به گزارش خبرنگار مهر، جلسه نقد و بررسی کتابهای سه گانه فاضل نظری، دیروز سه‌شنبه 23 شهریورماه، با حضور سید علی موسوی گرمارودی، بهادر باقری و فاضل نظری در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
این سه گانه شامل غزلیات فاضل نظری در قالب "گریه‌های امپراطور"، "اقلیت" و "آنها" است که در مقاطع مختلف زمانی به چاپ رسیده است.
در ابتدای این جلسه گرمارودی گفت: سعید حمیدیان، حسین منزوی را از برترین‌های غزل در روزگار ما می‌داند. من نیز عقیده دارم فاضل نظری قصد دارد به جایگاه منزوی در غزل برسد.
وی افزود: نظری غزل حافظ گونه ندارد شاید روزگار این نوع غزل به سر آمده باشد اما کتاب فاضل نظری از غزل‌های اندیشمندانه لبریز است که حاصل تجربیات اوست. در هر غزل او فراسوی هر تعبیر و تفسیر یک اندیشه ایستاده است.
گرمارودی شعر فاضل نظری را منطق‌دار دانست و گفت: فاضل در غزل روستایی‌وار سخن نمی‌گوید و محبوب را در حد شهین و مهین پایین نمی‌آورد. البته در برخی از غزلیات این سه کتاب گاهی ردیف‌ها زائد هستند . موضوع دیگر این که اگر بعضی این گونه غزلیات را روایت بدانند چیزی از شیوایی آن کم نمی‌کند. ولی به نظرم شاعر است که شکار لحظه شده است و منطق وجودی شعر نیز همین است.
این نویسنده ابهام را یکی از اشکالات غزلیات نظری دانست و گفت: غزل نظری در سبک عراقی قرار دارد و به شعر سعدی نسبت به حافظ نزدیک‌تر است. دیگر اینکه گاهی در ایجاز زیاده روی شده و حشو نیز در بعضی غزلیات کتابها مشاهده می‌شود. نظری شلختگی ادبی ندارد ولی ضرب‌المثلی عربی می‌گوید "اسب تندرو گاهی می‌لنگد و شمشیر تیز گاهی نمی‌برد" بنابراین اگر فاضل ایرادی داشته باشد در 127 غزل این سه کتاب، به چشم خواهد آمد.
غزل، نظری را انتخاب کرده است
وی عوامل توفیق نظری را درونی و برونی دانست و گفت: سوزش و جوشش، نازک خیالی‌های شگرف و کنکاش در عمق خیال عوامل درونی موفقیت نظری هستند. در برون نیز شاعر بر یک قالب بسنده کرده و بر غزل تمرکز کرده است. ضمن اینکه فاضل غزل را انتخاب نکرده است بلکه غزل او را انتخاب کرده است و همین عامل توفیق اوست. غزل از گذشته وقتی خوش‌تر بود ه که خود سراغ شاعر برود. رقص دل‌انگیز واژه‌ها چندین قرن پیش از حافظ و توسط رودکی با اشعار دری شروع شد.
نویسنده کتاب "در سایه سار نخل ولایت" گفت: شاعر در این کتابها به تناسب استعدادش از تعادل واژه‌ها سود برده است و از طریق چینش خاص حروف در بیت فضا را القا می‌کند. تلمیح و تضمین بیشتر از باقی آرایه‌های ادبی در شعر نظری استفاده می‌شود از نظر محتوایی نیز نظری را شاعری معناگرا یافتم. به طوری که عشق الهی و موضوع مرگ از مفاهیم اصلی غزلیات اوست.
باقری:کتاب اقلیت سیاه مشق‌های تولید نظری است
بهادر باقری نویسنده و منتقد ادبی نیز در این نشست گفت: در دفتر اقلیت از این سه گانه، گاهی ابیات کلیشه‌ای می‌بینم که روح تازگی در آنها دیده نشده است. سبک کهن در این کتاب غلبه دارد و به نظرم "اقلیت" سیاه مشق‌های اولیه نظری است که زمینه پیشرفت او را در جلدهای دیگر فراهم کرده است.
وی عنوان کرد: در کتاب "اقلیت" گاهی عنصر اندیشه چندان قوی نیست و میزان عاطفه‌ای که باید به غزل تزریق شود کافی نیست. ضمن اینکه قافیه و ردیف‌ها زیاد بکر نیستند. بخش زیادی از غزلیات نظری در سبک هندی جا دارد به همین دلیل در ستون‌های عمومی ساختار غزل ضعف‌هایی دیده می‌شود.
باقری افزود: بعضی از تصاویر شعر بیش از حد سنتی است که البته از صفحه 75 به بعد رگه‌‌هایی از تجدد در غزل فاضل نظری مشاهده می‌شود.
این نویسنده کتاب "گریه‌های امپراطور" را گام رو به جلو نظری دانست و گفت: این کتاب از دو جلد دیگر این سه گانه قوی‌تر است ولی هنوز حرکت زیگزاگی بین کهنه و نو در غزلیات آن دیده می‌شود.
باقری در ادامه گفت: به نظرم سبک هنری نظری میان مثلث سبک‌های عراقی، هندی و غزل امروزی قرار دارد که غزل امروزی که بیشتر در ذهن مخاطب امروزی می‌ماند کمترین سهم در این زمینه را دارد. مفاهیمی که نظری در شعرش از آن بهره می‌گیرد عبارتند از: آرزوی مرگ، تقبیح دین ریایی، عشق، بی‌اعتباری دنیا و بی‌تابی برای معشوق.
وی گفت: در اشعار نظری استفاده از مفاهیم فلسفی و جهان شمول زیاد دیده نمی‌شود و به نظرم او باید با استفاده از سبک هنری نقبی به دنیای امروز بزند.
نظری: بین کلمه قدیمی و ترکیب قدیمی تفاوت وجود دارد
در ادامه این جلسه فاضل نظری در پاسخ به پیشنهاد و انتقادهای مطرح شده گفت: بین تعریف کلمه قدیمی و ترکیب قدیمی تفاوت قائل هستم. اگر امروز با این بهانه که ساقی کلمه‌ای قدیمی است آن را حذف کنیم، مخاطب چگونه با شعر حافظ ارتباط برقرار کند. آیا یک شاعر به جرم این که 700 سال بعد از حافظ به دنیا آمده است نباید از خورشید و ماه در شعرش بگوید؟
نظری گفت: به عنوان یک شاعر یا کسی که به شعر علاقمند است اعلام می‌کنم تا زمانی که ماه و عناصر سنتی برای من زیباست درباره‌اش شعر خواهم گفت. علاوه بر این بعضی از غزلیات این سه گانه را تفننی سروده‌ام. ردیف‌های بلندی که گاهی در اشعارم به چشم می‌خورد یا با رویکرد تفنن ساخته شده اند یا خواسته‌ام ثابت کنم که می‌توان از ردیف طولانی در شعر بهره برد.
این غزلسرای معاصر گفت: بعضی از دوستان از غزل انتظارات خاصی دارند که به نظرم بیهوده است چون غزل ضمن محدودیت‌هایی ظرفیت خاص خود را دارد.
نظر شما