ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺳﻨﺘﯽ برنج؛ معضلی بغرنج در گیلان

برخی از صاحبنظران امور کشاورزی، عرضه نامناسب را از دلائل رکود بازار برنج داخلی می دانند و معتقدند دولت می تواند با مشارکت بخش خصوصی ضمن برنامه ریزی و راه اندازی کارخانه های بسته بندی برنج محلی را پس از پاک کردن و دانه بندی در بسته های مشتری پسند عرضه کند تا نیازهای نهادهای دولتی را از برنجهای محلی که متناسب با ذائقه مصرف کننده ایرانی تولید می شود تامین کند، تعرفه های واردات برنج را افزایش دهد و ورورد برنج را در حد نیاز داخلی مسدود و دست واسطه ها را کوتاه و برنج محلی را در سهمیه سبد خوار و بار کارمندان و کارگران قرار دهد.

 

یک کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص گفت: سیستم مناسبی که بین تولید، توزیع، عرضه و مصرف برنج وجود داشته باشد و بتواند تا نهایت آن را هدایت کند، تاکنون شکل نگرفته است.

گیلان؛ بازار هزار قیمت برنج

 

یک کشاورزی رشتی هم از نوسان قیمت برنج در بازار گلایه کرد و گفت: بازار برنج بازار هزار قیمت است که باید در این زمینه چاره اندیشی اساسی از سوی مسئولان انجام شود.

 

حسن باقری افزود: تا زمانی که برنج در دست برنجکار است، قیمت برنج کاهش می یابد، ولی وقتی برنج از دست کشاورز خارج و در دست دلال ها و واسطه ها قرار می گیرد، بهای آن به شدت افزایش می یابد.

 

وی ادامه داد: برخی از صاحبان سرمایه و واسطه ها با دامن زدن به انتظارات روانی جامعه وانمود می کنند که با کاهش عرضه برنج مواجه خواهیم شد و بدین ترتیب سرمایه ها را به سوی خرید و نگهداری برنج و افزایش تقاضا سوق می دهند.

 

صاحب یک واحد شالیکوبی هم در زمینه وضعیت این کالای راهبردی اظهارداشت: برنج محلی در وضعیتی نیمه راکد قرار گرفته و انباشته شدن شالیکوبی ‌ها از شلتوک و برنج سفید را در پی دارد.

‫ﺑﺮﻧﺞ ﯾﮑﯽ از غلاتی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﺬای دو ﺳﻮم ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن را ﺗﺸﮑﯿﻞ می دهد و ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻧﯿﺎز به ﺷﺮاﯾﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﺎص ﺑﺮای کشت اﯾـﻦ ‫ﻣﺤﺼﻮل، برنج تنها در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﯿﻨﯽ از دﻧﯿﺎ ﮐﺸﺖ ﻣﯽ شود. وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ آب فراوان، ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﯾﮏ دﺳﺖ ﻣﺎﻧـﺪن‬ ‫آب روی زﻣﯿﻦ و زهکش شدن آب از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮای کشت برنج هستند.‬

 

‫در ﺑﺨﺶ ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﻗﺎره آﺳﯿﺎ، ﺑﺮﻧﺞ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﺶ از 80 درﺻﺪ ﮐﺎﻟﺮی و 75 درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﺮدم است، ﭘـﺲ از‬ ‫گندم، ﺑﺮﻧﺞ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺸﺎورزی اﺳﺖ و ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎرز و ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن و ﻧﯿﺰ ایران دارد.

 

ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫آﺧﺮﯾﻦ آﻣﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮه از ﺳﻮی ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮار و ﺑﺎر و ﮐﺸﺎورزی ﺟﻬﺎن (FAO‬ ) در ﺳﺎل 2003، ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ ﺟﻬﺎن 151 ﻣﯿﻠﯿﻮن‬ ‫ﻫﮑﺘﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی هند و ﭼﯿﻦ ﺑﺎ 74 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر نزدیک ﺑﻪ 50 درﺻﺪ ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘـﺼﺎص داده اﻧـﺪ.‬

 

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ در اﯾﺮان در دو اﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر، گیلان و ﻣﺎزﻧﺪران اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و از مراکز عمده کشت و ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﺮﻧﺞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﻨﺪ.

 

اﺳـﺘﺎن ﮔـﯿﻼن ‫ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﯿﺶ از 30 درﺻﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و 32.8 درﺻﺪ ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﮐﺸﺖ ﺷﻠﺘﻮک درکشور، ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﻣﻘـﺎم دوم را از ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ در کشوردارد.

 

در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن هرساله بیش از 181 هزار بهره بردار در ﺳـﻄﺤﯽ ﺑـﯿﺶ از 238‬ ‫ﻫﺰار هکتار از اراﺿﯽ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ و ﻣﺴﺘﻌﺪ، ﺑﺮﻧﺠﮑﺎری ﻣﯽ کنند و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺸﺎورزی اﯾﻦ اﺳﺘﺎن شالیکاری است و اﻗﺘـﺼﺎد‬ ‫اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﮐﺸﺎورزی ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﺑﺮﻧﺞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ.

 

 

هرساله نوسانات ﺷﺪﯾﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻪ وﯾﮋه‬ کاهش آن در فصل برداشت، لطمات جبران ناپذیری ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان ﺑﺮﻧﺠﮑﺎر وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.

ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، وارﯾﺘﻪ ﻫﺎ ﯾﺎ ارﻗﺎم ﺑﺮﻧﺞ ﮐﻪ در این استان کشت می شوند ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ارﻗﺎم ﻣﺤﻠﯽ ﯾﺎ ﮐـﻢ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل و ارﻗﺎم اﺻﻼح ﺷﺪه ﯾﺎ ﭘﺮﻣﺤﺼﻮل ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.

 

ارﻗﺎم ﻣﺤﻠﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﯿﻨﺎم و اﻧﻮاع ﺻﺪری ﻧﻈﯿﺮ ﺣﺴﻨﯽ، ﺣﺴﻦ ﺳﺮا، ﻣﻮﺳﯽ‬ ‫ﻃﺎرم و دﻣﺴﯿﺎه ﮐﻪ دارای کیفیت بالایی ﻫﺴﺘﻨﺪ، اﻣﺎ ﺑﺎزدﻫﯽ در ﻫﮑﺘﺎر اﯾﻦ ارﻗﺎم ﭘﺎﺋﯿﻦ است و ارﻗﺎم اﺻـﻼح ﺷـﺪه و ﭘـﺮ محصول‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺰر، ﺳﭙﯿﺪ رود، 10 ﺳﯽ ﺳﯽ و ﻧﺪا که کیفیت این ارقام ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ مصرف کنندگان در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ارﻗﺎم ﺑـﻮﻣﯽ ‫اﻣﺎ ﺑﺎزدﻫﯽ در ﻫﮑﺘﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻست و در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﻧﯿﺰ در اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﮐﺸﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ.‬

 

‫ارﻗﺎم ﻣﺤﻠﯽ و اﺻﻼح ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﺴﺒتهای ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی استان گیلان کشت می شوند، ﺑﻪ عنوان ﻧﻤﻮﻧﻪ، در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن رﺷﺖ ‬‫ارﻗﺎم ﺻﺪری، ﺑﯿﻨﺎم و ﺧﺰر ﺑﻪ ﻃﻮر غالب کشت ﻣﯽ شود، در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن لاهیجان ارﻗﺎم ﺻﺪری ﺣﺴﻨﯽ و 10 ﺳﯽ ﺳﯽ ﯾـﺎ سپیدرود و در‬‫ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن آﺳﺘﺎﻧﻪ اﺷﺮﻓﯿﻪ رقم دﻣﺴﯿﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ارﻗﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ کشت می شوند.

 

ﺑﻄـﻮر ﮐﻠـﯽ ارﻗـﺎم ﺑﺮﻧﺠـﯽ ﮐـﻪ بطور ﻋﻤـﺪه در ‬‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن های اﯾﻦ اﺳﺘﺎن کشت می شوند ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﻧﻮاع ﺻﺪری ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺣﺴﻦ ﺳﺮا و دﻣﺴﯿﺎه، ﺑﯿﻨﺎم، ﺧﺰر و 10 ﺳﯽ ﺳﯽ اﺳـﺖ.‬

 

استان گیلان ﻣﺎههای ﺷﻬﺮﯾﻮر، ﻣﻬﺮ و آﺑﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ اﺣﺘﻤﺎل عرضه محصول برنج به بازار را‬ ‫دارد و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل هزینه خانوار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻬﺎی ﺷﻬﺮﯾﻮر، ﻣﻬﺮ، آﺑﺎن، آذر، فروردین و اردﯾﺒﻬﺸﺖ است.

دلایل زارعان برای فروش ﻣﺤﺼﻮل در ﻣﺎههای ﺷﻬﺮﯾﻮر، ﻣﻬﺮ و آﺑﺎن شامل ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺎه بدون کسب درآﻣـﺪ، ﻣﻮاﺟﻬـﻪ با‬ ‫ﺷﺮوع ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻓﺮزﻧﺪان، ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺮ رﺳﯿﺪ وام ﺳﻠﻒ ﯾﺎ ﻗﺮض گرفته شده و ﺑﺪﻫﮑﺎری ﻫـﺎ، تامین هزینه های عروسی و ﺟﻬﯿﺰﯾﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﯾﺎ مشارکت در عروسی واﺑﺴﺘﮕﺎن، هزینه سفر زیارتی و‬ ‫ﺗﺮس از کاهش قیمت برنج در ﻣﺎههای آﺗﯽ است.

 

لزوم خودکفایی برنج

 

بدون تردید با تدوام سیاستهای حمایتی از کشاورزان کنترل واردات و اجرای طرحهای تحقیقاتی برای دستیابی به ارقام پر محصول و هیبرید با ویژگی افزایش محصول در واحد سطح می تواند شوق تولید در کشاورزان را افزایش داد و امکان رسیدن به خودکفایی را فراهم کرد.