۲۸ مهر ۱۳۸۳، ۱۱:۲۵

ارزيابي وضعيت نقد ادبي در گفت و گو با " مهر "

10 نويسنده : رويكرد به مقوله ي " نقد ادبي " يعني حمايت از جريان كلي ادبيات ما

خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : " نقد " و " نقـــادي " همواره با جريان ادبيات و هنر ، همراه بوده و هست و به تعبيري ديگر ، مي توان آنها را لازم و ملزوم يكديگر دانست ، نقد واقعي و اصولي ، اثر را صيقل مي دهد و راه را براي رهرو ، هموار و مساعد مي سازد ، اما زيان ناشي از ركود در فضاي نقد ، رفته رفته به بدنه ادبيات و هنر نيز تعميم مي يابد ، آنچه مي خوانيد اظهار نظر ده نويسنده در همين زمينه است .

دكتر صابر امامي : جامعه ي ما " منتقد ادبي " را به رسميت نمي شناسد / مفهوم حمايت از نقد ، دريافت حق التاليف بالا نيست
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : دكتر صابر امامي - شاعر و منتقد ادبيات گفت : نقد ادبي در حال حاضر قائل به شرايطي خاص است ، بخشي از آن همين نان قرض دادنهاي معمول است كه چنين نقدي را اساسا بايد تعطيل شده دانست ، اما در مقاطعي ، نقد ادبي به صورت جدي وجود دارد اگر چه متاسفانه بسيار آرام صورت مي گيرد ، به طوري كه نمي تواند موجي ايجاد كند و مخاطبي را برانگيزانـد ، بر همين اساس نمي توانم از بنياد بر نبود نقد ادبي يا منتقدان ادبي در جامعه ي امروز ايران صحه بگذارم.

شاعر مجموعه شعر " شانه ها و گيسوان " در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر با بيان اين مطلب افـزود : حتي نوشته هايي را كه به صورت پراكنده در صفحات مطبوعات منتشر مي شود و به آثار ادبي معاصر مي پردازد ، مي توان به عنوان " نقد " به حساب آورد ، خاصه آنكه خوانندگان اين مطالب از طيف ادب پژوهان ، استادان دانشگاه و علاقه مندان به آثار ادبي هستند و طبيعتا نمي توان براي اين عده ، هر چيزي را روي كاغذ آورد.
دكتر صابر امامي تصريح كرد : تكيه بر اصول نقد نويسي از مسائل مهمي است كه يك منتقد ادبيات بايد حتما به آن توجه كافي داشته باشد ،  نقد هايي از اين دست كه با احاطه منتقد به اثري كه مورد نقد و بررسي قرار گرفته ، همراه باشد ، معمولا مورد توجه و استقبال جامعه ي كتابخوان قرارخواهد گرفت .
عضو انجمن قلم ايران در ادامه گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر ياد آور شد : در برخي از گاهنامه ها و دوماهنامه هايي كه از سوي مراكز علمي ، تحقيقاتي و فرهنگي منتشر مي شوند ، مطالب ارزشمندي در حوزه نقد ادبي به چشم مي خورد ، اما به دليل اين كه چنين نشرياتي از شمارگان قابل توجهي برخوردار نيستند ، متاسفانه به دست عموم علاقه مندان به ادبيات نمي رسد.
اين شاعر و منتقد ادبيات اظهار داشت : اين كه بگوييم در نقد ادبي تخته شده است ، واقع بينانه و منصفانه نيست ، به اعتقاد من جريان نقد ادبي بسيار جاندار و پوياست ، اما از حمايت لازم برخوردار نيست.
دكتر صابر امامي گفت : حمايت از جريان نقد ادبي منافاتي با روند پويايي و تكامل شعري در جامعه ندارد ، اگر نقد در حال حاضر حمايت شود ، ادبيات است كه عوايد مثبت آن را از نزديك احساس مي كند ، منظور من از حمايت ، دريافت حق التاليف بالا و راه اندازي مجله و ... نيست ، به وجود آمدن شرايط مناسب براي منتقد است ، نقاد ما بايد بتواند با فراغ بال و حساسيت بيشتر ، از بسياري از مسائل و شرايط فاصله بگيرد و تمام و كمال در خدمت نقد باشد ، اهميت كار نقاد بايد درك شود ، نجات يافتن منتقد از امور اقتصادي و اجتماعي و به رسميت شناخته شدن نقادي به عنوان يك شغل ، ضروري ترين نكته اي است كه بايد مد نظر قرار بگيرد ، كه متاسفانه در حال حاضر چنين نيست.

رضا اسماعيلي : دست نسل جديد در حوزه ي نقد ادبي خالي است / منتقدان فعلي با حب و بغض نقد مي كنند
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : رضا اسماعيلي - شاعر ، گفت : متاسفانه تا امروز رويكردي جدي به نقد ادبي در ايران وجود نداشته است ، به تعبيري ديگر ، همان دوستاني كه به سرودن و نوشتن مشغولند ، گاه مطالبي هم با اسم " نقد " در مطبوعات منتشر مي كنند .

اين شاعر در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر با بيان اين مطلب افزود : معتقدم كه در جامعه ي امروز ايران ، از وجود منتقد حرفه اي ادبيات كه از زاويه ي علمي و فني ، آثار ادبي را مورد نقد و بررسي قرار بدهد ، محروم هستيم ، اگر هم كساني با اين ويژگي ها وجود داشته باشند ، بسيار انگشت شمار هستند ، جداي از اين نقدهايي كه دراين سالها در مطبوعات مي خوانيم ، بيشتر وجهه ژورناليستي دارند و بعضا با حب و بغض نوشته مي شوند و ضوابط و معيارهاي علمي از ديد نويسنده مخفي مي ماند.
عضو شوراي داوري جشنواره هاي ادبي دانشگاه علوم پزشكي تصريح كرد : اين واقعيت تلخ از نگاه هيچ كس پوشيده نيست كه در حال حاضر با نقطه مطلوبي كه در حوزه ي نقد ادبي انتظار مي رود ، فاصله بسيار زيادي داريم ، در چنين شرايطي نبايد منتظر باروري و بالندگي ادبيات معاصر بود .
رضا اسماعيلي گفت : بايد در محافل ادبي ، مراكز دانشگاهي و رسانه اي و مسئولان فرهنگي ، نسبت به مقوله ي نقد ادبي ، حساسيت ويژه اي به وجود بيايد ، مقوله ي  نقد ادبي به شدت نيازمند سرمايه گذاري و توجه است ، حتي بايد اين مقوله به عنوان يك واحد درسي در دانشگاه ها تعريف و تبيين شود ، به نظر من از اين راه مي شود منتقد ادبي تربيت كرد.
وي كه آثار متعددي با رويكرد شعر در مطبوعات منتشر كرده است ، افزود : جاي اميدواري است كه در نسل هاي جديد ؛ منتقدان ادبي هم پرورش پيدا كنند ، جوانان ما با توجه به روحيه اي كه دارند ، به دنبال خلاقيت و نوآوري اند ، اما در عين حال گسستگي نسل هاي جديد با ادبيات كهن ما ، فاقد اطلاعات و معلومات عميق در ادب پارسي است و به همين دليل دستش در اين زمينه خالي است ، بايد در اين زمينه هم فكري كرد.   


بهروز توكلي : نويسندگان خارجي " منتقد " را مزاحم خود نمي دانند / قضاوتهاي شخصي نبايد وارد فضاي نقد شود
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : بهروز توكلي - رمان نويس ، گفت : در تمام كشورهاي جهان ، به ويژه كشورهايي كه براي ادبيات و هنر شاني قائل هستند ، نقد ادبي به عنوان قلمروي جدي مطرح است.

اين نويسنده در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر با بيان اين مطلب افزود : در قياسي كلي مي توان گفت كه كتاب هاي منتشر شده در حوزه ادبيات با نوعي بي تفاوتي مواجه مي شوند كه به نبود نقد ادبي و منتقدان حرفه اي بر مي گردد.
بهروز توكلي تصريح كرد : اگر مي بينيم كه نويسندگان خارجي زودتر به دريافت جوايز معتبر ادبي مي رسند و بازار شهرت جهاني  را درمي نوردند ، به واسطه اين است كه منتقد را مي پذيرند و به او به چشم يك مزاحم نگاه نمي كنند ، اما در كشور ما هر كس آثار نويسنده اي رانقد كند ، به انحاء مختلفي دچارگرفتاري مي شود و كار به جايي مي رسد كه از نقد كردن دست بردارد ، اما در جاهاي ديگر ، نويسندگان خودشان به منتقدان سفارش مي كنند كه اثر جديدشان نقد شود.   
نويسنده ناردانا خاطرنشان ساخت : البته هر كسي هم نمي تواند در جايگاه يك منتقد ادبي ظاهر شود ، يك منتقد بايد حداقل چند بار اثري را كه مي خواهد به نقد بكشد ، مورد مطالعه و بررسي قرار بدهد ، پيشينه ادبي و فكري نويسنده اثر را بشناسد و قضاوت هاي شخصي را وارد فضاي نقد نكند.

محمد علي گوديني : " نقد ادبي " را نمي توان مانند داستان نويسي آموزش داد / منتقدان ما در حاشيه سير مي كنند و از متن غافلند !
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : محمد علي گوديني - نويسنده ، گفت : متاسفانه سالهاست كه جامعه ي ادبي ما از نبود منتقدان حرفه اي و منصف رنــج مي برد .

نويسنده  مجموعه داستان " لبخند تلخ " در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر ، با بيان اين مطلب افزود : منتقدان ادبي ما به خاطر حرفه اي نبودن و فاصله گرفتن از روش هاي حرفه اي اين وادي ، صرفا منتظرند كه كسي نقد كتاب و داستاني را به آنها سفارش بدهد ، من كمتر ديده ام كه منتقدي به صورت خودجوش ، كاري را در اين زمينه شروع كند و به انجام برساند.
محمد علي گوديني كه طي دو سال گذشته ؛ به عنوان كانديداي دريافت جوايز ادبي " يلدا " و " قلم زرين " معرفي شد ، تصريح كرد : عده اي ديگر نيز طي سالهاي اخير خود را به عنوان " منتقد ادبي " معرفي كرده اند ، اما صراحتا بايد گفت كه فاقد صلاحيت ادبي و سواد لازم در اين زمينه هستند ، در حال حاضر منتقدان ما در حاشيه سير مي كنند و از متن غافلند !  
اين نويسنده خاطرنشان ساخت : بحث " نقد "  كه بحثي جدي است ، بايد از بحث تعارفات معمول و دوست يابي و نان قرض دادن به همديگر تفكيك كرد ، با ادامه اين روند نامناسب ، هيچگاه نمي توان مدعي وجود نقد ادبي و منتقدان بي طرف بود. 
وي در بخشي ديگر از صحبت هاي خود در خصوص لزوم تربيت منتقدان ادبي گفت : منتقدان ادبي هم نيازمند تشكيل انجمن و ميزگردهاي تخصصي هستند ، نمي توان اميدوار بود كه " نقد ادبي " را نيز مانند داستان نويسي آموزش بدهيم .

محمد كاظم كاظمي : نسل بعد از ما امكانات بيشتر و انگيزه كمتري دارد / خود ادبيات هم مثل " نقد ادبي " دچار ركود است
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : محمد كاظم كاظمي - شاعر ، گفت : نه تنها مقوله ي " نقــد ادبي " در كشور ما دچار ركود و سردي است ، بلكه خود ادبيات هم مدت هاست كه با اين ركود سنگين دست به گريبان است ، اما در شاخه " شعر " ركود بيشتري نسبت به شاخه ادبيات داستاني وجود دارد.

اين شاعر مهاجر افغاني در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر ، با بيان اين مطلب افزود : قدماي ما اين عقيده را داشته اند كه هرگاه ادبيات دچار ركود مي شود ، " نقد " رشد پيدا مي كند ، چرا كه اين دو رابطه معكوسي با يكديگر دارند ، مواقعي وجود دارد كه شدت نظريه پردازي ، شاعران و نويسندگان را تحت تاثير قرار مي دهند و از خود خلاقيت و آفرينش ادبي باز مي مانند.
محمد كاظم كاظمي تصريح كرد : در روزگار ما متاسفانه هم نقد دچار ركود شده و هم خود ادبيات به متاعي كم خريدار تبديل شده است و اين ركود همه چيز را تحت الشعاع قرار داده است ، اين ركود واقعيتي است كه بايد آن را پذيرفت و به بررسي دلايل و عوامل آن پرداخت.
شاعر " پياده آمده بودم " خاطرنشان ساخت : معمولا دلايل و عوامل ركود در حوزه هاي فرهنگي و ادبي ، پس از گذشت چند سال قابل بررسي و تامل است ، قطعا در اين ركود عوامل سياسي ، اجتماعي و حتي اقتصادي دخالت مستقيم دارند ، اما اگر اكنون بخواهيم به بازيابي علل و عوامل اين ركود و بحران بپردازيم ، به احتمال قوي نتيجه چنداني به دست نمي آيد ، بايد كمي ديگر صبر كنيم.
محمد كاظم كاظمي كه در مشهد مقدس اقامت دارد ، اظهار داشت : كمتر شدن رابطه ي مردم با محصولات فرهنگي و ادبي و احساس بي نيازي به ادبيات ، تا حد زيادي به اين ركود شدت بخشيده است ، مردم عصر ما به هنرهاي تصويري گرايش پيدا كرده اند ، هنرهايي كه بدون ترجمه توسط رسانه ها قابل انتقال هستند ، بي ترديد اين وضع ، معاصران ما را از خواندن دور مي كند ، از سويي ديگر در رسانه هاي ما محدوديت زبان وجود دارد ، مجموعه اين عوامل دست به دست هم مي دهند و انگيزه اي براي خلاقيت باقي نمي گذارند.
محمد كاظم كاظمي ياد آور شد : نسل بعد از ما از امكانات بيشتري در حوزه فرهنگ ، انديشه ، ادبيات و هنر و رسانه در اختيار دارد ، اما به نظر مي رسد كه انگيزه چنداني نداشته باشد ، نسل ما انگيزه هاي دروني بسياري براي كار فرهنگي در اختيار داشت اگرچه امكانات مادي چنداني در دسترس نداشت ، اما در حال حاضر آن انگيزه با توجه به وضعيت سياسي و اجتماعي خاصي كه وجود دارد ، در خود ما هم فروكش كرده است .

سعيد وزيري : تيغ تيز و منصف " نقد " بايد وارد ميدان ادبيات شود / اولين فايده " نقد " به خود شاعر و نويسنده بر مي گردد
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : سعيد وزيري - نويسنده ، گفت : نبود " نقد ادبي " باعث شده است كه در سالهاي اخير شاهد زايش آثار ادبي فراواني باشيم ، بدون اين كه اين آثار بتوانند با عامه مردم ارتباط برقرار كنند.

اين نويسنده در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر با بيان اين مطلب افزود : واقعيت موجود در دنياي ادبيات و كتاب ، گوياي وضعي اسف بار و غير مطلوب است ، تا جايي كه من به خاطر دارم ، هيچگاه به اين اندازه دچار مشكل نبوده ايم و  يكي از اين مشكلات ، به طور قطع به خلاء نقد ادبي و محروميت از وجود منتقداني حاذق و اديب بر مي گردد.
سعيد وزيري كه مديريت انتشارات " واج " را نيز بر عهده دارد ، تصريح كرد : اولين فايده نقد شدن آثار ادبي به خود صاحبان اثر ، يعني شاعر و نويسنده بر مي گردد ، يك نقد اصولي ، بي طرفانه و منصفانه مي تواند شاعر و نويسنده را ارتقا دهد و او را متوجه اشتباهات خود كند ، اما دريغ كه چنين نقد و منتقدي يا وجود ندارد و يا اين كه بسيار اندك و دست نيافتني است.
اين نويسنده كه آثاري نيز با درونمايه طنز در كارنامه ي ادبي خود دارد ، خاطر نشان ساخت :  حالا وقت آن رسيده است كه پس از توليد و انتشار انبوهي از كتاب هاي شعر و داستان ، به ويژه آثار جوانان ، تيغ تيز و منصف " نقد " وارد ميدان ادبيات شود و سره را از ناسره جدا سازد .

علي رضا طبايي : " نقد " سركوبگرانه را قبول ندارم / منتقد امروز نبايد به ادبيات كهن تعصب بورزد
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : علي رضا طبايي - شاعر ، گفت : وادي نقد ادبي همواره با دو آسيب جدي مواجه بوده است و همين موضوع باعث شده كه به نقطه مطلوب نرسيم.

اين شاعر در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر ، با بيان اين مطلب افزود : عدم شناخت نقادان و منتقدان به ادبيات معاصر و حساسيت و تعصب بيش از حد آنها نسبت به ادبيات كلاسيك و كهن ، تا امروز موضوع نقد ادبي را به امري سليقه اي و محدود مبدل ساخته است.
علي رضا طبايي تصريح كرد : از سويي ديگر در طول تاريخ ادبيات ايران ، متاسفانه " نقــد " همواره به عنوان سلاحي  براي سركوب كردن نويسنده و شاعر و به عنوان ابزاري براي از ميدان به در كردن اهل ادب استفاده شده است ، من اين نوع نقد سركوبگرانه را قبول ندارم ، در حالي كه واقعيت نهفته و آشكار در نقد ادبي ، پويايي و ظرفيت بخشي است نه محدوديت و بخل و بغض .
اين شاعر كه از قديمي ترين مسئولين صفحات ادبي در مطبوعات ايران بوده است ، خاطرنشان ساخت : تلقي امروز من از نقد ادبي اين است كه بايد خرد ، دانش ادبي و انصاف با آن تلفيق پيدا كند ، زيرا هيچ منتقدي قادر نيست بدون در نظر گرفتن اين سه عامل ، مدعي نقد سالم و پيشرو باشد.


موسي بيـدج : مقطع ادبي امروز دچار تشتت است / به ظهور منتقدان خبره ادبي اميدوارم
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : موسي بيدج - شاعر و از چهره هاي فعال ادبيات معاصرعرب در ايران گفت : مي توانم بگويم كه " نقد ادبي " در ايران هم هست و هم نيست ! گاه نقدهايي را در سطح مطبوعات و به صورت پراكنده مي بينم كه هيچ گونه نفسانيت و غرضي در آنها وجود ندارد .

اين شاعر و نويسنده فلسطيني در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر با بيان اين مطلب افزود : آنچه آسيب پذيري حوزه ي نقد ادبي در ايران را مضاعف ساخته است ، وجود تشتتي است كه در مقطع ادبي امروز ، از بسامان شدن نقد ادبي جلوگيري مي كند.
موسي بيدج كه تا امروز ، آثار متعددي از شاعران كهن و معاصر عرب را در ايران ترجمه و منتشر كرده است ، تصريح كرد : من معتقد به تعميم نيستم ، اينكه برخي به طور قاطع به كلي گويي درباره ي ادبيات مي پردازند ، مثلا از نبود شعر و داستان موفق حرف مي زنند و تصويري تهي و مخدوش از وضعيت ادبيات ارائه مي دهند ، در حوزه ي نقد ادبي هم نمي توان به طور قاطع گفت كه نبايد به تربيت و ظهور منتقدان خبره ادبي اميدوار باشيم.
اين شاعر و مترجم عرب خاطرنشان ساخت : يك كشاورز نمي تواند از همه زمين هاي خود انتظار بهره وري و حاصلخيزي داشته باشد ، در عين اين كه در برخي مقاطع ، ثمره و ميوه هاي خوبي به دست مي آورد ، در قياسي مي توان " ادبيات " را هم در چنين شرايطي ديد ، ترديدي نيست كه در آينده ، قطعا بازهم شاعر و نويسنده و منتقد ادبي خوب خواهيم داشت. 

ضياء الدين ترابـي : متاسفانه تا امروز با " ادبيات " برخورد محتوايي كرده ايم / جاي نشريه اي با رويكرد نقد ادبي خالي است
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : ضياء الدين ترابي - شاعر و منتقد ادبيات گفت : فعاليت هاي مكتوبي كه در حال حاضر با عنوان " نقد ادبي " ارائه مي شوند ، مشتمل بر دو نوع هستند ، نوع اول نقدهايي هستند كه ارزش خواندن دارند و نوع دوم نقدهاي ژورناليستي و ذوقي هستند كه بيش از آنكه تابع منطق و تكنيك باشند ، متاثر از احساسات و سطحي نگري اند و ارزش خواندن ندارند.

اين شاعر و منتقد ادبيات در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر ، با بيان اين مطلب افزود : البته تشخيص خواننده امروز ادبيات هم در اين زمينه مهم و اساسي است ، مخاطب ممكن است خود را در جايگاه نقد يك اثر قرار ندهد ، اما مي تواند تشخيص بدهد كه چه نقدي اصولي است و كدام منتقد ، حرف درست را زده است.
ضياء الدين ترابي تصريح كرد : در حال حاضر ، جاي يك نشريه و فصلنامه ي مستقل كه به مقوله ي نقد ادبي در دو گرايش شعر و داستان توجه كافي داشته باشد و تمام سرمايه و انرژي خود را در همين عرصه ي تخصصي صرف كند ،  خالي است ، به راستي چرا ما نبايد مانند كشورهاي خارجي ، داراي مجلاتي باشيم كه به صورت تخصصي به بررسي كتاب مي پردازند ؟ اين مجلات مي توانند ضميمه هفتگي يكي از روزنامه ها باشد.
ترابي خاطرنشان ساخت : نقد اصولي كتاب ها همراه با معرفي جامع آنها مي تواند ضمن ترويج فرهنگ كتابخواني در جامعه ي امروز ايران ، بازار ادبيات و نقد ادبي را نيز گرم تر كند.
اين شاعر و منتقد ادبيات اظهار داشت : هنوز در مطبوعات و  اهل ادب ، وجوه تمايز معرفي كتاب و نقد و بررسي كتاب روشن نشده است .
ترابي گفت : متاسفانه در مورد شعر و داستان در ايران ، صرفا برخورد محتوايي صورت گرفته است ، ما از فرم و ساختار غافل هستيم ، به همين دليل است كه هر نوشته احساساتي را به عنوان شعر مورد بحث و بررسي قرار مي دهند ، در ديگر بخش هاي ادبيات هم كمابيش اين اتفاق مي افتد.

حبيب احمد زاده : عرصه ي " نقد ادبي " ميدان تاخت و تاز و رفاقت نيست
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : حبيب احمد زاده - نويسنده ، گفت : هر زماني كه نويسندگان و منتقدان ما شايستگي دور شدن از حب و بغض را پيدا كردند ، مي توانند در زمينه " نقد ادبي " به طور منطقي و عقلايي صحبت كنند.

اين نويسنده در گفت و گو با خبرنگار ادبي مهر ، با بيان اين مطلب افزود : يكي از مشكلات موجود در قلمرو نقد ادبي اين است كه متاسفانه هنوز مسئله " ابراز وجود " شخصي افراد حل نشده و نقد ادبي  به عنوان ميداني براي تاخت و تاز يا رفاقت مورد استفاده قرار مي گيرد ، نمي دانم اين مسئله كي حل مي شود ، شايد تا قيامت ! 
حبيب احمد زاده در حال حاضر مشغول انجام كاري تحقيقي بر روي آثار يكي از نويسندگان معاصــــر ايران است.

کد خبر 122535

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha