اسلام‌‌شناسی با نگاه شرق‌شناسانه محقق نمی‌شود

به گزارش خبرنگار مهر در قم، عبدالعزیز ساشادینا بعدازظهر پنجشنبه سیزدهم خردادماه در نشست علمی روش‌شناسی مطالعات اسلامی در غرب که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: در حال حاضر بیشتر آنهایی که در امریکا دروس اسلام شناسی تدریس می‌کنند یا سکولار هستند و یا اینکه بویی از اسلام نبرده‌اند.

مولف کتاب "مبانی همزیستی اجتماعی در اسلام" در ادامه، به تأثیر مدرنیته و سکولاریسم بر ادیان و همچنین تأثیر سیاست بر علم اشاره کرد و گفت: اگر سیاست را با علوم بسنجیم، خواهی نخواهی بر عملکردتان در روش و رویکردهای علمی تاثیر می‌گذارد و این امر بستگی دارد به اینکه، شما چه سیاستی را قبول می‌کنید.

استاد مطالعات اسلامی دانشگاه ویرجینیای امریکا افزود: شما به هر دانشگاه یا هر کشوری که رفتید سیاست آن کشور یا مرکز علمی بر دین پژوهی و روش دین شناسی تان تاثیر می‌گذارد. مثلا سیاست خارجی آمریکا بعد از ‪ ۱۱‬سپتامبر، در دانشگاه‌های ایالات متحده به وضوح اسلام‌شناسی را وارد مرحله جدیدی کرده است.

مستشرقان از طرف دولت‌هایشان مامور به انجام تحقیقات هستند

ساشادینا به نقد و بررسی عملکرد مستشرقان پرداخت و گفت: فعالیت مستشرقین از جنبه لغت شناسی و تصحیح متون ارزشمند و قابل اعتناست.

وی ادامه داد: مستشرقین فقه‌اللغه را خیلی دقیق خوانده بودند و بهترین متون‌های عربی تصحیح شده، کار اینهاست اما نکته منفی در کار مستشرقین اینکه، چون از طرف دولت‌هایشان مامور به این نوع تحقیقات می‌شدند، بیشترشان هدف سیاسی کشورهایشان را در تحقیقات خود دنبال می‌کردند.

استاد مطالعات اسلامی دانشگاه ویرجینیای آمریکا گفت: نکته منفی دیگر اینکه، برخی از آنها به نوعی نژادپرست بودند و قوم مورد مطالعه را تحقیر می‌کردند و همیشه می‌گفتند غرب بالاتر و بهتر، و اسلام پایین‌تر و بدتر است.

وی در ادامه به تفاوت روش شناختی مستشرقان با دین پژوهان، متکلمان، استراتژیست‌ها و زبان‌شناسان پرداخت و گفت: مستشرقین معتقد بودند که دین را می‌توان از کتب و از نصوص آن دین شناخت، اما وقتی از منظر جامعه‌شناختی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که آنچه از هر دین رسمی در نصوص و در کتاب‌هایشان هست، با دینی که بین مردم رایج است نمی‌خواند از این رو حرفی که در حال حاضر در آکادمی‌ها در دانشگاه‌ها رایج شده این است که ما یک اسلام نداریم، چند اسلام داریم، اسلام طبقات بالا با اسلام طبقه پایین فرق می‌کند، همان طور که اسلام مصری‌ها با اسلام ایرانی‌ها متفاوت است.

ساشادینا تصریح کرد: در دهه‪۱۹۶۰‬میلادی این سئوال به صورت جدی مطرح شد که برای مطالعات دینی چه روشی را باید اختیار کنیم؟ آیا فقط باید تاریخی بررسی کنیم یا اجتماعی یا مردم شناختی؟ و خلاصه اینکه چگونه می‌توانیم دین را به عنوان پدیده دین تعریف و تبیین کنیم؟ آنگاه کسانی که معتقد به دینی هستند چه نوع متدی را باید در مطالعه همان دین به کار ببندند؟ و ده‌ها سئوال مرتبط دیگر.

دکتر عبدالعزیز ساشادینا، محقق و دانشمند تانزانیایی‌الاصل مقیم آمریکا، سال‌ها در مشهد، قم و نجف به فراگیری فقه، اصول، کلام، حدیث، تفسیر قرآن و تاریخ پرداخته است. وی دوره لیسانس فلسفه را در دانشگاه علیگره هندوستان به پایان رسانده و موفق به اخذ درجه فوق لیسانس و دکترا از دانشگاه تورنتو کانادا شده است. تز دکترای این محقق برجسته، تحقیقی درباره مهدویت است.