مهمترین هدف اخلاق تکامل است

به گزارش خبرنگار مهر در قم، حجت الاسلام مجتبی مصباح قبل از ظهر پنجشنبه در همایش اخلاق مهندسی، باید‌ها و نباید‌ها که در سالن همایش‌های مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم برگزار شد، تربیت اخلاقی را مورد تأکید قرار داد و بیان کرد: اخلاق صرفا برای پیشبرد فعالیت‌های اجتماعی نیست بلکه مهم‌ترین هدف اخلاق تکامل فاعل آن است.

وی افزود: تربیت اخلاقی با تمرین عملی و تغییر در نگرش‌ها و به تدریج حاصل می‌شود و باید برای آن آموزه‌‌های مستمر وجود داشته باشد.

مصباح به تبیین اخلاق مهندسی در غرب و تفاوت آن در اسلام پرداخت و بیان کرد: اخلاق مهندسی از شاخه‌های اخلاق حرفه‌ای و اخلاق حرفه‌ای زیر مجموعه اخلاق کاربردی است.

عضو هئیت علمی موسسه امام خمینی(ره) با اشاره به اینکه اخلاق کاربردی مربوط به حوزه‌های خاص است بیان کرد: معمولا در اخلاق کاربردی تعارض‌های اخلاقی بحث مهمی را در این حوزه به خود اختصاص می‌دهند.

وی با اشاره به اخلاق مهندسی، نحوه شکل گیری این اخلاق را مورد اشاره قرارداد و بیان کرد: با پیشرفته شدن و گسترش حرفه‌های مختلف و پیچیده شدن روابط شغلی در عمل مشکلاتی به وجود آمد که پاسخ روشنی برای آن وجود نداشت.

مصباح ادامه داد: به عنوان مثال هنگامی که یک مهندس برای انجام یک کار تصمیمی را می‌گیرد ممکن است تحت احاطه چند قاعده اخلاقی باشد که در عمل وی را بر سر دو راهی قرار دهد و این پرسش برای وی پیش می‌آید که به لحاظ اخلاقی وظیفه من چیست؟

وی در ادامه وجود اختلاف نظر‌ها پیرامون درست و یا غلط بودن یک رفتار را از دیگر عوامل شکل گیری اخلاق مهندسی عنوان داشت و بیان کرد: شاید اختلاف نظر‌های فردی آنچنان در جامعه تاثیرگذار نباشد اما هنگامیکه شرکت‌های بزرگ بخواهند با یکدیگر تعامل داشته باشند ایجاد اختلاف در بین آنان منجر به صدمه اجتماعی خواهد شد.

عضو هئیت علمی موسسه امام خمینی(ره) در ادامه با بیان اینکه در غرب، کشور‌ها برخی از کدهای اخلاقی را تعریف کردند، ادامه داد: شکل گیری اخلاق مهندسی در غرب و پس از آن با قدری عقب ماندگی در کشور ما نیز مطرح شد و این سوال پیش آمد که اکنون وظیفه ما چیست؟ آیا باید ما‌‌ همان قواعد و کدهای غربی را کپی برداری کرده و استفاده کنیم و یا ارزش‌های اخلاقی را کشف کرده و بر اساس آن عمل کنیم.

دیگاه غرب به اخلاق غیرواقع گرایانه است
 
مصباح در ادامه با اشاره به اینکه پیرامون مباحث اخلاق حرفه‌ای دو دیدگاه در غرب وجود دارد بیان کرد: یک دیدگاه غیر واقع گرایانه است که اخلاق را قراردادی می‌داند و قائل به این تفکر است که ارزش‌های اخلاقی واقعیت ندارد بلکه با توافق و قرارداد به وجود می‌آیند.

وی افزود: دیدگاه دیگری که وجود دارد توجه به سود دهی است که بر این اساس مبنای ارزش را با میزان سود رسانی آن مقایسه می‌کنند.

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: برای شناسائی ارزش اخلاقی در دیدگاه اول راهی جز قرار داد وجود ندارد و در دیدگاه دوم نیز که بر اساس سود دهی است این عقل عرفی است که تعیین کننده یک ارزش است.

وی در ادامه به مبانی اخلاق در اسلام اشاره داشت و بیان کرد: در اصول اسلامی مبانی اخلاقی واقعیت گرایانه بوده و اگر برای آن سودهی را نیز مد نظر قرار دهیم حد اعلای رعایت ارزش‌های اخلاقی تقرب به خداوند است.

هدف غایی اخلاق تقرب به خداوند است

مصباح با تاکید بر پرهیز از تقلید کورکورانه از غرب عنوان داشت: چنانچه ما بخواهیم مبانی اخلاقی را بر اساس آموزه‌‌های خود تدوین کنیم باید هدف غایی که‌‌ همان تقرب به خداوند است را مدنظر قرار داده و اخلاق مهندسی را بر اساس مبانی اسلامی تعریف کنیم.

وی با اشاره به مرجع تشخیص ارزش‌های اخلاقی افزود: در اسلام عقل، تجربه و وحی در شناخت مفاسد و مصالح راه گشا هستند.

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی‌(ره) با تأکید بر اینکه اخلاق مهندسی اسلامی برخلاف اخلاق غرب برگرفته از شرع و دین است ابراز داشت: هنگامی‌که در شناخت ارزش‌های اخلاقی بر اساس عقل و تجربه دچار مشکل می‌شویم، راه آ ن مراجعه به وحی است.