دیپلماسی به دانش ارتباط میان سیاست‌مداران و سران کشورهای جهان گفته می‌شود. دیپلماسی، وسیله‌ای‌است که سیاست خارجی با استفاده از آن، به جای جنگ، از راه توافق به هدف‌های خود می‌رسد و بر اساس این تعریف آغاز جنگ، شکست دیپلماسی‌است؛ ولی گروهی بر این عقیده‌اند که دیپلماسی در دوران جنگ و پس از آن نیز می‌تواند دوام داشته باشد.
در قرن حاضر که نفوذ دین در سراسر جهان به رشد قابل توجهی رسیده، می‌توان استدلال کرد که دیپلماسی دینی می‌تواند و باید در ترویج صلح اقتصادی و سیاسی میان ملل مؤثر باشد.
چندی پیش در اجلاس رهبران ادیان در باکو شاهد حضور رهبر کلیسای ارتدوکس حواری ارامنه در آذربایجان بودیم که از آن به "دیپلماسی دینی" یاد شده است. نمونه دیگری از این دیپلماسی دینی را می‌توان در روابط میان کلیسای ارتدکس گرجستان و روسیه یافت. گفتگوی این دو کلیسا با یکدیگر حتی پس از درگیری دو کشور در ماه آگوست 2008 در اوستیای جنوبی نیز قطع نشد و این دیپلماسی همچنان ادامه دارد.
سؤال این است که آیا دین ظرفیت لازم برای حل مسائل و مشکلات سیاسی میان طرفهای درگیر را دارد؟
آیا دین را می‌توان جزو مسایلی به شمار آورد که زمینه رسیدن به اشتراک نظر در گفتگوهای سیاسی و بازیهای دیپلماتیک را فراهم آورد؟ به عبارت دیگر از دین می‌توان در معادلات سیاسی بهره گرفت؟
اگر این فرض را قبول کنیم که در سیاست مسایل قابل تقسیم به سیاست علیا (high politics) و سیاست سفلی(low politics) است در این صورت دین در کدام تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد؟
آیا استفاده از دین به عنوان برگ و مؤلفه‌ای برای مذاکره در گفتگوهای سیاسی، به آن موضوع وجهه‌ای دینی نمی‌دهد؟ آیا کشاندن پای نهاد های دینی و رهبران مذهبی به میدان تلاش و فعالیت برای حل و فصل مناقشات، دینی و مذهبی بودن کشمکش را در اذهان مردم تداعی نمی‌کند؟
بدون تردید دین و مذهب، رهبران و روحانیان دینی و نیز ساختارها و تشکیلات مربوط به نهاد دین، از پتانسیل و ظرفیت بسیار بالایی برای حل معضلات فراروی جوامع انسانی برخوردار است و اساًساً یکی از کارکردهای دین ایجاد امنیت و آرامش است که مقدمه و شرط لازم برای عدم گرفتاری در مهلکه جنگ و مناقشه و درگیری است.
حتی در جوامعی که مبتنی بر اصل لائیسم هستند این فاکتور نادیده گرفته نشده است و در تنگناها و بن بست های سیاسی و امنیتی پیش آمده سعی در استفاده از ظرفیت دین به عنوان یک ابزار را دارند.
ارزشهای مشترک ادیان می‌تواند زمینه گفتگوهای سیاسی باشد
دکتر امید صافی استاد مطالعات دینی دانشگاه کارولینای شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد این موضوع که آیا از دین می‌توان به عنوان مؤلفه‌ای در دیپلماسی میان کشورها استفاده کرد، گفت: دین این توان و ظرفیت برای حل و فصل اختلافات را دارد.
وی افزود: دین این ظرفیت و پتانسیل را برای آغاز و ادامه گفتگوهای سیاسی دارد و می‌توان با تکیه بر ارزشهای مشترک ادیان از آن به مثابه مؤلفه‌ای در گفتگوها بهره گرفت.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: اصولی چون عدالت، عزت و احترام نفس، احترام متقابل و احترام به زندگی همه مردمان در مرکز و کانون ادیان قرار دارد که می‌تواند در دیپلماسی مورد توجه باشد.
وی تصریح کرد: به عبارت دیگر، اصول مشترکی چون عدالت و احترام متقابل از اصول مشترک ادیان به شمار می‌روند که می‌تواند در دیپلماسی آگاهی بخش باشد.
دکتر امید صافی استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه کارولینای شمالی است. حوزه‌های تخصصی او مطالعات اسلامی و ادیان آسیایی است. وی همچنین در حوزه‌های اندیشه اسلامی، تاریخ اندیشه و تاریخ اجتماعی دوران اسلامی پیشا مدرن و عرفان اسلامی صاحبنظر است.
نظر شما