صادقی: پژوهش‌ باید تفسیرهای‌ نو داشته باشد

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از مجموعه کتاب" نمایش‌های ایرانی" تالیف صادق عاشورپور روز گذشته 15 آذر در تالار مهر حوزه هنری برگزارشد. در این مراسم که اجرای ان را اردشیر صالح‌پور بر عهده داشت هنرمندان و اساتیدی چون دکتر قطب‌الدین صادقی، داوود فتحعلی بیگی و محمود استاد محمد درباره این کتاب سخنرانی کردند.

درآغاز مراسم صالح‌پور با اشاره به اینکه امیدوار است بازهم از این نوع جشن‌ها برگزار شود و به ساحت قلم حرمت گذاشته شود گفت: امروز از 4 جلد کتاب" نمایش های ایرانی" رونمایی می‌شود بخش نخست با نام " کیش زروان"، بخش دوم"تعزیه"، بخش سوم"آئین مزدایسنا" و بخش سوم به" نقالی" اختصاص دارد. همچنین سه جلد دیگر از این کتاب نیز قرار است به زودی منتشر شود.

                                                          صادق عاشورپور

پس از آن داوود فتحعلی بیگی پژوهشگر و مدرس تئاتر بعد از تشکر از مدیریت حوزه هنر و انتشارات سوره مهر برای چاپ این کتاب گفت: این کتاب حرف آخر نیست اما برای من مطالب بسیار تازه‌ای را دربر داشته است که به آنها اشاره می کنم. آئین‌های عزاداری ایرانی دارای سبک وسیاق خاصی بوده است. اگر به دقت نگاه کنیم متوجه این مطلب می‌شویم که نخلی که در بعضی از شهرها در تعزیه استفاده می‌شود و نشانه عزاداری است بی شباهت به کجاوه‌ای که جنازه سیاوش را حمل می‌کند نیست.

وی ادامه داد: مردم این سرزمین در طول سالها شکل آئین‌ها را نگاه داشته اما محتوا را به قیام امام حسین(ع) و بزرگداشت او تبدیل کرده‌اند.به عنوان نمونه 4 سر سکوی چهارگوش تعزیه و یا شکل دورانی این سکو برگرفته از 4 عنصر آب، باد، خاک و آتش است. هنر شبیه خوانی آثار ارزشمند آئین‌ها و باورهای گذشته که منافاتی با دین اسلام نداشته است را حفظ کرده است.

پس از آن فیلم کوتاهی که اختصاص به گفتگو با محمود استاد محمد درباره نویسنده و کتاب "نمایش‌های ایرانی" و همچنین بخش‌هایی از گفتگو با صادق عاشورپور داشت پخش شد.  

صالحپور در ادامه این مراسم گفت:ما در دانشکده های هنر فقط دو واحد تعزیه تدریس می کنیم. دانشجویان ما اساطیر تئاتر یونان را از حفظ هستند اما اطلاعات اندکی از اساطیر ایرانی دارند.مظاهر و مصادیقی که آقای عاشورپور در این کتاب جمع آوری کرده‌اندنشانگر این است که ما در کشورمان از منظر نمایشی برخورداریم.

وی افزود: حسن این کتابها در این است که پاره‌های گسسته و از هم گیسیخته فرهنگ ایرانی را تدوین کرده است. چون فرهنگ ما فرهنگ گفتمان و شفاهی است بنابراین جمع‌آوری انها بسیار مشکل است. این کتاب بخشی از هویت از دست رفته ماست. 

محمود استاد محمد محقق و کارگردان تئاتر درباره عاشور پور گفت: من بیشتر علاقمند بودم به خاطر خود عاشورپور به اینجا بیایم نه به خاطر کاری که او انجام داده است. همه ما عادت کرده ایم با کارهای اساسی با بی‌تفاوتی برخورد کنیم.اگر دلسوزان فرهنگی در جای خود قرار گرفته بودند هرگز اجازه نمی‌دادند که کسی به تنهایی این تلاش را برای تدوین این پژوهش بزرگ انجام دهد.

وی ادامه داد: این پژوهش وظیفه یک گروه آکادمی و حتی یک وزارتخانه است نه یک نفر. او جانش را برسر ین کار گذاشته و خودش خبر ندارد.یکی از دلائل مرگهای زودرس مولفان ما مثل ساعدی، بیژن مفید، عباس نعلبندیان و... این است که کارهایی را که باید مسئولان بر عهده بگیرند این افراد به تنهایی انجام می دهند.

استاد محمد افزود: اگر تحقیقات تئاتری مان را که شامل دو کتاب "بنیاد نمایش در ایرا" ابوالقاسنم جنتی عطائی و" نمایش در ایران" بهرام بیضایی است را با یکدیگر مقایسه کنیم، می‌بینیم مسائل اندکی در این دو کتاب به صورت مشترک بیان شده است. به نظر می‌رسد دو تاریخچه متفاوت نگاشته شده است. اما در  کتاب عاشورپور با نگاهی بسیار وسیع، بی غرض و به دور از سلیقه شخصی به نگارش تاریخ تئاتر ایران دست زده است. که کمتر کسی جسارت و شهامت آن را دارد. 

در ادامه این مراسم دکتر قطب الدین صادقی درباره این پژوهش گفت: حوزه پژوهش در کشور ما حوزه کم ارج، مظلوم و کم طرفداری است. که متاسفانه مسئولین امر به آن بی توجه هستند. چند سال قبل من پژوهشی را درباره اقتصاد در تئاتر انجام دادم که در آخر به من 45 هزار تومان دستمزد دادند. این مقدار اندک جوابگوی هیچ یک از زحمتهایی که من در طول ماه‌ها کشیده بودم نبود.

صادقی افزود: ضرورت این پژوهش‌ها در این است که ما درباره گذشته خود هیچ نمی‌دانیم. مشکل ما در بیاد مانده‌ها، آئین ها و ارزش‌هاست. اگر مناسک و مراسمی که در واقع شناسنامه ملی ماست را نشناسیم از شناخت خود نیز عاجز هستیم. بنابراین پژوهش‌هایی با فرضیه‌های راه‌گشا لازم است تا بتوانند تکه های این پازل را دور هم جمع کنند. ما باید حقیقت مدفون شده را با پژوهش و روح حقیقت جویی دریابیم.

این کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: گذشته‌ها در هر نسل باید دوباره تکرار شوند. چون در هر نسل بینش‌ها چار تغییر می‌شوند و اطلاعات گذشته از همان تفاسیر و معناها برخوردار نیستند. بنابراین دوباره باید تدوین شوند. پژوهش‌های ما باید با تفسیر و فرضیه های نو و تازه همراه باشند. ایراد اجراهای معاصر ما در این است که که مبنای نظری برای کارهای عملی وجود ندارد. اگر هنرمندان مسلط به مبانی نظری باشند کمتر اشتباه می‌کنند. این مسئله از روح پژوهشگری برمی‌خیزد.

دکتر صادقی خاطرنشان کرد: آشنایی با دستاوردهای روز تعارضی با فرهنگ گذشته ما  ندارد . من آقای عاشورپور را به عنوان کارگردان و نمایشنامه نویس می‌شناختم. بنابراین وظیفه خودم می دانم که بر 7 جلد این کتاب نقدی بنویسم. چون معتقدم بدترین توهین به یک کار این است که ندیده  گرفته شود. به ایشان دست مریزاد می‌گویم.

در ادامه این مراسم صادق عاشورپور مولف این کتاب روی صحنه حاضر شد و گفت: من از حوزه هنری و انتشارات سوره مهر که این کتاب را منتشر کردند و آرزوی چندین ساله من را برآورده کردند، تشکر می کنم. افرادی مانند آقای صالح پور و دکتر صادقی نظراتشان را درباره این کتاب بیان کردند. من ادعایی بر این کتاب ندارم و امیدوارم پس از این، این اساتید مشکلات این کتاب را نقد کنند. من 30 سال معلم بودم و در روستا تدریس می‌کردم و تلاش بسیاری برای جمع‌آوری این پژوهش انجام دادم. تلاش کردم تا حد ممکن صادقانه و بی‌طرفانه دست به تهیه و تالیف این پژوهش بزنم.

وی ادامه داد: من عمر و جوانی‌ام را به پای این مجموعه کتاب گذاشتم. معتقدم که اگر ما خود را باور کنیم درباره خیلی از چیزها به باور می رسیم. من چون خودم به باور رسیده بودم این پژوهش را انجام دادم. علاقمندم که اساتید تئاتر کشور این کتاب را ویرایش کنند. 

عاشورپور افزود: من قبل از این مجموعه 4 جلد کتاب بازیهای سنتی همدان را به چاپ رساندم اما بابت آنها به من 200  هزار تومان پول داده شد. البته ایرادی ندارد من برای مردم و کشورم این کار را انجام دادم و دست همه کسانی را که به اینجا آمدند می‌بوسم. اگر اشتباه و کوتاهی در این کار است از بی‌دانشی من بوده است. قبل از این کار من آرزوهای دور و درازی داشتم اما از این به بعد دیگر هیچ چیز نمی‌خواهم .

عاشورپور در ادامه با بیان اینکه برای تهیه این پژوهش رنج بسیاری کشیده است و در این  کار خود را مدیون مادر و همسرش می‌داند، از همسرش درخواست کرد که روی صحنه حاضر شود تا از او تشکر کند و گفت: اگر صداقت و باور این زن نبود این پژوهش هیچگاه انجام نمی‌گرفت.

وی در پایان اعلام کرد: سه جلد دیگر این کتاب با عنوان "نمایش‌های قبل از اسلام"، "نمایش جنگ" و "نمایش عامیانه" به زودی منتشر می‌شود.

در پایان مراسم دو لوح تقدیر از طرف حوزه هنری و جشنواره دانشگاه سوره به عاشورپور اهدا شد.