حضرت علی(ع) فرزند ابوطالب و نوه عبدالمطلب و هاشم جد اوست . سیزده سال قبل از بعثت، در عرصه عالم خاکی ظهور کرد. کنیه او ابوالحسن و حیدر نیز لقب اوست. علی از دوران کودکی پرورش یافته پیامبر(ص) بود و معرفت، حکمت و اخلاق را از او آموخت. برای شناخت بیشتر امام آشنایی با برخی ویژگیهای آن حضرت ضروری است .
ایمان
امیرالمؤمنین اولین کسی است که رسول خدا را تصدیق کرد و به او ایمان آورد و به نماز او اقتدا کرد. حضرت جایگاه خود و یاران پیامبر را چنین توصیف می‌کند «ما پیوسته و پیگیر در کنار رسول خدا (ص) با پدران و فرزندان و برادران و عموهای خود می جنگیدیم. و این امر جز افزودن بر ایمان و پذیرش و فرمانبرداری بیشتر حق، پیامدی نداشت.»
تدریس و آموزش اخلاق اسلامی
حضرت علی(ع) مانند سایر زما‌مداران نبود که تنها به حکومتداری خویش بیندیشد و از هدایتگری که مهمترین وظیفه امامان است، غفلت کند. به همین دلیل نهج البلاغه سرشار از رهنمودهای اخلاق نظری و عملی است. بیانات اخلاقی امام به جهان‌بینی و فرجام شناسی آن حضرت وابستگی معناداری دارد.
غیبت نمودن مردم، لجاجت، خصومت، خشم، حسد، خودپسندی، حرص، کبر، آزمندی، دنیاپرستی و تنگ نظری نمونه هایی از اخلاق ناپسند است که امام بدان پرداخته است.
اصول حاکم بر زندگی حضرت علی (ع)
- ارزشی بودن ازدواج و حاکمیت ارزشها بر خانواده
نمونه هایی چون بخشیدن پیراهن عروسی توسط حضرت زهرا(س) در شب ازدواج آن حضرت با علی(ع)، فراموش نشدن یاد خدا، گفتن تکبیر و به نماز ایستادن عروس و داماد در شب اول عروسی، ایثار و انفاق خانوادگی بیانگر حاکمیت این اصل در خانه علی(ع) است .
- سیاسی بودن، جهانی بودن و فدایی بودن در راه اسلام
گذشته از امیرالمؤمنین که اسوه جهادی و فدایی بودن و سیاستمداری است، خطبه ها و فعالیتهای سیاسی حضرت زهرا (س) نشان دهنده این است که ایشان نیز بعنوان یک زن، سرآمد مبارزات سیاسی در زمان پیامبر(ص) و بعد از فوت آن حضرت بودند.
- توجه به علم
نهج البلاغه، صحیفه فاطمیه، شاگردپروری، آشنایی با تفسیر قرآن و تشکیل کلاسهای دینی در خانه امیرالمؤمنین و حضرت زهرا نمونه هایی از توجه این خاندان به علم دوستی است .
دنیا از منظر حضرت علی(ع)
فانی بودن دنیا، دنیا محل آرامش نیست، دنیا محل آزمایش، سفارش به مردم برای غنیمت شمردن فرصت از سوی حضرت علی مورد تأکید قرار گرفته اند .
شیوه های تبلیغی امام:
حکمت
به کارگیری حکمت درامر هدایت و تبلیغ، یکی از شیوه های ارزشمندی است که امام علی مورد توجه داشت.
حکمت در لغت به معنای منع است. در میان مفسران درباره حقیقت حکمت دو دیدگاه اصولی وجود دارد مشهور مفسران بر این عقیده اند که حکمت به معنای حجت، برهان، استدلال و سخن استوار است و ناظر به محتوا است.
برخی دیگر مانند سید قطب، حکمت را به معنای شیوه تبلیغ می دانند و بر این باورند که مبلغ باید در راه تبلیغ ، راه حکمت را بپیماید و هر چیزی را بر جای خود گذارد و با مقتضای حال عمل کند.
موعظه
عمده ترین شیوه تبلیغی امام، شیوه موعظه ای است.
موعظه عبارت است از سفارش به تقوا و ترغیب به طاعتها و پرهیز از گناهان و برحذر داشتن از اینکه کسی فریب دنیا را خورده و دل به زر و زیور آن نبندد.
با بررسی نهج البلاغه در می یابیم که حضرت از این راه استفاده می کردند. خطابه های امام موقعی ایراد شده است که باید احساسات برافروخته، طوفانی ایجاد و بنیاد ظلمی برکنده شود . همچنان که در صفین در آغاز برخورد با معاویه چنین کرد.
- حقیقت گرایی و واقع نگری، مخاطب شناسی، کاربرد اصول روانشناسی و تبلیغ عملی از دیگر ویژگیهای تبلیغ مناسب و اثرگذار هستند که حضرت علی(ع) از آنها بهره مند بودند.
نظر شما