به گزارش خبرنگار مهر، در ادامه سلسله نشستهای تحلیلی ـ اندیشه‌ای "از انقلاب کبیر اسلامی ایران تا نظم نوین اسلامی"، دومین نشست با عنوان "جنبشهای اسلامی معاصر و آینده"، باسخنرانی دکتر محمد صادق کوشکی استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه تهران دیروز سه‌شنبه، 17 اسفندماه درکانون اندیشه جوان برگزار شد. این سلسله نشستها همزمان با تحولات اخیر جهان در این کانون برنامه‌ریزی شده و بازشناسی مبانی، زمینه‌های شکل‌گیری و مشترکات خیزشهای مردمی جهان اسلام در راستای شکل‌گیری "خاورمیانه جدید" را در دستور کار خود دارد.
درابتدای این نشست دکتر کوشکی با اشاره به اینکه عنوانی که قرار بود صحبت کنم بحث خیزشهای اسلامی مردم عرب علیه حاکمانشان است که در چند هفته اخیر شاهد آن در مصر، تونس، لیبی، یمن، بحرین، حتی عمان و عربستان و مراکش هستیم. رسانههای جهان چه غرب و حتی خود عرب نامگذاریهای متفاوتی از آن به عمل آوردهاند و موضع گیریهایشان در قبال این خیزشها متفاوت بود. رسانههای جهان و حتی عربی تحولات مصر و لیبی را برجستهترو پررنگتر دنبال کردهاند ولی تحولات بحرین، عمان، مراکش و عربستان محو و کمرنگ شد.
وی با اشاره به اینکه اسم این تحولات را انقلاب نمی‌شود گذاشت تأکید کرد: انقلاب یک چارچوب تئوریک میخواهد، یعنی بعد از سرنگونی رژیم یک الگوی مطلوب حکومتی میخواهد. اما مردم عرب در خیزشهایشان نمیدانند که چه میخواهند اگر چه میدانند که چه نمیخواهند. شعار آنها در اکثر این کشورها این است "الشعب یریدو اسقاط نظام" یعنی مردم سقوط نظام حاکم را میخواهند و شعار علیه سرنگونی نظام میدهند ولی یک جایگزین و آلترناتیوی برای بعد از سقوط رژیمها ندارند. نهایت کار آنها به دموکراسی خواهی و آزادیخواهی ختم میشود. این خیزشها شعار واحد مذهبی ندارند اگرچه امکان بالقوه برای اسلامی شدن خیزش آنها وجود دارد.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران درادامه تصریح کرد: ماهیت این خیزشها عربی است و برمیگردد به ساختار حکومتی این کشورها. در هیچ یک از 22 کشور عربی شاهد مشارکت مردمی نیستیم و شاهد یک نظام یکسویه از بالا یعنی از سوی حکومت وقدرت به پایین یعنی مردم هستیم. در همه این کشورها زمینه مشترک این خیزشها وجود چنین حکومتهای استبدادی است. البته درکنار این عامل فقر مردم، نابرابری و ناعدالتی، تحقیر اجتماعی، فساد طبقه حاکم چه اداری و چه ثروت اندوزی خانوادگی و همچنین تبعیضهای مذهبی و قومی باید اضافه کرد. دربحرین تبعیض مذهبی میان شیعه و سنی در لیبی فقر و فساد طبقه حاکم و درمصر تحقیر اجتماعی کنار عامل اصلی که همان حکومت بسته و خفقان و استبدادی این رژیمهاست عامل خیزشهای مردمی بوده است.
این محقق و پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل باتأکید بر اینکه عامل خیزشها در این کشورها مشترک است و آن سرنگونی حکومتهای استبدادی است گفت: در بهترین شکل ممکن این خیزشها به دموکراسی خواهی و روی کار آمدن حزب اسلامی از الگوی حزب عدالت ترکیه است ولی در فاز بعدی میتواند تبدیل به حرکتهای اسلام گرایانه حتی نظیر انقلاب اسلامی ایران بشود.
کوشکی با اشاره به اینکه در این کشورها اندیشه تولید نمی‌شود و مجال پرورش اندیشه اسلامی برای حکومت دینی را به کسی نمیدهند تأکید کرد: انقلاب به شدت به اندیشههای تئوریک پس از سرنگونی نظام حاکمه نیاز دارد. واین کاری است که انقلاب اسلامی ایران به عنوان الگو باید آنها را تغذیه کند و برای آنها نظام سازی و الگوی مطلوب اسلامی ارائه دهد.
وی ادامه داد: در این 1400 سال زمان اسلام به جز در مدت کوتاهی از صدر اسلام هیچگاه شاهد دخالت اراده مردم بر سرنوشت خود و سرزمینشان نبودهایم. شاید مردم اگر بتوانند اراده خودشان را در منطقه اعمال کنند در اینصورت معادلات خاورمیانه امریکایی به هم میخورد و این مقدمه یک حرکت تمدن ساز برای اعراب و خاورمیانه جدید و تأثیرگذار درآینده جهان مبدل خواهد شد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی و امور بین الملل با اشاره به اینکه اهل سنت در اندیشه تئوریک سیاسی حرفی برای گفتن ندارد و مشروعیت را تنها از جانب نظام حاکم و کسی که در رأس است میداند گفت برای همین شاهد انقلاب در این کشورها نیستیم . اگر بخواهیم شاهد انقلاب اسلامی از الگوی ایران باشیم باید نیاز تئوریک این کشورها را برای برپایی حکومت اسلامی تأمین کنیم و به آنها تغذیه و خوراک فکری بدهیم. در این صورت شاهد خاورمیانهای خواهیم بود که امریکا و رژیم صهیونیستی کمترین نقش را در آن خواهند داشت و پایگاهایشان در منطقه را از دست خواهند داد.
نظر شما