الگوهای نوینی برای آموزش پزشکی موردنیازند

به گزارش خبرنگار مهر، دومین همایش "علوم‌انسانی پزشکی" با موضوع "پزشکی و جامعه"، صبح روز دوشنبه، هفتم تیر ماه، از سوی پژوهشکده علوم اجتماعیِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با همکاری گروه جامعه‌شناسی پزشکیِ انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد.

دکتر کامران سلطانی عربشاهی که با موضوع "آیا پزشکی یک ارتباط است؟" سخن می‏گفت با اشاره به اینکه پزشکی به عنوان یک علم با بسیاری چیزهای دیگر ارتباط دارد به بحث رفتارهای اجتماعی پرداخت و گفت: رفتارهای اجتماعی، مجموعه‏ای از رفتارهای هدفمند مرتبط با یکدیگر و متناسب با وضعیت موجودند که آموختنی بوده و تحت کنترل فرد هستند. رفتارهای اجتماعی بر خلاف سایر رفتارها که اتفاقی و غیر عمدی هستند، هدف‏دارند.

وی در ادامه این پرسش را مطرح کرد که چرا ما ارتباط برقرار می‏کنیم و افزود: هرکسی از ارتباط هدفی دارد. ما همین مسئله را در پزشکی هم داریم. در این گونه ارتباطات ما هم فرستنده‏ایم و هم گیرنده.

وی سپس با اشاره به تقویت‏کننده‏ها در ارتباطات گفت: ما همیشه در برخورد با بیمار از تقویت‏کننده‏ها استفاده می‏کنیم که البته ارتباطات غیرکلامی هم در اینجا بسیار اهمیت دارند. در واقع در تماس میان دو نفر یک سوم معانی اجتماعی از راه کلام و دو سوم آن به صورت غیرکلامی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح کرد: آمار نشان می‏دهد که بسیاری از پزشکان دغدغه کشف علت بیماری را ندارند. از طرف دیگر پزشک اجازه حرف زدن به بیمار را نمی‏دهد. همچنین آموزش به بیمار وجود ندارد. پژوهشها نشان می‏دهند که پزشکان یک نهم آنچه را که خود فکر می‏کنند به بیماران توضیح می‏دهند.

وی افزود: یکی از دلایل مراجعه بیماران به پزشکان مختلف همین فقدان مفاهمه است. پنجاه در صد بیمارانی که به ملاقات پزشک می‏روند اگر نقصانی در ارتباطشان با پزشک وجود داشته باشد نسخه پزشک را انجام نمی‏دهند و این یعنی پنجاه در صد داروهایی که ما مصرف می‏کنیم بی‎‏فایده است.

سلطانی در پایان خاطرنشان کرد: در صلاحیتهایی که برای پزشکان تعریف شده است و حدود 11 مورد است تنها یک مورد به ارتباطات مربوط است اما به سایر مسایل مثل امور فرهنگی توجه نشده است. بنابراین حداقل الگوهای درسی تازه‏ای مورد نیاز است تا در نتیجه آنها پزشکی به امری انسانی تبدیل شود.

 نهاد پزشکی در حال ایجاد تصور بیماری در جامعه است

دکتر علیرضا منجمی، آخرین سخنران دومین همایش "علوم انسانی پزشکی" بود که درباره این موضوع سخن گفت که "بیماران از پزشکان چه می‏خواهند؟". وی گفت: بسیار دیده‏ایم که بیماری با نتیجه یک آزمایش به پزشک مراجعه می‏کند و نگران است که مبادا اعدادی که در آن وجود دارد غیر طبیعی باشد. یعنی گویی که بیماران در پی آزمایش یا تجویز یک داروی مشخصند.

دبیر همایش "علوم انسانی پزشکی" تصریح کرد: اگر بیماران را همچون مشتری ببینیم آیا این امر با هدف پزشکی که حفظ و ارتقای سلامت و بازگرداندن سلامت به فرد است مغایرت نخواهد داشت؟

منجمی در ادامه با اشاره به اینکه هر دانشجوی پزشکی وقتی با علایم یک بیماری آشنا می‏شود احساس می‏کند که علایم آن بیماری در وی نیز در حال بروز است، سخنانش را پی گرفت: به گمان من این اتفاق الآن در جامعه در حال رخ دادن است. یعنی نهاد پزشکی با این فرض که می‏خواهد سلامت را به جامعه ارتقا دهد در حال ایجاد تصور بیماری در جامعه است. بنابراین به نظر می‏رسد که ما همه افراد جامعه را به دانشجوی پزشکی تبدیل کرده‏ایم که با هر بیماری‏ای که آشنا می‏شوند فکر می‏کنند نشانه‏های آن را دارند.

وی خاطرنشان کرد: آشنایی با عوارض یک بیماری، ادراک ما از بدنمان را دچار تغییر می‏کند. به همین دلیل است که فرد به پزشک مراجعه می‏کند و علاوه بر توصیف بیماری، راه درمان خودش را هم ارائه می‏کند. نتیجه این شرایط هم این است که افراد از ناسالم بودن خودشان مضطرب می‏شوند و این سبب ناخوشی آنها می‏شود.

دبیر همایش "علوم انسانی پزشکی" در پایان سخنان خود گفت: به جای آنکه پزشکان پروسه تشخیص، درمان و پیگیری را انجام دهند، این بیماران هستند که چنین می‏کنند. بنابراین کاری که پزشکان باید انجام دهند این است که سلامت را به جامعه بازگردانند نه اینکه به بازی فرد به عنوان یک بیمار تن بدهند.