سالنامه‌های نوروزی؛ پُلی برای حفظ رابطه روزنامه‌ها با مخاطبان

کارکرد سالنامه‌های نوروزی چیست؟

 

می‌توان گفت طولانی بودن تعطیلات نوروز و پُر کردن اوقات فراغت روزنامه خوان‌ها در این ایام اصلی‌ترین انگیزه جراید در تدوین و انتشار سالنامه‌های نوروزی است.

 

این سالنامه‌ها که کشکولی از مطالب متنوع در حوزه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، اقتصادی و غیره هستند، عموماً حجم زیادی هم دارند طوری که به جرات می‌توان گفت کمتر قشری از مخاطبان روزنامه‌ها هستند که مطالب خاص خود را در آنها نیابند.

 

بدیهی است اسامی و تصاویر چهره‌های مشهور هر عرصه روی جلد سالنامه‌های نوروزی و درج گفتگوهای اختصاصی با چهره‌های خبرساز و گزارش‌های ویژه از جریانات سال سپری شده، موجب عطف توجه بیشتر مخاطبان این سالنامه‌ها می‌شود.

 

با این حال برخی کاستی‌های محتوایی و شکلی در سالنامه‌های نوروزی و نیز گرایش روزافزون مخاطبان روزنامه‌ها به استفاده از فضای مجازی در مقابل بهره‌گیری از رسانه‌های مکتوب، علامت سوال‌هایی را در مورد انتشار این سالنامه‌ها با شرایط فعلی ایجاد کرده است.

 

گزارش زیر با نگاهی به چهار سالنامه نوروزی که توسط روزنامه‌های "ایران"، "همشهری"، "جام جم" و "دنیای اقتصاد" منتشر شده است، تنها کوشیده با برجسته‌سازی سوال‌های یادشده، آنها را از حالت ابهام خارج کند.

 

سالنامه نوروزی "همشهری"؛ دور از انتظار

 

"ایران نود" سالنامه روزنامه "همشهری" در یک کلام دور از انتظار ظاهر شد؛ این سالنامه در همان ابتدا و بدون درج هیچ سخنی از مدیرمسئول یا سردبیرش درباره چرایی انتشار این سالنامه و کار صورت گرفته برای آن، سراغ چهره‌های سیاسی رفته است.

 

تکیه این سالنامه بر گفتگوهایی که خیلی هم چالشی نیست و اجتناب سوال‌برانگیز آن از تهیه گزارش‌های اختصاصی و ویژه از شخصیت‌ها و رویدادهای مهم سال گذشته، گویای نگاه مدیریتی و نه لزوماً حرفه‌ای و روزنامه‌نگارانه آن است. به نظر می‌رسد تغییرات مدیریتی در این روزنامه که در روزهای پایانی سال‌ 89 رخ داد، در کاستی‌های ذکر شده بی‌تاثیر نباشد.

 

از سوی دیگر شباهت یکسان گرافیک و آرایش صفحات حوزه‌های مختلف - از سیاسی گرفته تا ورزشی - علیرغم تفاوت ماهوی آنها، از جذابیت بصری "ایران نود" کاسته است.

 

سالنامه "جام جم"؛ حرفه‌ای و سرگرم‌کننده

 

ویژه‌نامه نوروزی "جام جم" با اینکه کم‌حجم به نظر می‌رسد، گیرا و خواندنی است و همانند "ایران نود" دور از انتظار بود!

این سالنامه در همان ابتدا و پس از سخنانی از مدیرمسئول، سردبیر و دبیر ویژه‌نامه، تکلیف خودش را با مخاطب روشن کرده است، آنجا که با شناخت دقیق از نیاز مخاطبش که در تعطیلات به سر می‌برد، سراغ سوژه‌های مفرح و جذاب رفته است؛ انتشار گفتگوهایی خواندنی با علیرضا خمسه، پیمان قاسم‌خانی، سروش صحت، عموپورنگ، مجید صالحی و غیره که همگی یادآور طنز و خنده و تفریح در یک کلام شادی هستند، تصدیقی است بر این مدعا.

 

در بخش‌های بعدی ویژه‌نامه نوروزی "جام جم" نیز مصاحبه‌های جالبی با چهره‌های خبرساز سال 89 از جمله مهناز افشار، ناصر محمدخانی، علی کریمی و علی پروین آمده است که بر جذابیت این سالنامه افزوده است. حتی مصاحبه‌ای که با وزیر بهداشت انجام شده، به هیچ وجه جایگاه او را در کابینه مد نظر نداشته و مصاحبه‌کننده کوشیده تصویری از مرضیه وحید دستجردی نه به عنوان وزیر بهداشت به مخاطب القا کند.

 

این سالنامه نوروزی همچنین فرصت تعطیلات عید را مغتنم شمرده و سعی کرده به مخاطبش اطلاعاتی مفید درباره الزامات یک سفر خوب به ویژه در این ایام منتقل کند.

 

علیرغم این مزایا ویژه‌نامه نوروزی "جام جم" از یک کاستی بزرگ رنج می‌برد؛ کیفیت بد کاغذش!

 

سالنامه نوروزی "ایران"؛ سوژه‌های جامع سیاسی

 

در ویژه‌نامه نوروزی و البته حجیم روزنامه "ایران" - همانطور که انتظار می‌رفت - غلبه با مطالب سیاسی است؛ مصاحبه با چندین تن از اعضای کابینه (علی‌اکبر صالحی، حیدر مصلحی، مرضیه وحید دستجردی، مجتبی ثمره هاشمی، سید محمد حسینی، علی سعیدلو و ...) در همان ابتدا به مخاطب نشان می‌دهد که رویکرد این سالنامه چگونه است.

 

"ایران" پس از این مصاحبه‌ها به جریان فتنه پرداخته است.

 

جامع بودن سوژه‌هایی که در این سالنامه به آنها پرداخته شده، از مزایای آن است و در عین حال به نظر می‌رسد وزن کم مطالب فرهنگی و به ویژه ادبی آسیب‌هایی به این جامعیت وارد کرده است.

 

سالنامه نوروزی "دنیای اقتصاد"؛ کم‌حجم و بی‌ادعا

 

ویژه‌نامه نوروزی روزنامه "دنیای اقتصاد" همانطور که از نامش پیداست عمدتاً به مطالب اقتصادی پرداخته است. این سالنامه گزارش اصلی خود را به مهمترین رویداد اقتصادی سال 89 یعنی اجرای طرح هدفمندی کردن اختصاص داده و روزشمار آن را منتشر کرده است. همچنین بررسی وضعیت صنعت و معدن، نفت، گاز و پتروشیمی، بانک‌ها و طرح مسکن مهر از دیگر گزارش‌های سالنامه "دنیای اقتصاد" است.

 

این سالنامه با اینکه مطالبی هم درباره گردشگری و موضوعات مرتبط با نوروز و بهار دارد، به هیچ وجه یک سالنامه جامع نوروزی به شمار نمی‌رود و به احتمال زیاد دست‌اندرکاران آن هم چنین ادعایی ندارند.

 

به هر روی به نظر می‌رسد انتشار سالنامه‌های نوروزی با وجود تمامی کاستی‌هایی که به برخی از آنها در گزارش بالا اشاره شد، دست کم می‌تواند به عنوان پلی برای حفظ ارتباط یک روزنامه با خوانندگانش عمل کند؛ پلی که احداث آن در آستانه تعطیلات نوروز ضروری می‌نماید.

 

--------------------------------------

 

گزارش: کمال صادقی