پرندگانی که با سنگ به پرواز در می آیند

 

 

او دوره لیسانس را در ایران نقاشی خوانده و فوق لیسانس و دکتری خود را در انگلستان و در دانشکده "بیلد اینوایمنت" گذرانده است و کاری که الان انجام می دهد هنر محیطی نام دارد. معتقد است: مفهوم و زبانی که هم بومی و هم ضرورت جهانی دارد دلیل اقبال جهانی از آثارش است.  مفاهیمی که می تواند برای تمامی مردم دنیا زبان مشترکی باشد.
 

نادعلیان ابتدا به زیر زمین خانه اش دعوتم می کند تا در پس حافظه سنگها و سفالها و بقایای گونه های جانوری کودکی اش را نشانم دهد که چطور تیشه از دست پدر بزرگ گرفته و بر سنگ نقش شیرین کشیده چون فرهاد!
 
الهه های نقش گرفته بر سنگها، مارها و ماهیان تراش خورده، دستان ثنا گو که رو به خدا بلند شده اند و پرندگان بال گشوده ای که در حصاری سنگی پرواز کرده اند به باور من  "حسرتی ازلی و نوعی ناکامی را شکل داده اند، نقشهایی که فرمی از نرسیدن را در قلب سنگها نشانده است."
 

 

او فکرم را خوانده است و می گوید: "نکات مختلفی در مفهوم کارهایم پنهان است، نوعی حسرت، غم و یا زخم، شاید هم حسرت دورانی از دست رفته را نشان می دهند اما با این حال نوعی امید و تخیل و آمال و آرزوی دنیایی دور از دسترس را نیز نمایان می کنند." 
 

سنگهای نقش برجسته در حیاط خانه چون کتیبه های تاریخی عصر باستان بر هم ریخته اند، آثاری که آدمی را به تاریخ پیوند می زنند و به ما می فهماند که اصالت در این نقشها نهفته است.
 

میان سنگهای ریخته در حیاط خانه قدم می زنیم، می گوید: "برای علاقمندان و آنان که گوش شنوا دارند کارهایم حرفهایی دارد ولی برای مسئولان حوزه میراث فرهنگی حرفی ندارند. شواهد نشان می دهد علیرغم تمام تلاشهایی که صورت گرفته و تذکرهایی که در مورد قلعه تاریخی و تپه های ارزشمند در پلور برای جلوگیری از ساخت کارخانه آب معدنی داده شده بود باز آنجا نابود شد."

 

حیاط خانه احمد نادعلیان، نگارخانه ای سنگی است اگر چه می توان آن را حیات رودخانه ای دانست که در آن سنگها بر پیکرشان نقش اسطوره نشسته است، سنگهایی بالدار که روحی اساطیری را در آدمی بیدار می کنند و ماهیانش برای پریدن در آب، خواب هفت هزار ساله می بینند.
 

کارگاه هنر های محیطی احمد نادعلیان هنرمند برجسته ایرانی، خانه ای معمولی در نزدیکی خیابان پیروزی است، حیات خانه از سنگهای رودخانه ای پر است. خانه اش امتداد ساحل رودخانه ای است که به خانه مادری اش رسیده است.
 

خانه کارگاه هنری نادعلیان از 6 سالگی تا سال 69 محل زندگی او در کنار خانواده اش بوده است. سال 70 برای تحصیل ایران را ترک کرده و دوباره در این خانه از سال 75 تا 83 سکنی گزیده است. خانه پدری که زیر زمین آن از کودکی تا کنون کارگاه آثار این هنرمند برجسته ایرانی است.
 

می گوید: چند ماهی است که مادرم در آپارتمانی نزدیک این کارگاه زندگی می کند و دیگر در خانه پدری نیست و این امکانات به طور غیر رسمی محل اسکان میهمانان خارجی است که به پلور یا جزیره هرمز می آمدند و حالا به طور رسمی در این خانه امکاناتی برای اسکان آنها فراهم شده است. یکی دو ماهی هست اینجا را به عنوان هنرمند سرای شماره 3 معرفی کرده ایم، با اینکه مجوز نگارخانه داریم.

 

 

زیر زمین خانه محل نگهداری یکسری از کارهایی است که در بچگی انجام داده است. فسیلهایی که از سنین خیلی کم از هر جایی جمع کرده و به قول خودش در علیرغم اهمیت زمین شناسی و زیست شناسی آنها در تعین کهن الگوها در کارهایش بسیار تاثیر داشته اند.
 

زیر زمین پر است از سنگهای خاصی که از بچگی برداشت شده و کلکسینونی از سنگ را بوجود آورده است. بعضی از سنگها، طرحهایی از دوره های هخامنشی و ساسانی را بر خود دارند که نشان می دهد این هنرمند ابتدا خیلی بر روی شیوه های کهن کار کرده و بعد شیوه های نوین و ابداعی را تجربه کرده است.
 

می گوید: "بیشتر کارهایم ابتدا خود من را تربیت می کند و اینکه چطور می توانم با محیط پیرامونم گفتگو کنم و بفهمم و توضیح و تفسیر کنم ولی اینکه آیا این هنر به دل مسولان و مخاطبانم در تمامی جهان خوش بیاید را نمی دانم و نمی توانم بدانم چه تاثیری بر آنها دارد ولی من کار خودم را می کنم.
 

 

این هنرمند و متخصص نقش برجسته بر سنگها هشتاد درصد سنگهای مورد استفاده اش را که در حیاط خانه اش ساحل سنگی کارگاه رودخانه ای اوست را از روستای پلور که حالا ساکن آنجاست جمع آوری کرده است.
 

به گفته او اجدادش سنگسری بودند و اسم  ساختمان نگارخانه و کارگاه سنگی اش را سنگسر نام نهاده است که به گفته خودش دو - سه دلیل دارد. "سنگسر یعنی سنگی روی سنگ" و تمامی این نقشها به روی سنگ کشیده شده و در عین حال سنگسر اسم نوعی ماهی است که در اکثر کارهام حضور دارد.
 

او به باورهای کهن و کهن الگوهایش اشاره می کند که "پیشینه ام کوچروی بوده و زندگی در طبیعت توانسته نوعی تاثیر بر شالوده کارهایم بگذارد و انس و الفتی با طبیعت در آثارم بوجود آورد. زندگی در طبیعت به من آموخته که چطور زندگی کنم و نقش روی این سنگها خود یادآور این خاطره است.
 

او درباره کهن الگوهایی که در کارهایش از آنها استفاده کرده می گوید: "کهن الگوهای کارهایم ذوقی است که پدر بزرگم بر روی سنگها انجام می داده است. او در دل کوهستان زندگی می کرد و سنگهای نوک تیز را سایش می داده و به وسیله شی در آن سوراخهای درست می کرد و طرحهایی بر آنها می نشانده است. این خاطره کودکی توانست در ذهن من این ایده را بپروراند که این سنگها شکل پذیر و نقش پذیرند.
 
او تمام سنگهای ریخته در حیاط کارگاهش را از بستر و حاشیه رودخانه ها جمع آوری کرده و به اینجا آورده است. می گوید: "بعد از یک دوره ای که پیکرهای مختلفی را نقش می زدم و به کارگاه می آوردم سوق پیدا کردم که کارهایم را در طبیعت نقش بزنم و در همانجا رها کنم. بعد تلاش کردم این کار رها کردن نقشها در طبیعت را با نقش خود طبیعت انطباق دهم و در ساحل رودخانه ها سنگهایی با نقش ماهی را رها کردم."

 

 

به گفته او "مناسبترین نقش می توانست در بستر رودخانه ماهی باشد چرا که آنجا زیستگاهش بوده و بعد می توانستم این نکته را گوشزد کنم که به دلیل آلودگی نسل ماهی ها در حال از بین رفتن است، چرا که ماهی یکی از حساس ترین گونه های جانوری است و با کوچکترین تنشی از بین می رود."
 

او به حساسیت های زیست محیطی اش و علاقه اش به این حوزه و اهمیت ان می گوید و می افزاید: "ماهی موجودی ظریفی است که بود و نبودش نوعی زنگ خطر هست برای حیات تلقی می شود، چرا که حیات ماهی به معنی زندگی و مماتش به معنی از بین رفتن زندگی در آن زیستگاه است."

 

به باور او " عملکرد نقشها نشان دهنده بحرانهای اجتماعی مانند محیط زیستف بحران انسانی و اخلاقی را گوشزد می کنند ولی باید توجه کرد برخی پدیده ها مانند تروریسم مسئله همه جای دنیا نیست بلکه دغدغه بسیاری جاهاست ولی مسئله ویرانی محیط زیست متعلق به تمام مردم و دولتهای دنیاست. بحران اب و خاک و گرمایش  زمین و بحرانهای شهرها جزو بزرگترین معظلات جامعه بشری است."

 

او به هنر نگاهی ویژه دارد و معتقد است: "هنر در دو سه دهه گذشته از انزوای روشنفکری و شکل گرایانه که بخواهد در کنج باشد به میزان زیادی بیرون آمده و هنر می خواهد از کنج بیرون بیاد و در یک یا چند لایه به جامعه عرضه شود و هنرهای محیطی شکلی بیرون آمده از انزوای هنری است."

 

ادامه دارد
---------------------
گزارش از جواد حیدریان