کشت وتیور در خوزستان؛ راهکاری برای حفظ زمین یا تهدیدی برای رشد گیاهان بومی

جمشید ثابتان فدایی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اکوتیپ مد نظر انجمن را که در جنوب هندوستان کشت می شود بانک جهانی فائو نیز توصیه کرده می کند: گیاه وتیور دارای اکوتیپ های متعدد است و نباید اکوتیپ مذکور را با اکوتیپی که در شمال هندوستان و در حوزه رودخانه های گنگ و ایندوس وجود دارد که وحشی ، بومی بوده و به عنوان علف هرز شناخته می شود و مهاجم است اشتباه گرفت.

به گفته فدایی، سازمان خوار و بار جهانی که همه ساله وضعیت جهان را بررسی می کند یکی از راهکارها برای جلوگیری از تخریب زمین را استفاده از گیاه وتیور مطرح کرده و از سال 1980 برای خقظ محیط زیست در بخش آب، خاک و هوا این گیاه ترویج و توسعه یافته است.

چندی پیش به منظور ساماندهی سواحل رودخانه های استان خوزستان گیاه "وتیور" در بستر سه رودخانه کاشته شد در این روش که برای نخستین بار در کشور انجام می شود، ساحل سه رودخانه کارون در جنوب اهواز، اعلا در محدوده میداوود و دز در محدوده میاناب و شهر حر با استفاده از گیاه وتیور تثبیت شده است.

وی ادامه داد: این روش علاوه بر سازگاری کامل با طبیعت در مقایسه با روشهای سازه ای دارای هزینه بسیار اندک است واجرای سریع و آسان، سازگارتر بودن با آب و هوای مختلف مقاومت در برابر انواع خاکهای اسیدی، قلیایی و فلزات سنگین مانند آلومینیوم و منگنزا از دیگر مزایای این روش است.

به گفته فدایی، این گیاه با تولید ریشه های انبوه و در هم تنیده که بالغ بر پنج متر در زیر زمین، عمق دارد قادر به تثبیت سواحل است.

همچنین مدیرعامل شرکت آب وفاضلاب کشور پیش از این گفنه بود: گیاه وتیور از کشورهندوستان وارد کشورشده که در جوامع کوچ توانایی تصفیه فاضلاب رادارد.

به گفته وی، این گیاه توانایی رشد در دمای منفی 10درجه تا مثبت 50 درجه را دارد ودرحال طی کردن مراحل تحقیقاتی است. همچنین آزمایشات انجام شده بروی آن رضایت بخش است.

وی ادامه داد: طرح تصفیه فاضلاب با گیاه وتیور را در مناطقی که شرایط جغرافیایی مناسب برای رشد گیاه داشته باشد می توان اجرا کرد وبا هزینه بسیار کم ضمن تصفیه فاضلاب و کمک به احیا سفره‌های زیرزمینی محیط زیست سالمی نیز فراهم کرد زیرا این گیاه مانع جمع شدن پشه و مگس در اماکن ومحلهای تصفیه شده ونیز توانایی تصفیه فاضلابهای صنعتی را دارد.

اما از سوی دیگر آخانی استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: یکی از مشکلاتی که ورود گیاهان خارجی و غیر بومی در داخل کشور ایجاد می کند این است که اغلب این گونه گیاهان به عنوان مهاجم عمل کرده و تمام اکوسیستم های داخلی ما را تهدید می کنند.

وی اضافه می کند: در گذشته نیز تجربه تلخ ورود گیاه آزولا را که یک سرخس آبی است از کشور فیلیپین به شمال به منظور تثبیت ازت هوا داشتیم که پس از مدتی مشاهده شد این گیاه معضلات زیست محیطی بسیاری در شمال کشور از جمله پوشیده شدن سطح تمام تالاب های این منطقه با آزولا و جلوگیری از ورود نور خورشید به داخل تالاب و در نتیجه نابودی آبزیان داخل تالاب یکی پس دیگری را به همراه آورد. آزولا همچنین به دلیل قدرت رقابت بسیار بالا موجبات انقراض گونه های گیاهی بومی که قدرت رقابت با این گونه را نداشتند فراهم آورده است.

آخانی به قدرت رقابت بسیار بالای گیاه وتیور اشاره می کند: همان ویژگی هایی از گیاه وتیور که به عنوان مزایای آن مطرح شده یعنی توانایی رشد و زنده مانی در دمای منفی10 تا مثبت 50 درجه سانتیگراد و همچنین داشتن ریشه هایی که تا عمق 4 متر می تواند نفوذ کند نشان دهنده قدرت رقابت بسیار بالای این گونه بوده و قادر است تمام نیزار های ایران را نابود کند.

به گفته او اگر مسئولان نسبت به ورود فرهنگ بیگانه در داخل کشور حساس هستند و معتقدند که ورود آن برای فرهنگ بومی خطرناک است متخصصان علم اکولوژی همان رویکرد را نسبت به مسائل بیولوژیکی و ورود بدون مطالعه گیاهان و جانوران غیر بومی به داخل کشور دارند.