متفکران پیشرو با طرح پرسشهای بنیادین زمانه‎اشان را دگرگون می‌کنند

زهرا مبلغ درمورد شاخصه‎هایی که یک متفکر را پیشرو می‎کند به خبرنگار مهر گفت: دو جریان مهم دراینکه می‎تواند فردی را متفکر پیشرو بکند تأثیر دارد. یکی عوامل فکری و فرهنگی است که باعث می‎شوند یک متفکر بزرگ شناخته بشود و دوم جریانی است که از آن به عنوان شانس و بخت و اقبال می‎توان یاد کرد. بطور معمول خیلی کم پیش می‎آید که متفکری از روی جریان دوم یعنی بخت و اقبال بتواند یک متفکر پیشرویی بشود به‌خصوص قبل از دوران مدرن متفکرانی افکارشان جا می‌افتاد و مطرح می‎شدند که فکر بدیعی ارائه داده بودند. این دوره، دوره رقابت نظریه‏های مختلف و پارادایمهای مختلف بود. شاید هم نتوان گفت که بدیع بودن عامل اصلی امتیاز یک نظریه بر نظریه‏های دیگر است. شاید عوامل فرهنگی و اجتماعی زیادی در اینکه یک نظریه جا بیفتد و کارکرد پیدا کند تأثیر دارد.

این دانشجوی دوره دکتری فلسفه دانشگاه تهران ادامه داد: سومین مؤلفه این است که تفکر اینها با شرایط و مشکلات و سؤالهای زمانه خودشان همخوانی داشت. به یک تعبیری آنها فرزند زمانه خودشان بودند. یعنی برعکس آن چیزی که گفته می‎شود فقط اختصاص به زمانه خودشان نداشتند و پرسشهای بنیادینی مطرح کردند که زمانه‏اشان را دگرگون کرد به همین دلیل در آیندگان و نسلهای بعدی هم تأثیر گذار هستند. برای مثال ابن‌سینا پرسشهایی را مطرح کرد که امروزه بی‌معنی است و به بعضی از پرسشهایش جوابهای بهتری داده‏اند ولی اگر ما امروز ابن‌سینا را بزرگ می‏‎شماریم این به دلیل آن است که او در زمان خودش مرد بزرگی بوده ‏است و راهی درتفکر نشان داد که خود اصل آن راه می‏تواند همیشه پیموده شود و راهگشا باشد. دکتر داوری در این زمینه مقاله خوبی باعنوان چرا به ابن سینا احترام می‎گذاریم؟ دارند.

مبلغ درمورد شیوه درست و موجه گفتگو و ارتباط فکری با این متفکران پیشرو همچنین اظهارداشت: ما باید فکر کنیم که هر متفکری راهی را برای گفتگو با ما باز گذاشته است و آن هم از طریق خواندن آثارشان است که این آثار معمولاً مکتوب هستند . نوشته‏های هر متفکر زبان گویای آن متفکر است که او خواسته ‎است از طریق آنها با مخاطبانش صحبت و سخن بگوید. بنابراین مطالعه دقیق نوشته‏های آنان به نحو همدلانه یعنی طوری که سعی کنیم سخنان آنان را بفهمیم بهترین راه گفتگو و برقراری ارتباط با آین متفکرین پیشرو است. بعد از این مرحله هم مرحله نقد افکار آنان می‏رسد. همانطور که ملاصدرا می‎گفت بعد ازمن یک فرزند معنوی بیاید که تفکر من را نقد کند یعنی او نقاد خود را مانند فرزند خودش می‎داند. کسی که پدر را دوست دارد و می‎خواهد که پدر در بهترین و صالحترین وضعیت فهمیده بشود.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه اسلامی درادامه تصریح کرد: بنابراین بهترین راه گفتگو و تعامل با این متفکران این است که متون آنها خوب خوانده شود و بعد هم خوب نقد شوند.

این کارشناس علوم قرآنی درمورد کم شدن کمیت این متفکران پیشرو در جهان ما نیز گفت: نمی‎شود گفت که از کمیت این متفکران پیشرو در جهان ما کم شده است. اتفاقاً متفکران پیشرو الان خیلی زیاد هم هستند. اصلاً انقلابی و تحولی در نظریه پردازی و در علم پدید آمده ولی یک تفاوتی دربعد ازعصر مدرنیته بوجود آمد و آن این بود که تولید علم بصورت انبوه رشد کرد. در گذشته تعداد کسانی که فرصت و امکانات تحصیلات عالیه را داشتند کمتر بود، کمتر کسانی می‏توانستند به عنوان متفکر پیشرو مطرح بشوند. برای اینکه دردوران قبل از مدرنیسم تخصص در علوم مطرح نبود.

مبلغ یادآور شد: واقعاً این امکان وجود ندارد که یک نفر متخصص باشد و در حوزه‏های مختلفی نظر متخصصانه بدهد. بنابراین الان باید متفکر پیشرو را در حوزه‏های تخصصی علوم پیدا کرد و بخاطر اینکه حوزه‏های تخصصی بی نهایت شده است نمی‌توانیم بگوییم که بی نهایت متخصص پیشرو داریم.