به گزارش خبرنگار مهر، کسانی که پیگیر اخبار و مطالب مربوط به صنعت چاپ و اتحادیه‌های زیرمجموعه آن هستند حتما از خیلی سال پیش تاکنون درباره مساله "چاپ کتاب‌های درسی عراق در ایران" مطالبی شنیده و خوانده‌اند که در آنها اتهاماتی به طرف قرارداد ایرانی مبنی بر سوءاستفاده از موقعیت اتحادیه، متعهد نماندن به مفاد قرارداد به ویژه در بحث کاغذ استفاده شده، سوزاندن موقعیت و اعتماد طرف عراقی و همچنین دیگر فرصت‌ها برای چاپ کتاب‌های خارجی در ایران، وارد شده است و نکته قابل توجه اینکه انتقادها و اتهام‌های وارد شده بیشتر از داخل کشور و فعالان صنعت چاپ داخلی بوده است و طرف عراقی در مواردی که معتقد بود با اصل قرارداد تطابق ندارد به دریافت خسارت اکتفا کرد.
و اما این مساله از آنجا آغاز شد که در سال 85 قراردادی بین اتحادیه چاپخانه‌داران کشور عراق به نمایندگی مریوش فالح و طارق هاشم محمد و اتحادیه چاپخانه‌داران تهران به نمایندگی محمد کلاری منعقد شد.
برای روشن شدن جزئیات قرارداد و کم و کیف آن که چرا مبلغی که باید طرف ایرانی دریافت می‌کرد به دلیل پرداخت خسارت کمتر شد اسناد و مدارک آن قرارداد در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفت.
آنچه در این مدارک آمده است کم شدن مبلغ دریافتی است که در اسناد مکتوب و به مقامات وقت هم گزارش شده است و آنچه در این مدارک نیامده است مهم‌ترین دلیل این اتفاق است که حال محمد کلاری طرف ایرانی قرارداد پس از سال‌ها سکوت درباره آن سخن می‌گوید.
مفاد قرارداد چاپ کتاب‌های درسی عراق در ایران
طبق این قرارداد مقرر شد چاپ 6 میلیون و 197 هزار و 500 جلد کتاب درسی وزارت آموزش و پرورش عراق به مبلغ 2 میلیون و 188 هزار دلار با شرایط تهیه مواد اولیه، کاغذ و مقوا، لیتوگرافی، چاپ و صحافی، بسته بندی و حمل تا مرز خسروی توسط طرف ایرانی انجام شود.
فهرست کتاب‌های درسی شامل، ریاضی و قرآن دوم ابتدایی با شمارگان 690 هزار و 820 هزار جلد، قواعد اللغه سوم راهنمایی با شمارگان 328 هزار جلد، ریاضی چهارم ابتدایی با شمارگان 675 هزار جلد، جغرافی، علوم و قواعد اللغه پنجم ابتدایی با شمارگان 685هزار جلد، 600هزار جلد و 583 هزار جلد، علوم اول ابتدایی با شمارگان 775 هزار جلد، شیمی پنجم دبیرستان با شمارگان 100هزار نسخه، التربیته الزراعیه چهارم ابتدایی با شمارگان 632 هزار و پانصد جلد، ریاضی دوم دبیرستان با شمارگان 309 هزار جلد بوده است.
تصویر قراردادها و نامه‌های مرتبط با چاپ کتاب‌های درسی عراق در ایران
در قرارداد ذکر شده بود که این کتابها با متن و جلد چهاررنگ با کاغذ 80 گرمی و جلد 250 و 240 گرمی منتشر شوند به غیر از کتاب‌های قواعد اللغه سوم راهنمایی و قواعد اللغه پنجم ابتدایی که قرار بود با کاغذ 70 گرمی منتشر شود.
زمان قرارداد از 20 خرداد سال 85 تا 15 مرداد همان سال درج شده و نحوه پرداخت اینگونه ذکر شده است که برای تحویل هر عنوان کتاب بطور کامل، 60 درصد مبلغ بعد از یک ماه از زمان تحویل پرداخت می‌شود. چنانچه 40 درصد از هر عنوان در هر مرحله تحویل شود 30 درصد از مبلغ هر عنوان نیز بعد از یک ماه به طرف ایرانی تحویل خواهد شد. الباقی مبلغ قرارداد دو ماه پس از تحویل کامل کتابها توسط طرف عراقی پرداخت خواهد شد.
در این بخش تاکید شده است که به ازای تاخیر در تحویل هر عنوان کتاب، هفته اول یک درصد و هفته دوم 2 درصد به طرف عراقی پرداخت خواهد شد و به ازای تاخیر در پرداخت از سوی طرف عراقی در هر مرحله هفته اول یک درصد و هفته دوم 2 درصد به طرف ایرانی پرداخت می‌شود.
چرا طرف ایرانی خسارت پرداخت کرد؟
با عقد آن قرارداد، طرف ایرانی آغاز به انجام تعهدات خود کرد ولی در روند اجرای قرارداد به دلایلی مشکلاتی ایجاد شد که در نهایت محمد کلاری رئیس وقت هیئت مدیره اتحادیه صنف چاپخانه‌داران در نامه‌ای به تاریخ 24 آذر سال 86 به تیزمغز ریاست وقت اتاق بازرگانی ایران و عراق در این‌باره توضیح می‌دهد.
در بخشی از این نامه آمده است: در این قرارداد عنوان شماره 5 (کتاب جغرافیا) با توافق طرفین حذف و کاغذ عنوان شماره 6 (کتاب علوم) از 80 گرم به 70 گرم تغییر کرده و بدین شکل مبلغ کل قرارداد به 1.969.000 دلار کاهش یافته و قطعی شد.
عنوان شماره 6 با 60 روز تاخیر و عنوان شماره 7 با 65 روز تاخیر تحویل طرف عراقی گردید و به استناد بند ه نحوه پرداخت 30.000 دلار برای عنوان شماره 6 و 40.000 دلار برای عنوان شماره 7 که جمعا 70.000 دلار می شود متاسفانه از سوی طرف عراقی مبلغ 550.000 دلار کسر شده است که این مبلغ مورد اعتراض طرف ایرانی است و با توجه به مفاد قرارداد در صورت ایجاد اختلاف اتاق بازرگانی ایران مرجع رسیدگی کننده تعیین شده است.
متاسفانه پس از گذشت یک سال پیگیری‌های این اتحادیه به نتیجه نرسیده است و بدین وسیله درخواست رسیدگی از آن مرجع محترم را داریم در این ارتباط آقای داود رحیمی‌زاده نماینده این اتحادیه و مجری طرح جهت پیگیری موضوع و اقدامات بعدی حضورتان معرفی می‌گردد."
دلیل چاپ نشدن کتاب جغرافیا در ایران
کلاری درباره یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش مبلغ قرارداد به خبرنگار مهر اینگونه توضیح داد: وقتی چاپ کتابها آغاز شد در چاپخانه متوجه شدیم که در کتاب جغرافیا به جای نام خلیج فارس نام مجعول "خلیج ع.ر.ب.ی" منتشر شده است به همین دلیل همانجا نسخه‌های چاپی را معدوم کردیم و به طرف عراقی هم گفتیم که ما این کتاب را با چنین تحریفی منتشر نمی‌کنیم آنها نیز این عنوان کتاب را از قرارداد حذف کرده و ما را به پرداخت خسارت وادار کردند.
وی ادامه داد: مبلغ اولیه قرارداد 2 میلیون و 188 هزار دلار بود که به دلیل حذف این عنوان کتاب، تغییر کاغذ کتاب علوم پنجم ابتدایی از 80 گرم به 70 گرم و تاخیر در تحویل دو عنوان کتاب از اصل قرارداد مبلغی کسر شد که ما نیز به مواردی از آن اعتراض داشتیم ولی به نتیجه نرسید.
کلاری تاکید کرد: ما برای حذف کتاب جغرافیا از آن فهرست و خسارتی که دادیم با وجود اینکه طرف عراقی بی‌اخلاقی انجام داد ولی احساس غرور می‌کنیم که برای حمایت از خلیج همیشه فارس این خسارت را پرداخت کردیم.
به گفته وی در زمان عقد قرارداد هیچ‌گونه بالطبع توضیحی درباره چنین تحریفی از سوی طرف عراقی داده نشده بود و هوشیاری دست‌اندرکاران چاپ کتابها در چاپخانه باعث شد همه نسخه‌ها معدوم و حتی فیلم و زینک آنها نیز از بین برود.
رئیس سابق اتحادیه چاپخانه‌داران تاخیر در تحویل برخی کتابها را هم به دلیل بدقولی دو چاپخانه‌ای که مسئولیت چاپ این آثار را برعهده داشتند، دانست.
پاسخگویی شفاف مهم‌ترین عامل پیشگیری از حاشیه‌ها
قراردادهای اقتصادی به ویژه آنهایی که برای نخستین بار در یک حوزه بسته می‌شوند غالبا حاشیه‌هایی به دنبال دارند که اگر پاسخگویی و اطلاع‌رسانی به موقع مورد توجه قرار گیرد از بسیاری از این حرف و حدیث‌ها که اغلب هم در نبود اطلاعات کافی شکل می‌گیرند، جلوگیری می‌شود. مساله چاپ کتاب‌های درسی عراق در ایران سال‌هاست مورد سوال بوده که طرف ایرانی را به لزوم پاسخگویی درباره دلایل تاخیر در تحویل کتابها به عراق، کیفیت پایین آنها و همچنین کسر مبلغ دریافتی به دلیل پرداخت خسارت واداشته است که به برخی از این موارد در محافل تخصصی اهالی چاپ پاسخ داده شده ولی رسانه‌ها محرم دانسته نشده‌اند تا امروز که این اسناد در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است در حالی که می‌شد مدت‌ها پیش می‌شد با پاسخگویی شفاف در قبال رسانه‌ها به این حاشیه‌ها پایان داد.
حال با انتشار این اسناد که نسخه‌ای از آنها در خبرگزاری موجود است، این رسانه آمادگی دارد تا در صورت طرح ابهامات تازه این مسائل را با متولیان آن قراداد طرح کرده و همچنین نظرات و نقدهای مخالف را نیز منتشر کند.
گزارش از نغمه دانش آشتیانی
نظر شما