الگوی پیشنهادی طبقه‌بندی علوم انسانی

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: فلسفه علوم انسانی در زمره فلسفه های علوم و فلسفه های مضاف به معرفت ها انگاشته می شود که به نحو فرانگر و عقلانی به مجموعه علوم انسانی می پردازد.

وی با اشاره به نظریه های گوناگون سنتی و کلاسیک راجع به طبقه بندی علوم، به تشریح طبقه بندی پیشنهادی خود در مورد طبقه بندی علوم انسانی پرداخت و گفت: ماهیت و هویت هر علمی تحت تأثیر مجموعه ای از عناصر معرفتی و غیرمعرفتی است.

 

حجت الاسلام رشاد بر نظریه تناسب ارکان ماهیت ساز علم در این طبقه بندی تأکید کرد و افزود: بر اساس این نظریه هیچکدام از نظرات  مشهور روش پذیرفته نیستند و الگوی پیشنهادی ما بر اساس تناسب ارکان سازنده علم و در عین حال در میان این ارکان یک رکن نقطه ثققل معرفتی آن دانش را تشکیل می دهند.

وی جامعیت، مانعیت و جهت مندی را سه شرط  طبقه بندی منطقی علوم خواند و گفت: کاملترین روش برای طبقه بندی علوم شیوه ای است که شاخه های علوم را با لحاظ اشتراکات و افتراقات از همه نقطه نظرات دسته بندی کند. نکته دیگر اینکه مسئله وحدت و تمایز علم و طبقه بندی علوم از فروع ماهیت پژوهش و هویت شناسی علوم است و این طبقه بندی پیشنهادی این دو مسئله را در نظر می گیرد.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: در طبقه بندی علوم و نیز علوم انسانی باید مشخص شود کدام علوم انسانی؟ آیا علوم انسانی محقق و موجود یا علوم انسانی اسلامی که بنا است پدید آید؟ الگوهای گوناگون موجود گاه برجسته سازی یک یا چند عناصر و گاه بسندگی به محوریت یکی از آنها پدید آمده اند. برای همین دارای نقطه های ضعف بسیار هستند.

 

وی در تشریح الگوی پیشنهادی خود گفت: این الگوی پیشنهادی بر اساس طبقه بندی احکام وجودشناختی و معرفت شناختی نیز احکام بایایی و شایایی معطوف به ساحات گوناگون تعلق افعال جوانحی و جوارحی آدمی صورت گرفته است.  انسان لاجرم در علوم انسانی محور است؛ این را به عنوان مقام ثانوی می پذیریم شاید اگر نگاه محض به اسلام داشتیم اینگونه نمی گفتیم. چون زادگاه این اصطلاح سکولار و مبتنی بر امانیزم است که آنها انسان را خودبنیاد می داند در حالیکه ما انسان را خدابنیاد می دانیم.

 

حجت الاسلام رشاد در پایان با بیان اینکه در مواجه انسان با پدیده های مختلف چهار دسته حکم فلسفی، علمی، حقوقی و اخلاقی داریم گفت: الگوی پیشنهادی در عین تأثیرپذیری از وضعیت جاری علوم انسانی و همچنین برخورداری قابلیت کافی در جهت بازچینش و صورت بندی رشته های موجود، یک الگوی پیشینی و ناظر به صورت و وضعیت مطلوب است.