به گزارش خبرنگار مهر، همزمان با آغاز احداث سد بزرگ سیمره در استان ایلام یکی از اصلی ترین نگرانیهایی که ساخت این پروژه بزرگ عمرانی ایجاد کرد، زیر آب رفتن آثار و محوطه های تاریخی فراوان حوضه رودخانه سیمره بود که موجب نگرانی دوستداران میراث فرهنگی کشور شد.
در نتیجه ابراز همین نگرانیها در تیرماه سال 1386 قرارداد مطالعات باستان شناسی سد سیمره بین شرکت " توسعه منابع آب و نیروی ایران " و پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به منظور مطالعه آثار باستانی احتمالی در دریاچه سد سیمره و مطالعه محدوده دریاچه سد با مبلغ یک میلیارد به امضا رسید.
مطابق قرارداد قرار بود بررسیهای باستان شناسی، گمانه زنی و لایه نگاری تپه ها و مطالعات باستان شناسی در محدوده سد سیمره انجام شود. تامین هزینه های این قرارداد به عهده شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران بوده و کارشناسان میراث فرهنگی کشور تا زمان آبگیری این سد دو سال فرصت داشتنه اند مطالعات لازم را در مورد اکتشاف آثار احتمالی انجام دهند.
|
آثار شناسایی و معرفی شده در این گزارش بیانگر یک استقرار طولانی مدت از دوره فراپارینه سنگی - که تائید قطعی این مطلب نیاز به گمانه زنی برخی محوطهها دارد- تا دوران اسلامی است |
حالا با گذشت بیش از دو سال از امضای این قرارداد نتایج بررسیهای صورت گرفته در حاشیه رودخانه سیمره و حوضه آبگیر سد سیمره نشان می دهد نگرانیها برای آثار تاریخی موجود در این منطقه بی دلیل نبوده و خطر نابودی این آثار را تهدید می کند. در گزارشی که از سوی هیئت متعلق به پژوهشگاه باستان شناسی در رابطه با نتایج بررسیهای باستان شناسی حاشیه رودخانه سیمره منتشر شده اینگونه آمده است: " آثار شناسایی و معرفی شده در این گزارش بیانگر یک استقرار طولانی مدت از دوره فراپارینه سنگی- که تائید قطعی این مطلب نیاز به گمانه زنی برخی محوطهها دارد- تا دوران اسلامی است که دارای ارزش مطالعاتی بسیار بالایی در مطالعات باستان‌شناسی ایران بوده و ظاهراً می‌توانند نه تنها تاریخ، تحولات و تطورهای گذشته منطقه را به روشنایی تاریخ آورند بلکه می‌توانند حضور انسان در ایران را متحول سازند که قطعیت در این امر نیاز به گمانه زنی برخی از محوطهها دارد."
" با وجود تمام تنگناهایی که این هیئت با آنها روبرو بود در این بررسی تعداد 56 اثر در محدوده استان لرستان و 40 اثر در محدوده استان ایلام مورد شناسایی قرار گرفت که برخی از آنها چندین دوره تاریخی- فرهنگی را در بر گرفته و بیانگر یک استقرار طولانی مدت در حوضه رودخانه سیمره از دوران پیش از تاریخ تا قرون معاصر اسلامی است. از آثار شناسایی شده، 17 اثر نشان‌دهنده دوره‌های پیش از تاریخ، 69 اثر مربوط به دوره‌های تاریخی و 26 اثر نشانگر دوره‌های اسلامی بوده و برخی به ثبت ملی نیز رسیده‌اند."
|
آثار باستانی و محوطههای شناسایی شده در این حوضه از ارزش بسیار گرانسنگ فرهنگی برخوردار بوده و کاوش این آثار می‌تواند رهگشای سئوالات بسیاری در مورد باستان شناسی منطقه و نیز ارتباط آن با تمدنهای همجوار و به خصوص میان دورود باشد |
" آنچه که در این بررسی بارز بود این بود که در تپه و محوطههای شناسایی شده تعداد پراکنش مواد فرهنگی مانند سفال در اکثر محوطههای شناسایی در حد غیرقابل انتظاری اندک بود که بخشی از آن به فصل مورد بررسی باز می‌گشت. اما عامل دیگر رسوب گرفتگی این محوطهها بود به طور مثال در محوطه در حالی که در سطح محوطه به سختی آثار موارد فرهنگی دیده می‌شد در برشی که توسط تیغه بولدوزر ایجاد شده بود تعداد بسیاری سفال و تیغه‌های سنگی آشکار شده بود."
" در محوطه خزینه نیز تنها یک قطعه سفال و از سطح محوطه " سیاه کمرزالی " علیرغم وجود حفاری غیرمجاز و نیز انباشتهای سنگی سطح محوطه هیچگونه شواهد سفالی به دست نیامد ولی با توجه به سایر شواهد موجود همچون وضعیت محوطه و حفاریهای غیرمجاز و نیز گفته‌های اهالی بومی که قبلا ً‌سفال در سطح این محوطه زیاد بوده است، باستانی بودن این محوطه محرز است."
" در طول مسیر نیز تعداد زیادی استقرارگاه‌های فصلی عشایر کوچ رو که به صورت کلک‌های سنگی بدون ملات است در حاشیه رودخانه و دامنه ارتفاعات و راههای باستانی دیده شد که از آنها هیچ شواهد فرهنگی به دست نیامد. آنچه مسلم است این است که آثار باستانی و محوطههای شناسایی شده در این حوضه از ارزش بسیار گرانسنگ فرهنگی برخوردار بوده و کاوش این آثار می‌تواند رهگشای سئوالات بسیاری در مورد باستان شناسی منطقه و نیز ارتباط آن با تمدنهای همجوار و به خصوص میان دورود باشد."
حوضه آبگیر سد سیمره، لکه های زرد رنگ محوطه های تاریخی را نشان می دهد
" احداث سدها، مانند توسعه‌های بی‌محابای دیگر از قبیل جاده‌سازی، ریل کشی، عبور لوله‌های نفت و ... باعث بروز مشکلات عدیده‌ای برای آثار باستانی کشور شده است. ولی به هر حال امید است که با ارائه راهکارهای مناسب و مذاکرات هرچه سریعتر با وزارتخانه‌های ذیربط به ویژه وزارت نیرو از نابودی این آثار جلوگیری کرد، آثاری که با توجه به وسعت و اهمیت آنها هر کدام نیاز به چندین فصل کاوش داشته و می‌تواند گره گشای بسیاری از سئوالات در مورد باستان‌شناسی منطقه و ایران و حتی ارتباطات فرهنگی با سرزمین‌های مجاور باشند و از همه مهمتر، هویت ما را مانند آینه‌ای پردرخشش به ما باز نمایند."
|
احداث سدها، مانند توسعه‌های بی‌محابای دیگر از قبیل جاده‌سازی، ریل کشی، عبور لوله‌های نفت و ... باعث بروز مشکلات عدیده‌ای برای آثار باستانی کشور شده است. ولی به هر حال امید است که با ارایه راهکارهای مناسب و مذاکرات هرچه سریعتر با وزارتخانه‌های ذیربط به ویژه وزارت نیرو از نابودی این آثار جلوگیری کرد |
" تشکیل شهرهای مهمی در دوره تاریخی چون دره‌شهر (سمیره باستانی) در نزدیکی محل احداث سد و شهر سیروان (شیروان) در نزدیکی انتهای حوضه آبگیر (تنگه سازبن) باعث میشود که بپنداریم می‌توان آثار و بقایایی استقراری فراوانی از ادوار مختلف دوره باستانی شامل پیش از تاریخ، تاریخ و اسلامی را در آنجا شناسایی کرد و زمینه را برای ارائه یک گاه‌نگاری کلی و اطلاعات آماری میسر کرد."
" در این بررسی عزم بر این بود که تمام دورانهای پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی مشخص و روشن گشته و بدین پرسش که وضعیت استقراری منطقه مذکور در دورانهای پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی چگونه بوده است پاسخ داده شود."
مدتی پس از اعلام نتایج این بررسیها مسئولان پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از آغاز کاوشهای نجاتبخشی در محدوده سد سیمره بین لرستان و ایلام خبر داده اند.
|
بنا بر اعلام پژوهشکده‌ی باستان شناسی امسال نیز پروژه نجات بخشی در محوطه های پیش از تاریخ ادامه خواهد یافت، این در حالی است که بیش از یک سوم آثار تاریخی این حوضه مربوط به دوره تاریخی و دوره اسلامی است اما همچنان بیشترین تمرکز کاوشها هم در سال گذشته و هم امسال منحصر به محوطه های پیش از تاریخ بوده است |
نظر شما