امروزه مطالعات انجام شده در ارتباط با برنامه هاي توسعه اغلب كشورها، بيانگر محوري بودن نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات درفرايند رشد عمومي مناطق و سرزمينهاست . اما شيوه تعامل جوامع و كشورهاي مختلف و تاثيرپذيري آنها از اين پديده قرن به شكل هاي مختلفي نمود يافته است. از زمان شكل گيري و توسعه فناوري اطلاعات( IT ) زندگي بشر از جنبه هاي مختلفي دچار تحولات شگرفي شده است. و در اين ميان كشورما نيز در گذار از يك تحول تاريخي در شيوه زندگي، يادگيري، كار، ارتباطات و فعاليت هاي اقتصادي و اجتماعي قرار دارد. بنابراين نه منفعلانه، بلكه به عنوان سازندگان سرنوشت خود بايد دست به كار شده و وارد عمل شويم. زيرا ورودIT به ايران ضمن اينكه ازامتيازات خاص علمي، فرهنگي و اجتماعي برخوردار است، فرصت ها و تهديدهايي را نيز به همراه آورده است.
اما در اين ميان بشر به فناوري جديد دست يافته كه پاسخگوي بخش اعظمي از نيازهاي امروز اوست، طي سالهاي اخير نيز با تلاشهاي زيادي از سوي دستگاهها و نهادهاي مختلف براي توسعه سخت افزاري و زيرساخت هاي فني استفاده از IT در كشور صورت گرفته ، ليكن بنابر دلايل متعدد كمتر نهاد و دستگاهي وارد حوزه بررسي و شناسايي كاركردها و تاثيرات فرهنگي، اجتماعي و هنري اين قناوري شده است. در حالي كه غفلت از تاثيرات فرهنگي و اجتماعي ناشي از ورود IT به جامعه مي تواند لطمات سخت و گاه جبران ناپذيري بر جاي بگذارد.
به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر، مهندس حميد بقايي كارشناس فناوري اطلاعات در اين خصوص مي گويد: در حال حاضر كشورهاي زيادي متوجه فرصت هاي حاصله از به كارگيري IT شده اند، لذا با توجه به كاربردهاي مختلف IT اين فناوري را به فضاي فرهنگي نيز مي توان برد.
به گفته وي IT يك اجبار است نه يك انتخاب، لذا اگر سريعا اقدام نكنيم با آسيب هاي جدي و بعضا جبران ناپذيري مواجه مي شويم.
بقايي مي گويد: به عنوان مثال به مقوله آموزش و پرورش دقت كنيد، شايد آموزش و پرورش نتواند هزاران معلم در سطح عالي و يكسان به كلاسهاي درس روانه كند. اما امروزه با استفاده از اين فناوري دانش آموزان و دانشجويان مي توانند به اساتيد مجرب از هرنقطه اي دسترسي پيدا كنند واز آموزش يكسان برخوردار شوند.
وي در خصوص اقدامات و راهكارهاي در نظر گرفته شده براي توسعه IT مي گويد: از جمله مسائلي كه در مباحث فرهنگي از ابتدا با آن مواجه شديم خلاء آموزش و آشنايي مردم با اين فناوري و كاربردهاي آن بوده است. بنابراين ايده ايجاد فرهنگسراي فناوري اطلاعات از سوي مركز IT ارايه و به مرحله اجرا درآمد. همچنين با گسترش مراكز كاربري و آموزش IT در مناطق مختلف شهر تهران زمينه آشنايي، آماده سازي و ورود مردم به دنياي فناوري اطلاعات و جامعه اطلاعات فراهم شده است.
برنامه ملي توسعه (تكفا)
دست اندركاران فناوري اطلاعات و ارتباطات كشور در سالهاي اخير برنامه اي تحت عنوان "توسعه و كاربرد فناوري اطلاعات" تهيه كرده اند كه به اختصار "تكفا" ناميده مي شود. برنامه مذكور با مطالعه نقاط قوت و ضعف حوزه ارتباطات و رايانه و با تكيه بر به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات در همه حوزه هاي اجتماعي و اقتصادي به برنامه حركت ايران به سوي جامعه اطلاعات تبديل شده است.
چشم انداز 20 ساله در برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در قالب اقدام هاي اجرايي در حال شالوده بندي و نهادينه شدن است. بر اساس اين برنامه، نهادهاي دولتي، غير دولتي و نهادهاي مدني براي تحقق اهدافي چون توسعه فراگير فناوري اطلاعات و ارتباطات، توانمند سازي عموم مردم، گروه هاي اجتماعي به ويژه زنان و جوانان براي بهره گيري از فضاي سايبر و ساماندهي مديريت و منابع براي مشاركت فعال در جامعه اطلاعات آماده خواهند شد.
وضعيت توسعه فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات
ايران داراي بيش از 14 ميليون و 240 هزار تلفن ثابت با ضريب نفوذ 5/21 و 3 ميليون و 170 هزار تلفن همراه با ضريب نفوذ 79/4 است و 293 شهر و 38 هزار و 289 روستاي كشور از امكان ارتباط تلفني برخوردار هستند. در عين حال حدود 16 هزار كيلومتر فيبر نوري بستر مناسبي را براي تقويت شبكه مخابراتي كشور ايجاد كرده است.
در سال 1994 حدود 800 هزار رايانه در ايران وجود داشت كه هم اكنون اين تعداد بالغ بر 5/4 ميليون دستگاه است. به اين ترتيب ضريب نفوذ رايانه از8/0 در سال 1994 به 5/4 در سال 2003 افزايش يافته است.
جمع ظرفيت بين المللي اينترنت 520 مگابايت در ثانيه و جمع ظرفيت ديتا داخل كشور 5 گيگابايت در ثانيه است. شمار ميزبانان در ايران بالغ بر 17 هزار و 500 است و 400 شركت خدمات دسترسي به اينترنت (ISP) را فراهم مي كنند و 30 شركت (ICP) نيز به فعاليت مشغول هستند.
هم اكنون 220 شهر ايران به اينترنت دسترسي دارند كه اين رقم تا سال 2005 به 361 شهر افزايش خواهد يافت. شمار كاربران اينترنت در سال 1994 از 250 نفر فراتر نمي رفت، در حالي كه هم اكنون بيش از 5/2 ميليون ايراني به صورت دائم و 5/3 ميليون نفر نيز به صورت كاربر غير دائم از اينترنت استفاده مي كنند. به اين ترتيب ضريب نفوذ اينترنت از صفر در سال 1994 به 3/5 در سال 2003 افزايش يافته است و طبق برآوردهاي صورت گرفته شمار كاربران اينترنت تا سال 2004به 5 ميليون و 600 هزار نفر و در سال 2005 به 15 ميليون و در سال 2007به 35 ميليون نفر افزايش يابد.
بر اساس شاخص دسترسي ديجيتال ، ايران در رده 86 جهان در ميان كشورهاي با دسترسي متوسط طبقه بندي مي شود(43/0). در اين طبقه بندي كشورهايي همچون مصر(40/0)، تونس(41/0) و اندونزي (34/0) در رده هاي پايين تر از ايران قرار دارند و لبنان(48/0)، تركيه(48/0) و اردن(45/0) رده هاي بالاتر را به خود اختصاص داده اند.
چشم انداز جامعه اطلاعات ايران
اولويت هاي نظام برنامه ريزي ايران كه بر چشم انداز توسعه 20 ساله استوار است، در قالب برنامه هاي پنج ساله چهارم(2008-2004)، پنجم(2013-2009)، ششم(2018-2014) و هفتم(2023-2019) توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي تحقق خواهد يافت. برنامه چهارم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي ايران كه مهم ترين مرحله تحقق هدفهاي آرماني كشور را نمايان و مشخص مي سازد، مشتمل بر موارد متعدد توسعه ارتباطات ، ارتباطات توسعه و زمينه ساز مشاركت فعال جامعه ايران در جامعه اطلاعات است...
در هر حال جامعه اطلاعات و فناوري ها و ابزارهاي همراه با آن با استقبال قابل توجهي در لايه هاي مختلف فرهنگي و اجتماعي جامعه ايراني مواجه شده ، پديده اي كه كمتر در گزارش هاي رسمي و بين المللي نمود يافته است.
نظر شما