به گزارش خبرنگار مهر، اولین نشست ادبیات داستانی دفاع مقدس با موضوع "نوآوری در ادبیات دفاع مقدس" عصر یکشنبه یکم خرداد با حضور احمد شاکری، کامران پارسی‌نژاد و محمدعلی گودینی در ساختمان ستاد مرکزی راهیان نور برگزار شد.
شاکری در این نشست گفت: فضای ادبی کشور به طور کلی و ادبیات دفاع مقدس به طور جزیی، از ضعف و خلا نقد رنج می‌برد. سال‌هاست که نقد ادبی در کشور وضعیت بسامانی ندارد. بخشی از این موضوع به برنامه‌ریزی و بخشی به خاستگاه ادبیات و سنت‌ها برمی‌گردد. شکل‌گیری جریان‌های ادبی عملا تحت نظارت و دقت منتقدان پیش نمی‌رود.
وی افزود: جشنواره‌های ادبی‌مان با وجود کمیت زیاد، نماینده رویکردهای مستقل و قابل دفاع ادبی نیستند. در حال حاضر جشنواره‌های کمی را می‌توانیم برشماریم که نقد ادبی پشتوانه آنها باشد. به هر حال، جامعه ادبی نیازمند نقد و رویکردهای ادبی است. متاسفانه امروز نویسندگان متعددی را سراغ داریم که بدون داشتن پشتوانه‌های نقد ادبی، وارد عرصه نقد می‌شوند. جامعه ادبی به هر حال نیازش را برطرف می‌کند اما نیازمند این هستیم که عرصه نقد فعال‌تر بشود.
لایه‌های سطحی روی مسائل اصلی ادبیات دفاع مقدس را پوشانده است
این نویسنده گفت: ادبیات دفاع مقدس در طول حیات خود، پستی و بلندی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. لایه‌های سطحی با عنوان آسیب‌شناسی، مانند غبار مسائل اصلی ادبیات دفاع مقدس را پوشانده‌اند. در حال حاضر با سطحی از ادبیات روبرو هستیم که با اصطلاحات سر و کار دارد و در این زمینه اصطلاحاتی چون ادبیات شعارگو، دولتی، جنگی، ضدجنگی یا حتی دفاع مقدس رایج هستند. ادبیات دفاع مقدس برای ادبیات داستانی ما، نقش موضوعی ندارد بلکه نقش مضمونی دارد.
در ادامه کامران پارسی‌نژاد گفت: حیات ادبیات به نوآوری بستگی دارد. در مقاطع مختلف تاریخی شاهد رکود جریان‌های مختلف ادبی بودیم که از جنبه نوآوری قابل بررسی هستند. یکی از مشکلات عدیده‌ای که منتقدین با آن مواجه هستند، مقایسه واژه نوآوری با مدرنیسم است. این اشتباهی است که در غرب صورت گرفت. بسیاری از مسائل مشابه، این گونه نادیده گرفته می‌شوند.
وی گفت: به عنوان مثال مفهوم داستان ضدجنگ با داستان ضد دفاع مقدس خلط می‌شود. بعد از جنگ جهانی دوم مقطعی به نام مدرنیته وجود دارد که کاملاً در تقابل با سنت بود و معتقدان به آن باور داشتند که هر چه از گذشته مانده نادرست است و باید کنار گذاشته شود. در حال حاضر دیگر مدرنیته وجود ندارد، اما هنوز از واژه مدرن استفاده می‌شود.
لازمه زنده‌ماندن جریان بزرگ ادبی دفاع مقدس نوآوری است
پارسی‌نژاد ادامه داد: لازمه زنده‌ماندن جریان بزرگ ادبی دفاع مقدس نوآوری است. البته این به معنی از بین بردن و نادیده‌گرفتن گذشته نیست. نوآوری باید بر پایه سنت‌ها شکل بگیرد. حوزه داستان دفاع مقدس یک ژانر خاص است؛ چون پس‌زمینه‌اش به مسائل فرهنگی، اجتماعی، دینی و باورهای مردم بازمی‌گردد. در شاهنامه هم تاریخ و سنت‌ها روایت می‌شود اما با چاشنی تخیل و ابزارهای دیگر ادبی. این حرکت همان نوآوری است.
این نویسنده افزود: ادبیات دفاع مقدس، یک نوآوری در ادبیات داستان‌نویسی ایران است. البته کشور ما به شدت پایبند به رئالیسم است. به همین دلیل است که هنوز داستان‌های تخیلی برای بچه‌ها به خوبی جا نیفتاده است؛ در حالی که غربی‌ها شخصیت هری‌پاتر را به خوبی به بچه‌هایشان شناسانده‌اند. نوآوری با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه شکل می‌گیرد. متاسفانه امروز اشتباهات زیادی در این زمینه رخ می‌دهد. مثلاً نویسنده‌ای داریم که پایبند به تفکری است که از غرب وارد شده و با خود می‌گوید من چگونه بنویسم تا جایزه نوبل بگیرم؟ اگر ادبیات ضدجنگ در حال شکل‌گیری است به دلیل مسائل سیاسی است.
وی گفت: نگاه من زیاد بدبینانه نیست، اما ادبیات داستانی کشور نتوانسته توقعات را برآورده کند. داستان‌ها به سمت نوع عامه‌پسند حرکت می‌کنند و از ادبیات اندیشه دور و دورتر می‌شوند. این آفت روی ادبیات داستانی کشور تاثیر می‌گذارد که دفاع مقدس هم شاخه‌ای از آن است. اگر ادبیات داستانی در باقی شاخه‌ها قوت بگیرد، ادبیات داستانی دفاع مقدس هم قدرت خواهد گرفت.
پارسی‌نژاد گفت: امروز سرمایه‌ها درست و بجا خرج نمی‌شوند و شاهدیم که فردی که ضد جنگ می‌نویسد، پول می‌گیرد و زندگینامه یک شهید را می‌نویسد. جریان روشنفکر ما هنوز آشنایی کامل با اصلاح نوآوری ندارد. اساس نوآوری بهره‌گیری از سنت است نه این که گذشته را بکوبیم و تخریبش کنیم.
نظر شما