ایرج افشار مرد اولین‌ها و میانجی میان تمدن قدیم و جدید ایران بود

در ابتدای انشست کیان‌فر در سخنانی اشاره کرد: ایرج افشار مرد اولین‌ها بود. او مردی بدعت‌گذار بود و هرجا قدم می گذاشت، منشا آثار خیر بود. او نخستین کتاب‌شناسی ملی را در کتابخانه ملی سال 42 تدوین کرد و همچنین بنیان‌گذار بخش اسناد مرجع، نشریات ادواری و مخازن کتاب‌های لاتین، فرانسه و انگلیسی در کتابخانه ملی نیز بود.

 

وی درباره بدعت گذاری ایرج افشار توضیح داد: استاد افشار در تصحیح متون بدعت‌گذار بود و همچنین علاوه بر تصحیح کتاب‌‌ها و نسخه‌ های ادبی و تاریخی، در حوزه کشاورزی، سنگ‌شناسی و علوم دیگر نیز کار تصحیح انجام می‌داد. او همچنین در بازچاپ روزنامه‌ها و نشریات قدیمی نیز حرکت مهمی را آغاز کرد و برای نخستین بار  کار بازچاپ دوره‌های روزنامه ‌ها و نشریات را در کتابخانه ملی او احیا کرد.

 

فانی نیز درباره زنده یاد افشار گفت: ویژگی‌های استاد افشار و مرجعیتی که در زمینه ایران‌شناسی داشت منحصر به فرد بود و غیر از استاد افشار این ویژگی‌ها را تنها در علامه قزوینی و مجتبی مینوی می‌توان یافت. 

 

وی ادامه داد: زنده‌یاد افشار اولین کسی بود که از تأسیس رشته کتابداری در ایران حمایت کرد و نقشی مؤثر در پیوند میان کتابدار سنتی و مدرن داشت که او را می توان میانجی میان تمدن قدیم و جدید ایران دانست.

 

این ویراستار، ایرج افشار را روزنامه نگار شاخصی دانسته و بیان کرد: شاید کمتر به این وجه از شخصیت زنده یاد افشار توجه شده باشد، ولی روزنامه‌ نگاری از مهم‌ ترین فعالیت‌ های او بود و سردبیری نشریه "راهنمای کتاب" به مدت 20 سال در پرونده وی ثبت شده است و پس از انقلاب هم  حدود 15 سال مجله آینده را چاپ کرد.

 

به گفته فانی، زنده یاد افشار پرکارترین نویسنده ایرانی است که حدود 300 جلد کتاب نوشته و بیش از 3 هزار مقاله به چاپ رسانده است و با اینکه عمرش را در تحقیق وپژوهش گذرانده، ولی پژوهشگری منزوی نبود . فانی، زنده یاد افشار را یکی از سفرکننده‌ ترین ایرانی‌‌ها دانست که وجب به وجب خاک ایران را می‌ شناخت.

 

فانی درباره اهمیت کتابخانه ایرج افشار نیز توضیح داد: کتابخانه زنده ‌یاد افشار، بی ‌نظیرترین کتابخانه ‌ای است که در ایران وجود دارد. در کنار این کتابخانه‌ صدها هزار سند باقی مانده که همه بی نظیر است. او هیچ نوشته مکتوبی را حتی در حد و اندازه یک کارت ویزیت و کارت عروسی دور نمی ‌انداخت. کتابخانه او که فعلاً به مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا شده، دارای بیش از هزار جزوه از دوران مشروطه است. همچنین ده‌ ها هزار نامه چاپ نشده در اسناد این کتابخانه دیده می‌ شود که منحصر به فرد است.

 

این محقق در بخش پایانی صحبت‌هایش بیان کرد: از مهم‌ ترین کارهای استاد افشار، فهرست مقالات فارسی بود چراکه می‌‌دانست دسترسی به مقالات، سخت‌‌تر از کتاب است. حدود 70 هزار مقاله به همت این پژوهشگر در 7 جلد به چاپ رسیده است و او در سال‌ های پایانی عمرش با تشکیل گروهی که زیر نظر خودش اداره می ‌شد کار انتشار مجموعه مقالات فارسی را ادامه داد و آن را زمین نگذاشت.

 

حسن انوشه دیگر سخنران مراسم چند خاطره از ایرج افشار تعریف کرد و درباره وجهه بین‌المللی استاد افشار توضیح داد:  استاد ایرج افشار را در همه دنیا می‌‌شناسند و اعتبار ایران در جهان است. او در ایران نیز نام بسیار بلندی دارد. استاد افشار به چهره‌های فرهنگ و سیاست مانند دکتر مصدق و تقی‌زاده‌ اللهیار صادقی علاقه خاصی داشت. مجتبی مینوی، محمدتقی دانش ‌پژوه، زریاب خویی و باستانی پاریزی نیز از دیگر بزرگان ادبیات ایران هستند که بسیار مورد علاقه وی بودند.

 

وی تاکید کرد که کسی جای استاد افشار را نمی گیرد؛ چراکه او سرآمد ایران‌شناسان سراسر جهان است.

 

کیان‌فر در پایان مراسم گفت: استاد افشار بعد از درگذشت پدرش نامواره‌ای را با نام "دکتر محمود افشار" منتشر کرد که در سال‌های بعد آن را به نام دیگران نیز اختصاص ‌داد. البته وی "یادنامه کتابفروشی" را نیز بعد از مرگ فرزندش منتشر کرد و من نیز به تقلید از او بعد از مرگ فرزند جوانم یادنامه‌‌ای را به نام "مزدک‌نامه" منتشر کرده و برای استاد افشار فرستادم که مورد پسند ایشان قرار گرفت.ہ