پروفسور "مارک تسلر" استاد علوم سیاسی دانشگاه میشیگان و مدیر موسسه بین‌الملل و مطالعات سیاسی این دانشگاه است. وی متخصص سیاستهای مقایسه‌ای و مطالعات خاورمیانه است. حوزه مطالعاتی تسلر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا است. وی از متخصصان برجسته مسائل اعراب- اسرائیل است.
کتاب "تاریخ مناقشات اعراب و اسرائیل" وی از شهرت جهانی برخوردار است و در سال 1994 توسط روزنامه نیویورک تایمز به عنوان اثر برجسته انتخاب شد. تسلر رئیس پیشین مؤسسه مطالعات مراکش در آمریکا و مشاور برنامه توسعه سازمان ملل متحد نیز بوده است.
"اسلام و دموکراسی در خاورمیانه"، "نسلهای سیاسی در کشورهای در حال توسعه" و "تاریخ مناقشات اعراب و اسرائیل" از جمله آثار تسلر به شمار می‌روند. آنچه در ادامه می‌آید گفتگوی خبرگزاری مهر با این نظریه پرداز برجسته معاصر است.
* خبرگزاری مهر: عوامل و آبشخورهای داخلی و خارجی وقایع شمال آفریقا را به اختصار توضیح دهید؟
مارک تسلر: خشم، ناراحتی و رنجش مردم از فساد و فقر و نبود فرصتهای مناسب اجتماعی از جمله شغل از عوامل داخلی این وقایع به شمار می‌روند. عامل مهم داخلی دیگر در به وجود آمدن این وقایع مسئول نبودن و عدم پاسخگویی رهبران این کشورها هستند.
اگر بخواهم مهمترین عامل خارجی این وقایع را مورد توجه قرار دهم باید به حمایتهای خارجی از این کشورها اشاره کنم. حمایت دولتهای خارجی از این حکومتها مهمترین عامل برون مرزی ظهور این وقایع به شمار می‌رود.
* آیا می‌توان وقایع اخیر در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه و به ویژه مصر و تونس را ناشی از سیاستهای اشتباه آمریکا در این مناطق تلقی کرد؟
- شاید از یک منظر آمریکا خواهان حفظ وضع موجود در این مناطق نباشد. آنچه که من مایل هستم روی آن تمرکز کنم و به آن اشاره کنم عوامل داخلی شکل گیری این وقایع است. عوامل اصلی این وقایع را باید در ساختارها و فاکتورهای داخلی جستجو کرد. خشم و غضب مردم و نارضایتی از ساختارهای قدرت سیاسی و اجتماعی مؤلفه‌های اصلی این وقایع هستند.
* این وقایع چه تأثیری بر روی مناقشه فلسطین- اسرائیل خواهد داشت؟
- صحبت کردن در این مورد زود است. مسائل این منطقه پیچدگی‌های خاص خود را دارند و باید منتظر ماند و دید.
* آیا این وقایع را می‌توان به مثابه دومینویی در نظر گرفت که سایر کشورهای منطقه را متأثر خواهد کرد؟
- قبول و پذیرفتن این ایده سخت است. برخی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا موسوم به MENA شرایط داخلی‌ای که کشورهایی چون مصر و تونس مبتلا به آن بودند را دارا هستند.
به عبارت دیگر عوامل لازم و بالقوه و شرایط داخلی برای وقوع اتفاقات و تغییر در برخی از این کشورها وجود دارند. در حال حاضر شرایط داخلی و پتانسیل موجود برای ایجاد تغییر در برخی از این کشورها یافت می‌شود ولی وجود تغییرات و شکل گیری آن مستلزم شرایط خاص خود است.
تا این شرایط محقق نشود آن ظرفیت و نارضایتی که در برخی از این کشورها وجود دارد به منصه ظهور نخواهد رسید. به عبارت دیگر هنوز شرایط جنبه لزوم دارند و به حد کفایت نرسیده‌اند.
.......................
گفتگو از جواد حیران نیا
نظر شما