدیم گفته اند بهترین دفاع حمله است. علت این رفتارهای هجمه ای نیز رفتارهای زورگویانه یک سری کشورهای قدرتمند و برخی نهادهای بین المللی است که اگر آنها ادبیات حقوقی و عادلانه ای داشتند ما نیز می توانستیم نرم برخورد کنیم.
در دولت هفتم و هشتم مشی سیاست خارجی ما دیپلماسی لبخند بود ما اعتقاد داشتیم باید لبخند و اخم با هم مورد استفاده قرار گیرد. امروز نیز شاید برخی بگویند میزان اخم دولت نهم و دهم در دیپلماسی بین المللی بالاست. در حالیکه به اعتقاد ما اگر بخشی از دیپلماسی اخم نباشد آن دیپلماسی اساسا موفق نیست.
البته اگر قرار باشد خیلی دقیق به دیپلماسی خارجی توجه کنیم متوجه می شویم که یک سری هزینه ها نیز به کشور تحمیل شده است.
* در چه زمینه هایی دیپلماسی بین المللی دولت باید تقویت شود؟
- در روابط بین المللی نباید فراموش کنیم که ارتباط با ملت ها بسیار مهم است و در بسیاری از مواقع اگر ارتباط منطقی با دولت ها نداشته باشیم آنان مانع ارتباط ما با ملتشان می شوند. بنابراین باید تلاش کنیم تا رابطه متقابل و مطلوب برد – برد با دولت ها را تقویت کنیم.
در روابط دیپلماتیک صفر و صد معنا ندارد به این معنا که ارتباط صفر با هیچ کشوری عملی نیست و ارتباط صد هم وجود ندارد.
* دیپلماسی پارلمانی را چگونه ارزیابی می کنید؟
- پارلمان ایران در توسعه دیپلماسی خارجی خیلی نقش داشته است علیرغم اینکه تفکیک قوا به مجلس دیکته می کند که نمی تواند در کارهای اجرایی دخالت کند اما مجلس چون در نظام سطح تصمیمات و قدرت بسیار بالایی دارد در ایجاد شرایط دیپلماتیک با پارلمان های دنیا می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
مجلس می تواند به دولت کمک کند تا روابط خود را توسعه دهد.
* دیپلماسی پارلمان هشتم در سالهای اخیر چه کمکی به تقویت دیپلماسی بین المللی دولت کرده است؟
- ما در مجلس هفتم و هشتم تلاش کردیم نشست پارلمان های آسیایی و انجمن دوستی را برقرار کنیم و مقدمات یک مجلس آسیایی را مهیا کنیم. بنابراین اگر بتوانیم پارلمان آسیا داشته باشیم روی روابط دولت ها و همکاری های اقتصادی و سیاسی تاثیربسزایی دارد.
این درحالیست که الان نیز به دلیل اینکه دبیرخانه این مجلس در ایران قرار دارد رفت و آمدها به کشور افزایش پیدا کرده و این موجب ارتقاء روابط با بقیه کشورها می شود.
* آینده هدفمند کردن یارانه ها را چگونه پیش بینی می کنید؟
- هدفمند کردن یارانه ها کار بسیار خطیری است اگر بد عمل شود تبدیل به تهدیدی بزرگ می شود و اگر دقیق و متعادل اجرا شود می تواند فرصت مناسبی برای نظام ایجاد کند.
مجلس پیشنهاد تشکیل کمیته مشورتی مشترک بین مجلس و دولت را داده است تا این کمیته بتواند در طول اجرای برنامه هدفمند کردن یارانه ها مجریان این طرح را پشتیبانی فکری و حقوقی کند.
* آیا این کمیته تشکیل شده است؟
- هنوز پاسخی از سوی دولت برای پذیرش این پیشنهاد ارائه نشده است.
* نظارت مجلس بر اجرای هدفمند کردن یارانه ها تا چه زمانی ادامه دارد و اگر فشارهای اقتصادی ناشی از اجرای نادرست این برنامه به مردم وارد شود مجلس چه خواهد کرد؟
- ما از هم اکنون آثار هدفمند کردن یارانه ها را می دانیم و اگر در زمان اجرا به مواردی بربخوریم که پیش بینی نشده است همان کمیسیون مشترک می تواند راهگشا باشد. مجلس نیز تا انتها بر حسن اجرای این قانون نظارت خواهد داشت.
دولت نیز باید برای اجرای هدفمند کردن یارانه ها به نسبت ماه هایی که تاخیر داشته و از دست داده است میزان درآمد خود را پایین بیاورد تا فشاری متوجه مردم نباشد.
* برخی نمایندگان معتقدند استیضاح وزرا از سوی هیئت رئیسه نگه داشته می شود و اقدامی در مورد آن نمی شود. ارزیابی شما چیست؟
- استیضاح وسیله نظارتی قوی است که در اختیار نمایندگان مجلس است اما این به آن معنا نیست که همواره از آن استفاده کنند.
هیئت رئیسه تمام تلاش خود را می کند تا استیضاح ها را مدیریت کند اما اگر 10 نماینده پافشاری جدی برای استیضاح یک وزیر داشته باشند ما علیرغم اینکه ممکن است استیضاح به مصلحت نباشد طرح را به جریان می رسانیم. اما همواره تلاش می کنیم که نمایندگان را قانع کنیم تا استیضاح را به جریان نیندازند،مگر اینکه جو عمومی مجلس درخواست کند.
* جامعه اسلامی مهندسین قرار بود روزنامه ای منتشر کند . چه شد؟
- چون پول نداریم. انتشار روزنامه بدون دریافت یارانه نیاز به منابع مالی سنگینی دارد که هم ما از عهده آن بر نمی آییم.
* آیا راه اندازی سایت خبری به جای روزنامه به مواضع جامعه اسلامی مهندسین مربوط نمی شود؟
- اتفاقا در سایت به نسبت روزنامه راحت تر می توانیم حرف خود را بزنیم و چارچوب کمتری نیز وجود دارد البته تا زمانی که مقدمات انتشار روزنامه فراهم شود فعال است پس از آن نیز روزنامه را منتشر خواهیم کرد.
.........................................
گفتگو از : ملیحه ابراهیمی
نظر شما