لرستان؛ دیار قابلیتهای مغفول/ جهاد اقتصادی زمینه ساز شکوفایی

به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، بهره مندی از موقعیت مکانی و جغرافیایی ممتاز به عنوان گلوگاه شمال - جنوب کشور، وجود زیرساخت های مناسب و توان جذب سر ریزهای اقتصادی استانهای همجوار، همجواری با عمده ترین کانون های جمعیتی و قطبهای صنعتی کشور و وجود بازارهای مصرف برای فرآورده های کشاورزی و صنعتی تنها بخشی از قابلیتهای لرستان در حوزه اقتصادی است.

برخورداری از زمینه های مناسب فرهنگی و جاذبه های گردشگری تاریخی، طبیعی و اکوتوریسم، بهره مندی از شبکه های ارتباطی و شرکت های حمل و نقل بین المللی در محور ترانزیتی، وجود ذخایر عظیم و منابع قابل توجه معدنی از جمله سنگ های تزئینی ، گچ، آهک، فلدسپات، تولید بیش از 3 درصد سنگ جهان، 28 درصد سنگ ایران و وجود بیش از 50 معدن فعال و 20 واحد تولیدی صادراتی سنگ از دیگر قابلیت های استان لرستان است.

تولید حبوبات و احراز قطب تولید حبوبات در کشور، تولید و پرورش ماهیان سردآبی و احراز مقام نخست تولید ماهیان سردآبی در بین استانهای غیرساحلی کشور، برخورداری از تنوع اقلیمی و پتانسیلهای مطلوب آب و خاک در کشت محصولات گلخانه ای و باغات میوه از جمله انار انجیر و زردآلو، برخورداری از منابع غنی آبهای سطحی ناشی از وجود رودخانه های بزرگ دز و کرخه و منابع فراوان آب در قالب 12 میلیارد مترمکعب آب سطحی و زیرزمینی معادل 12 درصد آب های کشور از دیگر شاخص های لرستان در حوزه کشاورزی و آب است.

از سوی دیگر این استان علاوه بر برخورداری نسبی از زمینه های لازم برای توسعه صنعتی از جمله وجود 7 شهرک صنعتی، یک منطقه ویژه اقتصادی و 4 تشکل مهم تولیدی و صادراتی از قابلیتهای منحصر به فردی در زمینه اراضی حاصلخیز و عرصه های وسیع جنگلی و مرتعی برخوردار است.

لرستان، نقطه ثقل غرب به شرق و شمال به جنوب کشور

موقعیت منحصر به فرد استان لرستان به لحاظ نقش شاخص ارتباطی از دیگر مزایای این استان زر خیز است. لرستان از شمال به استان های مرکزی و همدان، از جنوب به استان خوزستان، از خاور به استان اصفهان و از باختر به استان های کرمانشاه و ایلام محدود می شود. موقعیت ویژه استان در بین استانهای مذکور ، لرستان را به عنوان شاهراهی ویژه برای ارتباط شمال - جنوب و شرق - غرب تبدیل کرده است.

از سوی دیگر لرستان یکی از مناطقی است که از جهات مختلف زمینه رشد صنعت گردشگری را داراست. ویژگی های منحصر به فرد استان نظیر سابقه تاریخی، طبیعت زیبا و نقش ارتباطی موجود این استان را در ردیف بهترین اماکن دیدنی دنیا قرار داده است.

مهجوریت صنعت درآمدزا گردشگری در لرستان

وجود جاذبه های تاریخی چون اشیاء مفرغی به جای مانده از صنعت گران این استان در دوره های باستانی هخامنشی، اشکان، ساسانی و اسلام، تپه های تاریخی، سنگ نوشته ها، پل های تاریخی مانند پل کشکان، پل کر و دختر، پل گاومیشان، پل کلهر، پل شکسته، قلعه های باستانی مانند قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپورخواست، قلعه کوهزاد، قلعه نصیر ملاوی، قلعه منیژه کوهدشت، قلعه کوگان ملاوی و غارهای تاریخی چون پا سنگر، غار قمری شهر خرم آباد، غارهای همیان یک و دو، غار میرملاس، غار کنجی، غار یافته این استان را به یکی از پرجاذبه ترین استانهای کشور تبدیل کرده است.

از طرف دیگر وجود جاذبه های طبیعی مانند آبشارها از جمله آبشار بیشه، آبشار نوژیان، آبشار آب سفید، آبشار وارک، آبشار تله زنگ، چشمه های آب معدنی نظیر چشمه گراب کوهدشت، چشمه گراب امامزاده حسن الیگودرز، چشمه گوگردی برآفتاب طلایه چم سنگر و چشمه سراب در دهقان کاکاشرف، دریاچه های دیدنی مانند دریاچه گهر و دریاچه کیو، تالاب های زیبا مانند بیشه دالان بروجرد و تالابهای هفتگانه پلدختر این استان را به لحاظ طیبت گردی در میان دیگر استانهای کشور شاخص کرده است.

قابلیت های صادراتی لرستان و ضرورت توسعه ظرفیت ها

همچنین استان لرستان به دلیل واقع شدن در مسیر ترانزیت جنوب - شمال، همجواری با استانهای مرزی و صنعتی کشور، تعدد محصولات کشاورزی و دامپروری، تنوع تولیدات صنعتی و معدنی و زیر ساختهایی مانند فرودگاه، راه آهن، گمرک و .. پتانسیل لازم جهت تبدیل شدن به منطقه مهم و فعال بازرگانی را در کشور دارا می باشد.

مطابق اطلاعات گرفته شده از سازمان بازرگانی، استان لرستان دارای 9 مجمع امورصنفی مشترک، 210 اتحادیه صنفی و 55 واحد صنفی در رسته های تولیدی، توزیعی، خدماتی و فنی می باشد.

در این استان 97 تعاونی شهری و روستایی با حدود 20 هزار عضو در زمینه تولید فرش دستباف فعالیت می کنند که میزان تولید استان بالغ بر دو هزار و 500 مترمربع برآورد می شود.

گرانول، پارچه خام، سالامبور، کاشی کف و دیوار، شامپو سبوس و کتیرا، پوشاک، ضایعات نخ نایلون، داروهای دامی، و ... به افغانستان، عراق، ارمنستان، آذربایجان، امارات، ایرلند، آفریقای جنوبی، سریلانکا، کویت و انگلستان صادر می شود.

همچنین بخش تعاون در این استان به عنوان مکمل دو بخش خصوصی و دولتی و به عنوان عامل موثری در توسعه اقتصادی و بازرگانی استان ایفای نقش می کند. در این استان تعداد نزدیک به 6 هزار تعاونی در بخشهای مختلف کشاورزی، صنعتی و معدنی، عمرانی، خدماتی و مسکن، تولید فرش دستباف، اعتبار و حمل و نقل و خدمات آموزشگاهی مشغول فعالیت می باشند.

کشاورزی، پایه لرزان اقتصاد لرستان

از طرف دیگر استان لرستان با آب و هوای مناسب و رودهای پرآب و خاک حاصلخیز استعداد ویژه ای برای کشاورزی دارد و به همین دلیل پایه اصلی اقتصاد مردم این استان را کشاورزی تشکیل می دهد.

در حال حاضر این استان با داشتن بیش از 848 هزار هکتار اراضی کشاورزی، 50 هزار هکتار باغات مثمر، میزان بارندگی نرمال570 میلیمتر، میزان 13.5 میلیارد مترمکعب آب تولیدی و خروجی از استان در طول سال و بیش از 6.5 میلیون راس دام سبک و سنگین همچنان به جایگاه شایسته خود در این بخش دست نیافته است.

همچنین این استان با دارا بودن 6.5 میلیون واحد دامی در رده ششم کشور قرار گرفته و افزون بر آن در زمینه شاخص تراکم نیز رتبه اول را در کشور دارا می باشد که به عنوان یکی از مهمترین قطبهای دامپروری کشور استعداد و توانایی ایجاد فرآورده های لبنی، صنایع تبدیلی فرآورده های گوشتی و صنعت چرم و پوست را داراست.

استان لرستان از جمله استانهای غیر ساحلی است که دارای 3039 دهنه چشمه، بیش از 3250 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، 1527 رشته قنات و 2450 کیلومتر مسیر رودخانه و آبراهه می باشد که این امکانات استان را دارای قابلیت و چشم انداز تولید 23 هزار تن گوشت ماهی در سال کرده است. در حال حاضر میزان تولید گوشت ماهی در استان بیش از 5500 تن در سال می باشد که رتبه اول تولید ماهیان سردابی را در بین استانهای غیر ساحلی از آن خود کرده است.

از سوی دیگر شبکه رودخانه ای استان دارای 30 رودخانه دائمی جمعا به طول 2450 کیلومتر در دو حوزه دز و کرخه می باشد. شبکه های رودخانه ای استان یکی از غنی ترین شبکه های آب روان کشور است که با احتساب آبهای ورودی از استانهای مجاور ، پس از کسر متعارف بالغ بر 12.5 میلیارد متر مکعب آب را در دریاچه های سدهای دز و کرخه تخلیه می کند. این حجم آب حدود 12 درصد کل آبهای جاری کشور است.

این در حالیست که با توجه به آمار و اطلاعات موجود در استان، اراضی قابل کشت حدود 800 هزار هکتار است که با وجود وفور آب و همچنین 23 دشت که مرغوبترین و حاصلخیزترین اراضی را شامل می شوند فقط حدود 190 هزار هکتار از این اراضی - حدود 25 درصد - به زیر کشت آبی رفته و مابقی به صورت دیم کشت می شود.

با این اوصاف به نظر می رسد رفع مشکل بیکاری لرستان را باید در توجه ویژه به حضور کشاورزی و منابع آب جستجو کرد به طوریکه مدیر عامل شرکت منابع آب ایران معتقد است در یک فرصت کمتر از 5 سال می توان در این بخش بیش از 125 هزار شغل را ایجاد کرد.

این در حالیست که در صورت تامین اعتبارات مورد نیاز برای توسعه شبکه های آبیاری و اراضی کشاورزی لرستان این میزان اشتغال در فرصت زمانی کوتاه تری تحقق خواهد یافت.

قابلیت های قابل توجه لرستان در دو بخش نیروی انسانی و انرژی

مطابق اطلاعات گرفته شده از سازمان بازرگانی لرستان این استان براساس مزیت های نسبی موجود دارای نقش اقتصادی "در حال رشد" در کشور می باشد که با فراهم شدن زیرساختهای اقتصادی امکان ایفای نقش به مراتب بالاتر نیز در لرستان وجود دارد.

در دست مطالعه و احداث بودن چند نیروگاه برق از سیمره و بختیاری، بهره مندی از قابلیت تولید انرژی برق آبی، برخورداری از شبکه انتقال، تبدیل و توزیع برق شامل خطوط فشار قوی و پست های مربوط و بهره مندی از منابع قابل توجه نفت و گاز و برخورداری از شبکه های انتقال نفت و فرآورده های نفتی از قابلیت های استان در حوزه انرژی است.

از سوی دیگر استان لرستان به دلیل جوانی جمعیت، دارای ظرفیت بالای نیروی انسانی جوان و آموزش دیده و در حال آموزش می باشد به طوریکه در حال حاضر 95.7 درصد جمعیت 18-6 ساله استان تحت پوشش خدمات آموزشی قرار دارد و دانشگاههای موجود در استان با رشته های تحصیلی متنوع و در حال توسعه نیز در کنار آموزشگاههای فنی و حرفه ای در حال ارائه خدمات آموزش عالی هستند.

قابلیتهای بزرگ صنعت لرستان و توقف در صنایع کوچک!

بخش صنعت نیز از دیگر قابلیت های استان لرستان لرستان به طوریکه این استان به دلایل متعدد بشدت مستعد توسعه صنعتی می باشد. از یکسو موقعیت جغرافیائی این استان موجب شده تا دقیقا بر شاهراه ترانزیت جنوب - شمال قرار گیرد، از سوی دیگر همجواری با استانهای برخوردار و دارای بازارهای بشدت مصرفی همچون اصفهان و خوزستان و مرکزی و... پتانسیل توسعه صنایع تأمین مواد اولیه کارخانجات بزرگ این همسایگان را توجیه می کند.

از طرفی این استان در نزدیکی یکی از مهمترین بازارهای منطقه از جمله عراق واقع شده است بدون اینکه تبعات همجواری با این کشور را پذیرا باشد.

در حال حاضر صنایعی همچون نساجی ، فرو آلیاژ، خودروسازی، تولید شیشه، یخچال سازی، کارخانجات صنایع دفاع، فارسیت، سیمان، داروسازی ... نمونه هایی از صنایع موجود در این استان می باشند که همگی نیز در زمره صادرکنندگان کشور قرار دارند.

البته در این استان علاوه بر امتیازات عمومی همچون موارد یاد شده پتانسیل تخصصی و ویژه ای نیز وجود دارد که عبارتست از وجود منابع سرشار جهت توسعه دو حوزه خاص صنایع کانی غیر فلزی از یکسو و صنایع تبدیلی از سوی دیگر.

ظرفیت های منحصر به فرد لرستان در حوزه معادن

در این استان بیش از یک چهارم منابع سنگهای تزئینی کشور، بیشترین حجم از منابع معدنی خاصی همچون تالک، سیلیس و ... وجود دارد که امتیاز حضور در حوزه معدن را برای سرمایه گذاران به ارمغان آورده است.

از سوی دیگر وجود بیشترین حجم تولید ماهیان سردابی در بین استانهای غیر ساحلی، اولین مقام تولید حبوبات کشور، اولین مقام تولید انجیر سیاه کشور و بسیاری موارد دیگر همه و همه حضور در بخش صنایع تبدیلی این استان را به مزیتی انحصاری تبدیل کرده است.

با این اوصاف در حال حاضر یک هزار و 478 واحد صنعتی در استان مشغول به فعالیت هستند که عمده این صنایع را صنایع کوچک تشکیل می دهند.

همچنین هم اکنون استان لرستان با بیش از 85 درصد معدن فعال، حدود 4 میلیارد تن ذخایر پیش بینی شده، 270 میلیون تن ذخائر قطعی، 450 واحد سنگبری و 12 میلیون متر مربع فرآوری سالیانه انواع سنگ تزئینی، از جایگاه کم نظیری در امر استخراج، تولید و فرآوری سنگ ایران و جهان برخوردار است.

چرا لرستان بیکارترین استان کشور است؟

حال با اشاره به موارد یاد شده یک سئوال ذهن هر خواننده ای را درگیر می کند و آن این است که چرا لرستان با این همه قابلیت اقتصادی همچنان بیکارترین استان کشور است.

به اعتقاد کارشناسان به فعلیت رساندن این قابلیتهای منحصر به فرد در استان لرستان در گرو برنامه ریزی های کوتاه مدت، بلند مدت و میان مدت است تا در کمترین زمان شاهد شکوفایی استعدادهای این استان باشیم.

این در حالیست که فعال شدن این قابلیتها نیازمند سرمایه گذاری ویژه بخش دولتی و خصوصی در استان لرستان است که با توجه به ضعف زیرساختهای سرمایه گذاری در این استان و چالشهای پیش روی جذب سرمایه گذاری خصوصی همت بخش دولتی در این زمینه چاره ساز خواهد بود.

راه ها، حمل و نقل جاده ای، هوایی و ریلی، توسعه زیرساختهای گردشگری از جمله مراکز اقامتی، تفریحی و رفاهی، گسترش عمران شهری و ایجاد زیرساختها در این حوزه، زیباسازی اماکن شهری، تامین نیازهای لازم برای توسعه سرمایه گذاری صنعتی مانند تامین نیازهای آب، برق و ... و بسیاری از این دست مسائل از جمله زیرساختهایی است که سرمایه گذار در نگاه اول برای ورود سرمایه خود به آن می اندیشد.

ضعف زیرساختها و عدم تمایل سرمایه گذار برای حضور در لرستان

و این در حالی است که استان لرستان به عنوان یکی از استانهای محروم کشور هنوز در زمینه زیرساخت ها به حد مطلوب و خواستنی از سوی سرمایه گذار نرسیده است.

روند نامنظم پروازهای فرودگاه خرم آباد، عدم وجود اماکن اقامتی، هتلها و مراکز تفریحی، وضعیت راهها و سیستم حمل و نقل جاده ای استان، ضعفها در زمینه عمران شهری در همه شهرستانهای استان لرستان، کمبودها در تامین حداقل نیازهای صنایع برای ورود سرمایه گذار و دهها مشکل دیگر موجب شده است که استان لرستان علی رغم اینکه به عنوان یکی از امن ترین استانهای کشور محسوب می شود مورد استقبال سرمایه گذاران قرار نگیرد.

طرحهای مهم صنعتی سفرهای اول و دوم هیئت دولت، منطقه ویژه اقتصادی، پایانه های سنگ لرستان، خوشه های صنعتی، پالایشگاه پلدختر، طرحهای حوزه گردشگری، صنایع تبدیلی و تکمیلی و فرآوری، طرحهای زیرساختی در حوزه عمران شهری از جمله طرحهای مصوب در شورای شهر خرم آباد و ... از جمله پروژه هایی است که هنوز در انتظار سرمایه گذار بخش خصوصی به سر می برد و این روند تاکنون موجب انتقادات زیادی از سوی مردم این استان شده است.

با این اوصاف به نظر می رسد اگر وضعیت به همین صورت استمرار داشته باشد روند توسعه استانهای محروم مانند لرستان با وجود همه قابلیت های منحصر به فرد در بخش های مختلف روز به روز عقب گرد خواهد داشت.

این امر علاوه بر اینکه شکاف توسعه ای عمیقی در توسعه هماهنگ و موزون کشور ایجاد خواهد کرد موجب ایجاد روحیه یاس و ناامیدی در میان مردم مناطق کمتر توسعه یافته کشور خواهد شد.

شکوفایی لرستان نیازمند آرایش جهادی در عرصه اقتصادی

با این اوصاف به نظر می رسد با توجه به تاکیدات رهبر فرزانه و دانشمند انقلاب اسلامی در مورد نامگذاری سالجاری به نام جهاد اقتصادی شکوفایی قابلیت های استان لرستان نیازمند رویکردی جهادی است تا این استان به آنچه شایسته مردم آن است دست یابد.

مسئولان لرستان باید در سال جهاد اقتصادی با شنیدین، باور کردن و عملیاتی کردن راهبردهای مطرح در کلام رهبر معظم انقلاب زمینه شکوفایی اقتصاد استان و در نتیجه رفع چالشهایی چون بیکاری، فقر، محرومیت و ... را فراهم کنند.

رفع این چالشها به اعتقاد کارشناسان در گام اول نیازمند آسیب شناسی وضعیت موجود و در گام بعدی در گرو تدوین برنامه های مدون در بخش های مختلف صنعت، کشاورزی، بازرگانی، انرژی، حمل و نقل و ... است.

از سوی دیگر تشکیل تیم ها و کمیته هایی با حضور متولیان اقتصادی استان و با ترکیبی از کارشناسان در این حوزه گام دیگری است که به نظر می رسد در روند تصمیم گیری های کارشناسی در این بخش بی تاثیر نباشد.

به هر روی استان لرستان با برگزاری سفر سوم هیئت دولت و دستاوردهای قابل توجه در این سفر و همچنین تلاشهای ویژه مسئولان در افزایش سهم استان در قالب بودجه سال 90 می تواند سال جهاد اقتصادی را به یکی از پربارترین سالهای خود تبدیل کند.

تحقق این امر نیازمند گرفتن آرایش جهادی در عرصه اقتصادی است تا لرستان به آنچه شایسته آن است دست یابد و مردم این استان در حسرت قابلیت های مغفول مانده خود باقی نمانند.

........................................

گزارش: صدیقه حسینی