بدبیارترین اکوسیستم های طبیعت/ ساماندهی تالابها از حرف تا عمل

ه گزارش خبرنگار مهر، این زیستگاه های حیاتی و متنوع از جمله نظام های حیات بخشی هستند که در صورت از بین رفتن جایگزین ندارند، اما با هم اهمیتی که دارند زندگی مدرن امروزی همانند بسیاری چیزهای دیگر آنها را در معرض تهدید جدی قرار داده است.

تالابها با قابلیت زادآوری، نقش مهمی در بقای گونه های بی شماری از گیاهان و جانوران وابسته به خود ایفا کرده و ذخیرگاه مهمی برای انبوه پرندگان، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و بی مهرگان بوده اند.

تالابها در طول تاریخ به دلیل باتلاقی بودن مورد بی توجهی انسان واقع شده اند در حالیکه نه تنها زیستگاه پرندگان، دبلکه منبع پروتئین، تنظیم کننده رژیم آبها با هزاران فایده شناخته و ناشناخته دیگر هستند.

ایران صاحب 24 تالاب بین المللی است

ایران دارای 24 تالاب است که جنبه بین المللی داشته و در نوع خود دارای اهمیت زیست محیطی هستند و نام همه آنها در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است به و به نقل از آمار وسعت تالابهای ایران بیش از یک و نیم میلیون هکتار است.

یکی از شروط ثبت نام تالاب در این کنوانسیون پذیرا بودن حداقل 20 هزار پرنده مهاجر در سال است که تالابهای ایران این قابلیت را دارند و در برخی موارد مانند تالاب میانکاله به تنهایی از 500 هزار پرنده مهاجر را پذیرایی می کند. 

 تالاب چغاخور در چهارمحال و بختیاری

تالاب میانکاله، دریاچه پریشان، دریاچه ارومیه، دریاچه نیریز، مرداب انزلی، تالاب شادگان، هامون سرابی و هیلمند، دریاچه قوپی، هامون پوزاک، شورگل، بندر کیاشهر، امیرکلایه، قوری گل، مجموعه آلاگل، آلما گل و آجی گل، خوران، مجموعه رود شور، رود شیرین و رود میناب، رود گز و رود حرا، تالاب گاوخونی، خلیج گواتر، جزیره شیدوار، تالاب قمیشان و تالاب فریدون کنار تالابهای بین‌المللی ایران هستند.

این روزها خبرهای متعددی در مورد تهدید حیات تالابها شنیده و خوانده می شود. تنوع زیستی تالاب‌ها در معرض تهدید، خشک شدن تالاب ها، بزرگ ترین تهدید برای پرندگان مهاجر است، گیاه کوچکی که تالابها را می بلعد، صدای مرگ تالاب ها به گوش می رسد، و... از جمله خبرهایی است که ما را در مورد تالاب ها حساس می کند.

از میان این تالابها، ارومیه، انزلی، شادگان، هامون، گاوخونی مهمترین آنها هستند که متاسفانه تمام این پنج تالاب در وضعیت وخیمی قرار دارند.

اعمال مدیریت نامناسب منطقه‌ای از جمله تغییر مسیر، ایجاد تاسیسات جدید و وارد کردن گونه‌های غیر بومی، توسعه نامتوازن، بهره برداریهای صنعتی و معدنی و خشک کردن تالابها را به نابودی می کشاند، از این رو ضرورت توجه به این موضوع دو چندان می شود.

فاضلاب، میهمان ناخوانده تالابها 

یکی از مهمترین مشکلات تالابها که عامل مهم به هم خوردن اکوسیستم تالاب و تخریب آن می شود ورود فاضلاب است.

افزایش بار آلودگی‌ها و مواد آلی ناشی از فاضلاب،  نه تنها عمق تالاب کاهش می دهد بلکه با از بین بردن گونه های گیاهی و حتی جانوری تالاب را در مسیر خشک شدن قرار می دهد. اکنون فاضلاب شهری و صنعتی یکی از مهمترین مشکلات است که باید چاره ای برای آن اندیشید.

تالاب پریشان در فارس

سامان نیافتن موضوع تالاب ها یکی از عوامل بی توجهی به این روزنه های حیات بشری است. موضوعی که در دولتهای مختلف بحث آن بارها مطرح و نیمه کاره رها شده است. اما با اطلاع رسانی گسترده و فعال شدن انجمنهای دوستدار محیط زیست و نیز پی بردن قشر قابل توجهی از جامعه به موضوع تالابها این روزها مسئولان نیز کم و بیش به تالابها اهمیت داده اند.

در طول دوران گذشته بارها مسئولان ذیربط و بی ربط قول ساماندهی تالابها و برنامه ریزی برای حل مشکلات آنها را داده اند، اما تاکنون اقدامات صورت گرفته کافی نبوده و در پاره ای موارد نیز اقدامی نشده است.

تالابها ساماندهی می شود

رئیس کمیسیون کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: تعریف ردیف ساماندهی تالاب ها در کشور نیز ظرفیت قانونی دیگر برای تقویت و حفظ تنوع زیستی کشور است که باید بر اساس آن تمامی تالابهای موجود در کنوانسیون رامسر ثبت ملی شده و تالابهایی کها قابلیت بالای زیستگاهی دارند برای ثبت بین المللی پیگیری شوند.

عباس رجایی ساماندهی تالاب ها را گام اساسی برای توجه بیشتر به این موضوع دانست و گفت: در این صورت می توان تهدیدها را کم کرد.

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس، طی چند دهه اخیر با رشد شتابان زندگی مدرن، حوزه تنوع زیستی و اکوسیستم طبیعی کشور دچار آسیبهای جدی شده و نیاز است ساز و کار عملیاتی برای محاسبه این خسارات و آشکار سازی ارزشهای زیست محیطی لحاظ شود.

شکارغیر مجاز عامل دیگر تخریب اکوسیستم تالاب ها

کارشناسان شکار غیر مجاز گونه های جانوری تالاب ها را عامل دیگر تخریب دانستند. آنان براین باورند حفظ تالاب ها در گروی حفظ گونه های مختلف گیاهی و جانوری این محیط هاست. 

 نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس در این زمینه با اشاره به ضرورت حمایت از گونه های گیاهی و جانوری در معرض انقراض گفت:  شورای نظارت بر تنوع زیستی با محوریت جهادکشاورزی و محیط زیست در قانون پیش بینی شده که با شناسایی سریع گونه های در معرض تهدید، علاوه بر اقدامات حفظ و تکثیر ژن و کشت بافت از شکار، کشتار و صید این گونه ها جلوگیری کند.

وی اشاره کرد: تنوع زیستی شاهکار طبیعت و تضمین کننده چرخه حیات است و برای حفاظت بهینه از آن باید ارزش این حوزه در محاسبات ملی کشور قابل رصد و پیگیری باشد.

تالاب میقان اراک مامن درنای سیبری نیازمند توجه و‍ی‍ژه

رجایی تالاب میقان اراک را یکی از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر و بومی به ویژه درنای خاکستری سیبری دانست و افزود: پیگیری گسترده ای برای ثبت بین المللی این تالاب کویری با محوریت سازمان محیط زیست در دست انجام است.

وی اشاره کرد: از سال دوم برنامه پنجم توسعه کشور هر گونه برداشت صنعتی و معدنی از تالاب ها ممنوع شده و تمامی شهرهای حاشیه تالاب ها بایستی ساماندهی متمرکز بر پسماندهای تولیدی خانگی، عفونی و صنعتی ایجاد کنند و با راه اندازی سیستم بازیافت پسماند آسیب به محیط زیست و تنوع زیستی را به حداقل برسانند.

امید است آنچه که مربوط به قانون است به طور جدی پیگیری شده و مردم نیز برای حفظ چرخه بقا در تالابها و محیط زیست تلاش کنند.