ما خيانت مي كنيم

به گزارش خبرگزاري مهر: چهل و يكمين نشست هفته كانون ادبيات ايران در قالب ميزگردي با موضوع لطايف و ظرايف  ترجمه شعر عصر يكشنبه  در خانه هنرمندان ايران با حضور سعيد سعيدپور( مترجم و استاد دانشگاه)، موسي بيدج(شاعر ، نويسنده و مترجم) و ضياء الدين ترابي(شاعر، مترجم و منتقد) و جمع زيادي از شاعران و مترجمان ، منتقدان و علاقه مندان ادبيات امروز برگزارشد.
در اين ميز گرد  ابتدا محمد رمضاني فرخاني به ايجاز و اختصار در باب مباني ترجمه شعر سخناني بيان  و با طرح سؤالي در مورد ترجمه پذيري يا ترجمه ناپذيري شعر  بحث را آغاز كرد.

 ضياء الدين ترابي به عنوان اولين مترجم در پاسخ اين سؤال گفت: هيچ زباني به طور كامل قابل ترجمه به زبان ديگر نيست. هر واژه وامدار  فرهنگ جغرافيايي است كه ازآن برخاسته است. واژه ها به دليل بار عاطفي خود  قابليت انتقال تمام  و كمال  از زباني به زبان ديگر را ندارند.
ترابي سپس در تحليل ضرورت ترجمه شعر گفت: به دليل عدم تسلط همه ي افراد به زبانهاي مختلف و به دليل آن كه يك رابطه فرهنگي ميان اقوام مختلف برقرار شود ، ناگزير از ترجمه هستيم . اگر عده اي مي گويند ترجمه خيانت است ما اين خيانت را انجام مي دهيم، ولو اين كه  ترجمه مانند اصل شعر نشود.
موسي بيدج مترجم زبان عربي كه تاكنون 25 كتاب از زبان عربي به فارسي برگردانده است گفت: شعر زبان روح است نه زبان جسم  وآدمي نياز به زبان روح دارد  ودر روزگاري كه روح ما آلوده ي هزاران درد است براي پالايش آن نياز به شعر دارد . بنابراين ترجمه ي شعر امري حتمي و قطعي است.
سعيد سعيد پور كه به زودي كتاب " دركسوت ماه " ( گزيده اشعار سيلوپلات) به ترجمه ي او وارد بازار كتاب مي شود با نقل قولي از فراست  گفت: اساسا" شعر همان چيزي است كه در ترجمه محو مي شود. زيرا شعر متضمن معاني ضمني، آهنگكلمات و انواع مجازهاست و اين همه در برگردان شعر دگرگون مي شود.
سعيد سعيد پور در عين اينكه به ترجمه ناپذيري شعر اعتقاد داشت اما اقدام به ترجمه را امري مسبوق به سابقه  دانست وگفت: از طريق ترجمه ايرانيان با اشعار شاعران بزرگ دنيا همچون اليوت ، ريلكه، ناظم حكمت، نرودا و....آشناهستند  و از آن سو بيگانگان نيز با شعر فخيم و استوار حافظ، خيام و .... آشنا و بهرمند شده اند. در ادامه ي نشست ترجمه ي شعر ضياء الدين ترابي به تفاوت ميان ترجمه آزاد ، باز سرايي، ترجمه لفظ به لفظ پرداخت و در تحليل انواع ترجمه گفت :  در طول تاريخ با ترجمه هاي گوناگوني روبرو بوديم كه به لحاظ ارزشي از درجه يكساني برخور دار نيستند. برخي از ترجمه ها فراتر از متن اصلي هستند و برخي فروتر. آنگاه كه ترجمه فراتر از متن اصلي قرار مي گيرد در حقيقت اثر جديدي آفريده مي شود.
موسي بيدج از نگاهي ديگر به تاثيرگذاري ترجمه ي شعر در زبان مقصد اشاره كرد و گفت: شعر قاعدتا" لطايف و ظرايف بسياري دارد كه در برگردان بخشي از آن لطايف و ظرايف تبديل مي شود. ازاين رو طبيعي است كه تر جمه ي يك شعر باب  سليقه ي همه نباشد.
سعيد پور سپس گفت: در ترجمه شعر بايد موازنه اي ميان امانت و زيبايي برقرار شود. مقصود از امانت حفظ معني شعر و رعايت فرم و سبك زبان است ،اما پس از امانت داري شرط لازم آن است كه مترجم خود بهره اي از شعر داشته باشد و با تسلط داشتن به زبان مقصد بتواند معادلهاي خوبي براي واژه ها بدست آورد.
در پايان ميزگردترجمه شعر در كانون ادبيات ايران درباره ي علل كاستي ترجمه شعر فارسي به   زبان هاي بيگانه سخن به ميان آمد و همگي بر اين نظر اتفاق داشتند كه به دليل جغرافياي محدود زبان فارسي و نبود بنياد يا ارگان مستقل در اين زمينه، تاكنون آثار زيادي به زبان هاي خارجي ترجمه نشده است.