به گزارش خبرنگار سينمايي " مهر"، ژانر پليسي - جنايي از جمله گونه هاي سينمايي و تلويزيوني است كه شايد از ابتداي پيدايش اين هنر به وسيله كارگردان هاي اين عرصه مورد استفاده قرار گرفته است. طي چند سال اخير اين ژانر به دليل تحرك و تعليقي كه از آن بهره مي برد، بيش از پيش مورد توجه فيلمسازان جهان قرار گرفته است و وجود فيلم هاي پر فروش و اكشن هاليوودي كه با امكانات بسيار گسترده و پركشش ساخته مي شود، عزم ديگر سازندگان آثار سينمايي و تلويزيوني را در جهان براي استفاده از اين ژانر چند برابر كرده است.
ساخت فيلم پليسي در غرب ( به خصوص سينماي آمريكا ) يك خصوصيت اصلي و مهم دارد كه باعث ايجاد كنش در اثر مي شود. در اين آثار فعاليت هاي پليس زير سوال مي رود و نكات منفي فعاليت آنها مورد انتقاد شديد فيلمساز قرار مي گيرد كه در كشوري مانند آمريكا كه فعاليت هاي پليس همواره زير سوال است، اين مساله باعث كشاندن مردم ناراضي از فعاليت پليس به سينماها مي شود. گاهي هم برعكس، فيلم با نشان دادن پليس بد در كنار پليس وظيفه شناس و حرفه اي تلاش مي كند به بيننده اش ثابت كند كه پليس نيرويي خدمتگذار و متعهد است و نيروي بد و خوب همه جا پيدا مي شود. البته در اين ميان يك نكته بسيار مشخص و بارز وجود دارد؛ اينكه پليس در هر حال نيرويي بسيار قوي، با امكانات وسيع، قاطع، خشن و كارآمد معرفي مي شود. يعني حتي در فيلم هايي كه فعاليت پليس زير سوال مي رود، قدرت و توانايي فني و پليسي در بالاترين سطح ممكن به نمايش گذاشته مي شود.
در كشور ما سينماي پليسي هيچ وقت چندان مطرح نبوده است و هر موقع پليس در فيلم يا سريالي تلويزيوني مطرح مي شود، تنها در بخشي از ماجرا جاي مي گيرد، نه آنكه اصل و اساس مضمون را در بر بگيرد. اين مساله بيش از همه به دليل طرز تلقي و رفتار نيروي پليس با آثار تصويري است. به عبارت ديگر، چون يك فيلمساز نمي تواند به طور مستقيم فعاليت هاي پليس را در نقد كند و نكات مثبت و منفي آن را يادآور شود و بسياري از سينماگران هم ترجيح مي دهند، وقتي نمي توانند به پليس نگاهي معتدل و واقعگرايانه داشته باشد، نسبت به ساخت چنين آثاري دست نزنند و اين مساله يكي از آفت هاي اصلي سينماي پليسي در كشور ما به شمار مي رود.
طي اين سالها هر چه فيلم و سريال درباره پليس ديده ايم، تعريف و تمجيد و به عبارتي به رخ كشيدن قدرت و توانايي پليس بوده است. سريال " خواب و بيدار " نمونه اي سفارشي از اين نوع آثار به شمار مي رود كه نشان دادن اقتدار پليس انگيزه اصلي از ساخت آن بوده است. از طرف ديگر، چون اصولا" جلوه هاي ويژه اي كه بخش مهم و مورد نياز فيلم هاي پليسي به شمار مي رود و ما از نظر امكانات فني ( وسايل تصويربرداري و صدابرداري، بدلكاري ، محل مورد نياز علميات هاي نظامي، شهرك سينمايي، هزينه هاي توليد و جلوه هاي ويژه ) دچار كمبود و مشكل هستيم تصويري كه از يك فيلم يا سريال پليسي به بيننده القا مي شود، بيشتر جنبه اجتماعي دارد تا اينكه از وجوه تحرك و تعليق خاص ژانر پليسي بهره ببرد.
البته نمونه هاي بسيار خوب سينماي پليسي را در آثار جهاني شاهد هستيم كه وجوه اجتماعي بر فعاليت هاي مجرم يابي ارجحيت پيدا مي كند و پليس بخشي از بدنه اجتماع معرفي مي شود، اما در هر حال اساس اين گونه آثار را هم اتفاقاتي تشكيل مي دهد كه با حوزه فعاليت پليس ارتباط مستقيم دارد. براي نمونه، مجموعه تلويزيوني " ناوارو " يك افسر پليس را در بافت اجتماعي اطرافش به گونه اي نشان مي دهد كه بيش از آنكه يك افسر باشد مديري دلسوز، مهربان، باهوش و آينده نگر است كه انساني ترين نگاه را نسبت به همكاران، زيردستان و حتي مجرمان اعمال مي كند و بيش از هر چيز در پي ايجاد فضايي آرام با تعاملات انساني است.
البته اين پليس در انجام وظايف حرفه ايش هم بسيار موفق و هوشمندانه عمل مي كند. اما با اين وجود صفات فردي واجتماعي بارزي هم دارد كه براي بيننده ملموس است. در اين نوع سريال ها هم با آنكه پليس شكلي پدر گونه به خود مي گيرد، نقايصش هم برشمرده مي شود و درباره اشكال هاي رفتاري و اخلاقي پليس هم صحبت مي گردد. ولي ما در آثار سينمايي و تلويزيوني ايراني تقريبا" هيچ وقت شاهد چنين آثار شاخص و شايان توجهي نبوده ايم و اصولا" نشان دادن ضعف هاي پليس براي سينماگر ايراني يك تابو ( خط قرمز ) به حساب مي آيد.
جشنواره فيلم پليس هم با توجه به همين خصوصيات آثار سينمايي و تلويزيوني ايراني پا به عرصه گذاشته است. اين جشنواره در حالي برگزار شد كه دست اندركاران برپايي آن قبل از جشنواره اقدام به اعلام فراخوان و حمايت از توليد فيلم هاي كوتاه درباره پليس كردند كه بخش فيلم هاي 110 ثانيه اي حاصل همين فراخوان است. در بخش فيلم هاي بلند سينمايي هم از ميان آثار توليد شده طي 10 سال اخير ( 1373 تا 1383 ) آثاري كه به ژانر پليسي مربوط باشد، انتخاب و ارايه گرديد. اما حقيقت اين است كه تقريبا" همه فيلم هاي اين بخش به ديگر گونه هاي سينمايي از جمله اجتماعي و كمدي تعلق دارد و پليس تنها بخشي از آن را تشكيل مي دهد. اينكه جشنواره پليس در نخستين سال برپايي نتواند تعداد زيادي فيلم در جشنواره شركت دهد كه به مفهوم واقعي به سينماي پليسي تعلق داشته باشد، امري بديهي و مسلم است. چون در وهله نخست يك سينماگر بايد بخواهد كه وارد اين ژانر شود تا در جشنواره شركت داده شود و ديگر اينكه اگر سينماي ايران توجه كافي به اين گونه پليسي اعمال كند، ديگر نيازي به جريان سازي احساس نخواهد شد تا جشنواره اي با هزينه هاي به نسبت زياد برپا شود. اما اينكه اصولا" هر فيلمي كه در آن فقط به پليس اشاره كوچكي شده در جشنواره حضور داشته باشد هم چندان منطقي و پذيرفتني نيست.
مهمتر اينكه، اگر بخشي از انگيزه برپايي جشنواره فيلم پليس ايجاد شرايطي براي تشويق سينماگران و اهالي تلويزيون به توليد بهتر و بيشتر است، بهترين راه اعمال چنين انديشه اي اين بود كه دست اندركاران برپايي جشنواره با سرمايه گذاري يا پرداخت بخشي از هزينه هاي فيلم يا اعطاي ديگر تسهيلات و امكانات توليد به تشويق كارگردان ها و توليد كنندگان آثار تصويري دست بزنند تا فيلم هاي اين ژانر افزايش كمي و كيفي را شاهد باشد و در نتيجه جشنواره اي پربارتر را شاهد باشيم.
در بخش توليد فيلم هاي 110 ثانيه اي هم با آنكه فيلم ها براي اين جشنواره توليد شده از سوي كارگردان هاي اين بخش تكراري با پرداختي متوسط است كه در برخي مواقع به نظر مي رسد فيلمساز فقط در اين انديشه بوده است كه فيلمي بسازد وبودجه اي را به دست بياورد و از اين طريق جدول فيلم هاي حاضر در جشنواره هم پر شود. بي آنكه علاقه و اهتمامي خاص به موضوع داشته باشد و اصولا" ژانر پليس از دغدغه هاي اصلي فيلمساز محسوب شود.
به نظر مي رسد دست اندركاران برپايي جشنواره جاي آنكه در فكر بين المللي كردن جشنواره باشند ، بايد به ايجاد شرايطي فكر كنند كه توليد آثار پليسي از نظر كمي و كيفي افزايش يابد. براي برپايي جشنواره نخست هم، داشتن دورخيز مناسب باعث ارايه جشنواره اي پربارتر مي شد. نه آنكه فقط ويتريني باشد كه آثار سينمايي و تلويزيوني برخوردار از رنگ و بوي حضور پليس در آن به نمايش در بيايند.
نظر شما