بارقه های امید برای ادامه حیات یک گونه منحصر به فرد

به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، سمندر لرستانی گونه ای از راسته دوزیستان دم دار است که در محیطی از بقایای جنگلهای بلوط حاوی آبهای خنک زیست کرده و بر پشت خود خالها یا نوارهای زرد و نارنجی چشمگیر روی زمینه قهوه ای دارند و زیر بدنشان زرد یا نارنجی قرمز است.

در حالیکه اخیرا از سوی کشورهای عضو قرارداد حمایت از گونه های طبیعی(ساتیس) در قطر ممنوعیت معامله این گونه نادر در دنیا به تصویب رسیده است که فروش و عرضه این گونه زیبا در شهرهای مختلف کشور برای نگهداری در آکواریم های خانگی و همچنین بر روی سفرهای هفت سین همچنان استمرار دارد که آخرین مورد آن عرضه سمندر لرستانی در نمایشگاه بین المللی استان فارس بود.

بنابر این گزارش چندی قبل کشورهای عضو قرارداد حمایت از گونه های طبیعی(ساتیس) در قطر نشستی برگزار کردند که تا سوم فروردین سال جاری ادامه داشت. موضوع نشست مذکور تصویب قراردادهایی به منظور حفظ چند گونه از جانورانی بود که نسلشان درحال انقراض است.

زیستگاه جدید سمندر لرستانی

ماهیهای کورال، نوعی قورباغه آمریکای لاتین با چشم‌های قرمز و سمندر کوه‌های زاگرس(سمندر لرستانی) سه گونه‌ای هستند که موضوع این نشست قرار گرفتند.

با توجه به قرار گرفتن سمندر لرستانی در لیست قرمز سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست به درخواست "سازمان محیط زیست ایران" ممنوعیت خرید و فروش بین المللی این‌گونه در دستور کار اجلاس ساتیس قرار داد.

معاهده ساتیس، معاهده‌ای است که در سال 1973 به منظور جلوگیری از تجارت گونه‌‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض ایجاد شد که ایران نیز عضو این معاهده است. نگرانی از احتمال انقراض نسل سمندر لرستانی باعث شد در این نشست این کشورها معامله این جانور در خارج از ایران را ممنوع کنند.

سمندر لرستانی گونه ای است که در سالهای اخیر به دلایل مختلفی همچون قاچاق و خشکسالی در سراشیبی انقراض قرار گرفته است. این گونه در سراسر دنیا تنها هفت زیستگاه داشته که تمامی آنها در مرز بین استانهای خوزستان و لرستان واقع شده اند که این امر خود زمینه قاچاق این گونه را فراهم کرده است.

از چند ماه پیش زمزمه هایی مبنی بر مشاهده گونه نادر و منحصر به فرد سمندر لرستانی توسط چند نفر از مردم بومی جنوب استان لرستان از اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان شنیده می شد.

سرانجام هفته گذشته راهی جاده ای شدیم که در انتهای آن گونه ای شاخص و ارزشمند چشم به راه حمایت و حفاظت بود. خرم آباد را به جنوب استان ترک کردیم و 938 متر از سطح آبهای آزاد را بالا رفتیم تا در دل انبوه درختان سر به فلک کشیده به چشمه ای رسیدیم که سمندر 14 سانتی متری لرستان در آن با آرامش و به دور از فرصت طلبی قاچاقچیان حیوانات زندگی می کرد.

آنچه که بیش از کشف زیستگاه جدید سمندرهای لرستانی برایمان لذت بخش بود، دیدگاه کاملا زیست محیطی اهالی آن منطقه بود. با اینکه چهار خانوار در این منطقه ساکن بودند اما نسل اندر نسل خود را حامی سمندر لرستانی می دانستند. هنگامی که جمله "این گونه متعلق به استان است و نمی گذاریم کسی آن را ببرد" را از زبان بزرگ این خانواده ها شنیدم واقعا احساس لذت کردم.

پیدا شدن این زیستگاه جدید به عنوان هشتمین زیستگاه جهانی این گونه شاخص استان لرستان، خبری خوش برای تمامی فعالان عرصه محیط طبیعی و حیات وحش ایران و حتی جهان است.

اما آنچه در حال حاضر بسیار ضروری است، حفاظت از این زیستگاه جدید است. زیستگاه جدید سمندر از لحاظ اکولو‍ژیکی در درجه بسیار بالایی قرار گرفته و تشکلهای زیست محیطی استان خواستار ارتقای این زیستگاه به یک منطقه حفاظت شده هستند.

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد در سخنانی اظهار داشت: شناسایی زیستگاه جدید سمندر لرستانی نگرانیهای ما را در این زمینه مرتفع کرد.

نبی الله قائدرحمتی با بیان اینکه این زیستگاه جدید با همکاری مردم منطقه و همیاران محیط زیست شناسایی شده است، بیان داشت: این زیستگاه در جنوب شرقی شهر خرم آباد قرار دارد و در آن به وفور سمندر لرستانی دیده می شود.

وی تصریح کرد: با شناسایی این زیستگاه جدید تکثیر سمندر لرستانی منتفی خواهد شد.

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان لرستان با اشاره به پیگیری این اداره کل برای حراست از زیستگاه جدید که به طور کامل در خاک لرستان قرار دارد، بیان داشت: در حال حاضر کل منطقه در حال آماربرداری است که به زودی نتایج مطالعات آن مشخص خواهد شد.

قائدرحمتی با اشاره به اینکه پیش از این تنها سمندر در مرز لرستان و خوزستان دیده شده بود، افزود: این در حالی است که قرارگیری زیستگاه سمندر در مسیر قطار موجب قاچاق این گونه از خاک خوزستان می شد.

وی با بیان اینکه تا محل زیستگاه جدید سمندر لرستانی 15 ساعت پیاده روی است، بیان داشت: در این منطقه بین هفت تا 10چشمه وجود دارد که سمندرلرستانی در آنها بدون هیچگونه تهدیدی زندگی می کند.

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان لرستان خاطرنشان کرد: این اداره کل به دنبال این است که در راستای حراست از این گونه منحصر به فرد زیستگاه جدید سمندر لرستان را به عنوان یک اثر طبیعی ملی ثبت کند.

به هر حال امید می رود با شناسایی زیستگاه جدید سمندر و تحقق برنامه های محیط زیست برای ثبت این زیستگاه به عنوان یک اثر طبیعی ملی زمینه حراست از این گونه که بار دیگر فرصت حیات خود را به طبیعت این مرز و بوم داده است محیا شود.

................................................

گزارش: صدیقه حسینی

عکس: محسن تیزهوش