تحول در علوم انسانی مستلزم فضای‌سازی در جامعه علمی است

به گزارش خبرنگار مهر، همایش تحول در علوم انسانی عصر روز چهارشنبه 21 اردیبهشت ماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد.

در این همایش حجت الاسلام محسن غرویان عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه با اشاره به اینکه باید سعی شود در این همایش ها حرف جدیدی گفته شود، گفت: جهت تازه و جدید در این همایش ها با تامل پیشین درباره موضوع حاصل خواهد شد. برای تحول در علوم انسانی باید فضاسازی در جامعه علمی صورت گیرد . برای فضاسازی باید حرفها صریح و شفاف گفته شود و برخی مسائل را نباید در پرده و حجاب بیان کرد.

وی تصریح کرد: تحول در علوم انسانی مثل تحولات سیاسی، اجتماعی ممکن است از یک جرقه ساده آغاز شود که هیچکس ممکن است تصور نکند که آن جرقه تبدیل به جریان شود . باید توجه داشت که این اتفاقات در عالم سیاست رخ داده است .

غرویان افزود: در عالم علم هم این امر ممکن است یعنی جرقه ای از جایی شروع شود و به جریانی تبدیل شود. مثلا برخی می گویند ملاصدرا بحث اصالت وجود را از جمله ای از فارابی گرفته است.

وی با اشاره به اینکه برای تحول در علوم انسانی جرات و جسارت هم لازم است، گفت: برای فضاسازی و تحول جرات و جسارت لازم است پوپر هم معتقد است در ساحت علم باید حرف جسورانه زده شود برای تحول به طور عام و تحول در علوم انسانی به طور خاص باید ادبیات خاصی را هم ارائه داد. نقش ادبیات تحول و ادبیات یک انقلاب علمی نباید نادیده انگاشته شود مثلا می توان در علوم انسانی و برای مثال در فلسفه به سراغ متون دینی رفت و مفاهیم و اصطلاحاتی را از آن استخراج کرد. برای تحول در علوم انسانی از نظر اسلام باید سراغ انسان رفت. تحول در علوم انسانی بدون داشتن نگاه جدید به انسان امکانپذیر نیست. انسان جزئی از هستی است لذا انسان شناسی بدون هستی شناسی امکان پذیر نیست. هستی شناسی به یک معنا به معنای فلسفه و جهان بینی است. تحول در انسان شناسی مستلزم تغییر در نگاه هستی شناسانه است.

در ادامه این همایش دکتر علیرضا پیروزمند عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم به بررسی موضوع الگو و راهبرد تحول در علوم انسانی پرداخت و گفت: متغیرهای الگوی تحول به سه دسته متغیرهای مراحل تحول ، متغیرهای سطوح تحول و متغیرهای آثار تحول تقسیم می شوند. متغیرهای مراحل تحول عبارتند از تولید، عرضه و بهره وری و متغیرهای سطوح تحول عبارتند از مبانی، روش ها و نظریه و متغیرهای آثار تحول مشتمل بر متغیرهای انسان سازی، سازمان سازی و جامعه سازی هستند.

وی در ادامه به فرآیند تحول در علوم انسانی پرداخت و آنها را به ترتیب تولید، عرضه و بهره برداری برشمرد و تاکید کرد: در سطوح تحول مبانی علوم انسانی مقدم بر روش ها و روش ها مقدم بر نظریه های علوم انسانی است. نتایج تحول به ترتیب اولویت نیز عبارتند از جامعه، سازمان و انسان.

وی افزود: باید توجه داشت که تولید علوم انسانی از تولید مبانی شروع می شود و برای این امر باید تولید مبانی جامعه پردازی، تولید مبانی سازمان سازی و تولید مبانی انسان سازی به ترتیب محقق شود.

وی در ادامه به اولویت مراحل تحول در کوتاه مدت پرداخت و یادآور شد: اولویت مراحل تحول در کوتاه مدت عبارتند از ارتقای بهره وری در علوم انسانی موجود، عرضه دانش های جدید علوم انسانی و تولید علوم انسانی اسلامی است اولویت سطوح تحول در کوتاه مدت عبارتند از نظریه پردازی با روش گذشته، اصلاح روش علوم انسانی و تغییر  مبانی علوم انسانی است. اولویت نتایج تحول در کوتاه مدت نیز مشتمل بر انسان سازی، سازمان سازی و جامعه پردازی است.

وی در ادامه به اهداف تحول در علوم انسانی پرداخت و تصریح کرد: هدف تحول در علوم انسانی ایجاد بالندگی هدفمند در همه رشته های علوم انسانی و اجتماعی است. مشارکت یافتن حداکثری نخبگان در خیزش علمی جدید، جمع واقعه گرایی و دوراندیشی در تدبیر تحول علمی، مستند نمودن چگونگی تحول به الگوی منطقی از پیش طراحی شده و ایجاد ارتباط فعال، هماهنگ و هدفمند بین حوزه، دانشگاه و دستگاههای اجرایی سایر اهداف تحول علوم انسانی به شمار می رود.