تغییرات جدی در یمن و بحرین/ میدان "لؤلؤ" نماد اعتراض و اتحاد بحرینی ها

در ادامه این نشست "محمدعلی مهتدی" کارشناس مسائل خاورمیانه یکی از علل شدت گرفتن اعتراضات در یمن را مغرور شدن "علی عبدالله صالح" دانست و گفت: وی پس از سالها زمامداری چنان دچار غرور شد که برای چندین دوره خود را نامزد ریاست جمهوری کرد و نهایتا هم مسئله ریاست مادام العمر را مطرح کرد، امری که موجب نارضایتی شد و از سوی دیگر مخالفتها و درگیریهایی که طی چندین سال گذشته در شمال و جنوب یمن با دولت مرکزی صورت گرفته، قدرت دولت را تضعیف کرده است.

 

 علل بروز اعتراضات در یمن و بحرین

 

اهمیت یمن برای غرب از دو جهت است یکی فعالیت القاعده در این کشور و دیگری موقعیت استراتژیک آن بدلیل وجود تنگه باب المندب و مسائل شاخ آفریقا که بجز این دو مورد یمن اهمیتی برای غربیها ندارد.

دکتر مهتدی

وی وضعیت کنونی یمن را ناشی از بحرانهایی دانست که از مدتها قبل وجود داشته و در حال حاضر گسترش یافته است. بر این اساس دولت یمن در ابتدا با سرکوب اعتراضات و بکار بردن اوباش داخلی که نظیرش در مصر نیز دیده شد تلاش کرد اعتراضات را سرکوب کند، اما پس از به نتیجه نرسیدن سرکوبها به دادن امتیاز به معترضان راضی شد، با این حال زمانی که او به این فکر افتاد دیگر دیر شده بود و نه تنها تاثیری در اعتراضات نداشت بلکه باعث افزایش خواسته های مردم نیز شد.
 
مهتدی اهمیت یمن را برای غرب از دو جهت ارزیابی کرد یکی فعالیت القاعده در این کشور و دیگری موقعیت استراتژیک یمن و وجود تنگه باب المندب و مسائل شاخ آفریقا که به جز این دو مورد به نظر نمی رسد یمن اهمیتی برای غربیها داشته باشد. از این رو اگر حکومتی که در این کشور بر سرکار می آید خواسته های غرب در مورد این دو مسئله را برآورده کند، فرقی به حال آنها نخواهد کرد که چه کسی باشد. با این حال تا کنون گزینه مناسبی برای جانشینی عبدالله صالح پیدا نشده و شاید همین مسئله موجب ادامه وضعیت بحرانی در یمن شده است.
 
این کارشناس خاورمیانه در بخش دیگری از سخنان خود به وضعیت بحرین اشاره کرده و اظهار داشت: اگر رژیم این کشور تبعیض قائل نمی شد و حقوق و برابری شهروندان را رعایت می کرد، حتی در صورت حکومت اقلیتی بر گروهی اکثریت مشکلی بوجود نمی آمد، با این وجود تبعیضهایی که دولت بحرین در طول سالیان دراز مرتکب شده و سیاستهایی مانند دادن تابعیت به شهروندان دیگر کشورهای عربی در طرحی موسوم به"تجنیس" که برای افزایش شمار سنی ها صورت می گیرد، همه را آزار می دهد و حتی غیرمذهبی ها را به واکنش علیه دولت واداشته است.

 

وی افزود: امروز در میدان مروارید شعارهایی مطرح می شود که در مصر و تونس هم سرداده شد و تاکید رهبران اعتراضات بحرین هم بر این نکته است. آنها همین هدف را دنبال می کنند تا دشمنان با مذهبی نشان دادن اختلافات این اعتراضات را زیر سوال نبرده و در صفوف مردم شکاف نیاندازند. کما اینکه برخی علمای وهابی با این ادعا که شیعیان نباید اجازه چنین اعتراضاتی داشته باشند از دولت بحرین خواسته اند که آنها را سرکوب کند. در این میان نقش علمای دینی نیز بسیار بارز است، نمونه های آن اقدامات "یوسف القرضاوی" در مصر و "شیخ عبدالمجید زندانی" در یمن بود که با حمایت از حرکتهای مردم مانع سرکوب بیشتر آنها شدند.
 
جدی شدن مطالبان مردم منطقه در سایه فضای جدید

در حال حاضر همه عوامل دست به دست هم داده و روند وقایع را تسریع کرده تا یمن به سمت تغییری جدی حرکت کند و باید به زودی شاهد اتفاقات جدیدی در این کشور باشیم.

محمد ایرانی

در ادامه "محمد ایرانی" سفیر سابق ایران در اردن در تشریح اوضاع در بحرین و یمن گفت: بحرین کشوری است که ثبات نسبی و توان نظامی برای سرکوب مخالفان را دارد، مشابه این حالت در یمن نیز وجود دارد اما در یمن مسئله ای که به گسترش اعتراضات می افزاید یکی جریان طولانی مبارزه الحوثی ها با دولت "علی عبدالله صالح" است که بدلیل دور بودن از قدرت سالها با وی اختلاف داشته اند و دیگری موضوع جدایی طلبان در جنوب است. اینها مسائلی است که یمن پیش از گسترش اعتراضات با آن روبرو بوده است.
 
وی از ورود نسل جوان و نخبگان یمنی به حلقه معترضان بعنوان عامل سوم برای افزایش اعتراضات یاد کرده و افزود: جوانان تحصیل کرده و نخبه در جنبش اعتراضی مردم حضور فعال و بارزی دارند و این امر به فشارها بر دولت عبدالله صالح افزوده است.
 
به گفته سفیر سابق ایران در اردن، نظام یمن بصورت قبیله ای است و دولتها در این کشور تا زمانی که روابط خوبی با قبایل بزرگ و معروف داشته و آنها را در کنار هم داشته باشند، قدرت را نیز در دست دارند، اما در حال حاضر ما شاهد مخالفت سران این قبایل با دولت یمن هستیم، بطوری که پس از فاصله گرفتن رئیس قبیله بزرگ حاشد از عبدالله صالح وی به اعتراضات توجه کرده و دم از مذاکره زده و حتی آمادگی اش را برای کناره گیری اعلام کرد، مشابه وضعیتی که "زین العابدین بن علی" و "حسنی مبارک" پیش از سقوط دولتشان در تونس و مصر با آن مواجه بودند.
 
ایرانی وضعیت کنونی یمن را در حال دگرگونی ارزیابی کرده و تاکید کرد: در حال حاضر همه این عوامل دست به دست هم داده و روند وقایع را تسریع کرده تا این کشور به سمت تغییری جدی حرکت کند، به همین دلیل به نظر می رسد که باید به زودی شاهد اتفاقات جدیدی در این کشور باشیم.
 
وی در مورد تحولات بحرین نیز به نقش پر رنگ جمعیت الوفاق اشاره کرد که رهبری اعتراضات اخیر این کشور را به عهده دارد. به گفته وی مقابله الوفاق و رهبرانش با حاکمیت بحرین از سالها پیش وجود داشته و مسئله ای جدید نیست، با این حال فضای جدیدی که در منطقه بوجود آمده موجب جدی تر شدن مطالبات مردمی شده است.
 
این کارشناس مسائل خاورمیانه به وجود رهبری در جنبش مردم بحرین بعنوان عاملی مهم اشاره کرد و گفت: وجود این عامل در حرکت مردم این کشور، قدیمی بودن مخالفتها و دارای تشکیلات بودن این اعتراضات عواملی است که باعث می شود تغییر در بحرین جدی تر باشد. این اعتراضات دارای اهداف مشخصی بوده و دستیابی معترضان به خواسته هایشان دور از دسترس نیست.

 

تبعیض؛ عامل اصلی اعتراضات در بحرین
 
"حسین رویوران" کارشناس مسائل خاورمیانه نیز در ادامه این نشست گفت: "حمد بن عیسی آل خلیفه" پادشاه بحرین پس از به قدرت رسیدن در سال 1999 وعده رفراندوم را داد و از رهبر شیعیان خواست تا نظرش را در مورد آینده سیاسی این کشور ابراز کند اما عملا این خواسته را که ایجاد نظام مشروطه و تعیین دولت توسط پارلمان بود، انجام نداد. وی در عوض کشوری پادشاهی اعلام کرد که در آن فساد مالی و اداری گسترش یافت. نخست وزیر بحرین اکنون 41 سال است که در این سمت است و بدلیل سوء استفاده های مالی ثروتمندترین فرد این کشور به حساب می آید.

برگزاری نماز جماعت به امامت "شیخ قاسم عیسی" در میدان مروارید را باید نماد اتحاد مجدد دو جبهه شیعی بحرین دانست.

حسین رویوران

رویوران انتخابات سال گذشته بحرین را موجب ایجاد جدایی بین شیعیان دانست؛ جمعیت وفا اسلامی و جمعیت وفاق اسلامی که گروه دوم خواهان اصلاحات در نظام بحرین بود. به گفته وی تبعیضهایی که از سوی حاکمیت علیه شیعیان صورت می گیرد موجب شد که ابتدا جمعیت وفا با تجمع در میدان مروارید به اعتراض بپردازند که پس از آن جبهه وفاق هم به معترضان پیوست. در این میان برگزاری نماز جماعت به امامت "شیخ قاسم عیسی" در این میدان را باید نماد اتحاد مجدد این دو جبهه شیعی دانست.
 
این کارشناس خاورمیانه در ادامه به پیوستن گروههایی از سنی ها به معترضان اشاره کرده و اظهار داشت: دلیل این امر تبعیض همگانی است که آل خلیفه عامل آن است، برای اینکه نه شیعه و نه سنی سهمی در قدرت ندارند نارضایتی در بخش عمده ای از جامعه بوجود آمده است. اکنون نیز خواسته های مردم مشخص است، آنها خواستار تغییر این وضعیت هستند و به همین دلیل پادشاه بحرین چاره ای بجز تن دادن به اصلاحات ندارد.