نام‌هایی که رفتند، یادهایی که ‌می‌مانند

در نیمه دوم دهه 40 وی در چاپ نشریات شعری تاثیرگذار بود. او در ترجمه‌ها و بازسرایی‌های خود از کاوافی، ماندلشتام، رمبو، میشو، هولدرلین، جویس، کافکا، فلوبر، پروست و چند دگراندیش دیگر تلا‌ش داشته تا راهی برای دیگری اندیشیدن در شعر فارسی باز کند. بیژن الهی ترجمه آثاری چون "اشراق‌ها" آرتور رمبو و "ساحت جوانی" هانری میشو را در کارنامه خود دارد. او در بین نقاشان نیز جایگاه خاص خود را داشته و همچون نگاه شعریش در نقاشی‌هایش هم دنیای خاص و نو خود را جستجو می کرد.

 

شمس آل‌احمد نویسنده و محقق پیشکسوت عرصه ادبیات و برادر زنده‌یاد جلال آل احمد دومین چهره ادبی که در ماه آذر از دنیا رفت. وی 14 آذرماه پس از یک دوره طولانی بیماری و بستری بودن در بیمارستان درگذشت.

 

شمس آل‌احمد فرزند آیت‌الله سیداحمد طالقانی و برادر جلال آل‌احمد در سال 1308 در تهران متولد شد. "گاهواره"، "عقیقه"، "مجموعه قصه قدمایی"، "سیر و سلوک"، "از چشم برادر" و "حدیث انقلاب" از جمله آثاری است که تالیف آنها  توسط  شمس آل‌احمد انجام گرفته است. وی گرچه بیشتر در سابه نام و آثار برادرش قرار گرفته بود ولی آثاری که از خود به جای گذاشت نیز از ارزش برخوردار است.

 

این نویسنده در دو دهه اخیر دیگر چندان دست به قلم نبرد و آثار جدیدی منتشر نکرد.

 

چند روز پس از درگذشت شمس آل احمد و در تاریخ 17 آذرماه ناصر وثوقی که بیشتر چهره‌ای مطبوعاتی بود نیز دار فانی را وداع گفت.

 

او مستشار بازنشسته دیوان عالی کشور و وکیل رسمی دادگستری بود که به حوزه فرهنگ نیز علاقمندی زیادی داشت و سال‌های سال(از سال 1333 تا 1388) به انتشار مجله "اندیشه و هنر" مشغول بود. این مجله با وجود وقفه‌هایی که در چاپش ایجاد شده بود، پرتداوم‌ترین مجله در ایران شمرده شده است.

رستم‌الله ‌مرادی و حسن امداد دو فعال ادبی دیگر بودند که به ترتیب در 21 و 29 آذرماه چشم از جهان فروبستند.

مرادی از شاعران پیشکسوتی بود که سال‌های عمرش را در خوزستان پشت سر گذاشته بود و همواره در شعرش نیز دغدغه شهرش را داشت. او در بیمارستان شهید بقایی اهواز به علت بیماری کبد درگذشت.

حسن امداد سعدی‌شناس نیز که سال‌های عمر را به تحقیق و پژوهش درباره فرهنگ، تاریخ و جغرافیای شهرش شیراز اختصاص داده بود در سن 89 سالگی از دنیا رفت. از امداد کتاب‌هایی چون دیوان وصاف شیرازی، مجموعه آثار پزشکی، فارس در عصر قاجاریه، تاریخ آموزش و پرورش فارس از عهد باستان تا دوره معاصر، سیمای شاعران فارس در هزار سال، جدال مدعیان با سعدی، تاریخ گیتی، جغرافیای گیتی و ... به جای مانده است. 

در ماه بهمن نیز جامعه ادبی دو شاعر را از دست داد.

صبح روز 4 بهمن ماه خبر از درگذشت مجید صباغ‌ ایرانی متخلص به "یالقیز" آمد. این شاعر، طنزپرداز و روزنامه‌نگار تبریزی در سن 73 سالگی بر اثر نارسایی کبد درگذشت. او که از هم‌دوره های شهریار بود کتاب‌های "جیغان ویغان"، "چیغیر باغیر" و "چال‌ها چال" را منتشر کرد.

در روز پایانی بهمن نیز کیومرث مهدوی معروف به "خدیو" در تهران درگذشت. مجموعه شعر "عشق جاویدان" از او به جا مانده است.

سال 89 در حالی رو به پایان بود که امید می‌رفت اسفندماه دیگر با درگذشت ادیبان و پژوهشگران همراه نباشد ولی متاسفانه این ماه با درگذشت 10 چهره ادبی و فرهنگی پیوند خورد. 

هفتم اسفندماه ابوالمحاسن بلادی بهبهانی شاعر آیینی چشم از جهان فروبست. ابوالمحاسن بلادی از خاندان بزرگ بلادی و فرزند آیت‌الله سیدعبدالله بوشهرى بود که توانست چندین جلد کتاب و رساله تألیف کند.ابوالمحاسن بلادی بهبهانی نویسنده‌ کتاب‌های متعددی از جمله "الانساب" بود. او در این کتاب به موضوعاتی چون سادات موسوی، نسب‌نامه و شیعه پرداخته است. از دیگر تألیفات او به کتاب "ارمغان بلادی" می‌توان اشاره کرد.

16 اسفندماه حسین آقابزرگ از اعضای مؤسس و هیئت امنای بنیاد فردوسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم چشم از جهان فروبست.

آقابزرگ یکی از شاخص‌ترین پژوهشگران معاصر کشورمان بود که وجهه بین‌المللی معتبری نیز داشت. پروفسور حسین آقابزرگ طی آخرین آمار رسمی موسسه جهانی اطلاعات علمی (ISI) در سال 2010 با دارا بودن 250 مقاله علمی پژوهشی در نشریه های معتبر داخلی و خارجی در جمع یک درصد نخست پژوهشگران جهان در رشته های گوناگون علمی قرار گرفت.

این چهره علمی کشور در 16 تیر ماه 1327 در شهر تهران دیده به جهان گشود و مدارج علمی خود را در دانشگاه تهران و دانشگاه فلوریدای آمریکا تا مقطع فوق دکتری به پایان رساند و در طول حیات علمی خود، 25 کتاب درسی دانشگاهی و 250 مقاله علمی پژوهشی به یادگار گذاشت.

تنها دو روز از درگذشت پروفسور آقابزرگ گذشته بود که در تاریخ 18 اسفندماه جامعه ادبی سوگوار ایرج افشار ایرانشناس برجسته کشورمان شد.

افشار که خدمات ارزنده‌ای به فرهنگ ایران کرده است فرزند دکتر محمود افشار بنیادگذار موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و یکی از استادان مدرسه دارالفنون بود. اسکندرنامه، پرونده صالح، گاهشماری در ایران قدیم، ریاض‌الفردوس و جستارها درباره نسخه خطی از جمله نزدیک به 300 عنوان کتاب منتشرشده‌ او در زمینه‌های تصحیح، تألیف و ترجمه هستند.

وی از ذخایر ادبی و علمی کشور شمرده می‌شد که در فن کتاب‌شناسی و کتابداری بی‌مانند بود. وی 10 سال کتابدار دانشکده حقوق بود و سپس رئیس کتابخانه دانش‌سرای عالی شد. یک سال نیز ریاست کتابخانه ملی را بر عهده داشت و چهار سال هم رئیس اداره کل انتشارات دانشگاه بود.

19 اسفندماه روزی بود که در آن جلیل اخوان زنجانی مصحح متون ادبی  و از اعضای مرکز پژوهشی میراث مکتوب و همچنین علی عامه کن تصویرگر کتاب‌های کودک چشم از جهان فروبستند.

اخوان زنجانی تصحیح آثاری مانند روضه المنجمین، شرح ثمره بطلمیوس، ترجمه المدخل الی علم احکام النجوم و رصد و تاریخ‌گذاری در ایران را در طول حیات خود انجام داده بود.

علی عامه‌کن تصویرگر کتاب‌های کودکان نیز در روز 19 اسفندماه پس از چند ماه مبارزه با سرطان در سن 34سالگی از دنیا رفت. تصویرگری کتاب‌های کودکان چندین جایزه بین المللی و داخلی را برای او به ارمغان آورده بود.

در حالیکه جامعه ادبی در طول 2 روز 3 چهره خود را از دست داده بود، 20 اسفند ماه غلامرضا کبیری شاعر و نویسنده که از چهره‌های ماندگار نیز بود، از دست داد.

کبیری  20 اسفندماه به دلیل  کهولت سن و تحمل سال‌ها بیماری در سن 92 سالگی در شهر ساری درگذشت. وی که به عنوان چهره‌ ماندگار نیز معرفی شده بود از خود تالیفاتی چون تلاونگ تی تی، ساری شهر بی خزان من به یادگار گذاشته است.
 
این شاعر معاصر کشور تصنیف‌های موسیقی "خاک مهربان، هوا مشته و بهار نشونه " را برای رادیو و تلویزیون سروده بود.

سعید ارباب شیرانی دیگر چهره ادبی بود که پس از دو سال تحمل سرطان در 22 اسفندماه در آمریکا درگذشت و به خاک سپرده شد.

دکتر ارباب شیرانی در سال 1316 در اصفهان به دنیا آمد. وی پس از دریافت مدرک کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران، در سال 1340 برای ادامه تحصیل به آمریکا رفته و موفق به اخذ درجه فوق لیسانس و دکترای ادبیات تطبیقی از دانشگاه پرینستن شد. این نویسنده و مترجم برای ترجمه کتاب چند جلدی "تاریخ نقد جدید" تالیف رنه ولک موفق به دریافت جایزه کتاب سال در بخش ترجمه شد."مضمون سازی در شعر سبک هندی و شعر متافیزیکی انگلیس" از آثار تالیفی زنده‌یاد ارباب شیرانی است.

تقی هنرور شجاعی مترجم و شاعر نیز از دیگر چهره‌هایی بود که در 23 اسفندماه سال 89 از دنیا رفت. او متولد سال 1315 بود که پس از هشت سال بیماری و 50 روز اغما در بیمارستان درگذشت.

از هنرور شجاعی ترجمه "شعر آمریکای لاتین"، "خاطرات زیرزمین" داستایوفسکی و تی اس الیوت و همچنین مجموعه‌ها‌ی شعر تلخه‌های دیم، خنیا و خون و ابرباذ گرم تموز منتشر شده است.

سیدعلی موسوی بهبهانی از پیشکسوتان عرصه فرهنگ کشورمان با سابقه همکاری در تدوین لغت‌نامه دهخدا و تدریس در دانشگاه، 24 اسفندماه در سن 84 سالگی از دنیا رفت.

موسوی بهبهانی که در زمینه تصحیح متون نیز فعالیت داشت علاوه بر همکاری با دکتر معین در لغت‌نامه دهخدا، در دانشگاه تهران نیز تدریس می‌کرد وی در سال 1350 به دانشگاه اوترخت هلند برای تدریس زبان فارسی و اسلام‌شناسی رفت و پس از بازگشت، تدریس را تا زمان بازنشستگی ادامه داد.

آثار باقیمانده از این مصحح ، کتابهایی مانند القبسات میرداماد، صاین الدین علی بن محمد ترکه اصفهانی، حکیم استرآبادی میرداماد، شرح الدره الفاخره، عیار دانش مشتمل بر الهیات و طبیعیات، عیون المسائل و سیر حکمت و عرفان اسلامی، کلیات معارف اسلامی، منطق ابن حزم و نگارش بخشی از لغت‌نامه دهخدا هستند.

و پرونده درگذشتگان ادبی سال 89 در حالی بسته شد که اسد بهرنگی نویسنده و پژوهشگر و برادر زنده‌یاد صمد بهرنگی روز شنبه 28 اسفندماه در منزلش در تبریز درگذشت.

اسد بهرنگی برادر صمد بهرنگی نویسنده ادبیات کودک و نوجوان بود که با تاسیس انتشارات بهرنگی به چاپ کتابهای برادرش مشغول بود. وی همچنین در کتاب "برادرم صمد بهرنگی" به ذکر خاطراتی از برادرش و معرفی ویژگیهای شخصیتی و هنری  صمد بهرنگی پرداخته بود.

اسد بهرنگی همچنین یادداشتها و مقاله‌هایی درباره برادرش و سبک ادبی وی نیز داشته که برخی از آنها به زبان ترکی است. این ناشر همچنین در گردآوری و ویرایش برخی از دست‌نوشته‌های به جای مانده از صمد بهرنگی تلاشهایی داشت.

کتاب "صمد بهرنگی در آینه زمان" اثر دیگری است که اسد بهرنگی گردآوری آن را برعهده داشته است.

 

جامعه ادبی در سال 89 نزدیک به 30 نفر را از دست داد که نام و یادشان همچنان زنده است و امید می‌رود قدر و ارزش بزرگانی که در بین ما هستند در وقت حیاتشان دانسته شود.

 

خبرگزاری مهر برای همه اهالی فرهنگ کشورمان سلامت و طول عمر آرزو دارد تا با آثاری که خلق می‌کنند به عرصه فرهنگ کشورمان خدمت کنند.