فرش لرستان همچنان در انتظار نقشه/ رویایی بنام مجتمع فرش!

به گزارش خبرنگار مهر، اذهان مردم لرستان و دیگر لرزبانان پر است از نقش و نگاره هایی که زنان لر روزی با عشق از دلاوریهای مردان این سرزمین بر تار و پود قالیهای لری نگارگری می کردند و امروز با گذشت سالها از آن روزها دیگر خبری از آن نقشهای ناب بر پهنه قالیهای لری نیست.

فرش همزاد مردمان لر

سنت های موجود در بین لرها، یادآور تاریخ بافته های این قوم است، مثلاً آنان ابزار کوچک چوبی "سک" را برای بافت فرش به کار می برند که در واقع مادر ابزار فلزی در عهد مفرغ و متعلق به دوره ای است که همه ابزارها چوبی بود، یعنی پیش از کشف فلز، که این امر خود نشان از کهنگی بافته های لری دارد و می تواند به شناختن سنت های کهن و مستقل این قوم در زمینه فنون، مواد اولیه، ابزارها و حتی طرح ها کمک کند.

از سوی دیگر باید در نظر داشت هنگامی که از بافته های لری سخن به میان می آید منظور تنها جغرافیای امروزی لرستان نیست زیرا بسیاری از تیره های گوناگون این قوم در مناطق مختلف از جمله چهارمحال و بختیاری، بخشی از استان فارس، بخشی از ایلام، بخشی از همدان و خوزستان و استان کهگیلویه و بویراحمد را در بر می گیرد.

بنابراین فرش لری مفهوم عام دارد که به طور عمده در غرب و مرکز ایران تولید می شده و با تحولات جدید جمعیتی و روال زندگی بخشی متحول و بخشی متروک شده است. همین امر به پیچیدگی وضع بافته های لری کمک کرده است به طوری که بخشی از فرهنگ فرش لری را باید در میان عشایر همسایه و از جمله قشقائی ها یافت.

فرش لری و طرفدارانی از میان معماران و دکوراتیوهای اروپائی

قالی های دست بافت لری نه تنها در مرکز استان لرستان بلکه در بازارهای مناطق همجوار همچون همدان، اراک، اصفهان و کرمانشاه نیز عرضه می شود. این قالی ها با وجود طرح های ساده و بی بدیل زمخت تر و ابتدائی تر از طرح های قالی های دیگر مناطق هستند ولی در عوض با طرحهای ساده و اکثرا زیبایی که اغلب در سبکهای هندسی و شاخه شکسته مجسم می شوند طرفداران پر و پا قرصی در میان معماران و دکوراتیوهای اروپائی برای خود پیدا کرده اند.

طرحهای لری از تنوع زیادی برخوردارند که بافنده ها آنها را با کمک ذهن خلاق خود می آفریدند و با رنگهای متنوع و مناسبی که انتخاب می کردند، دنیایی از زیبایی را خلق می کردند.

با تمام توصیفی که از فرش لری ارائه شد، امروزه فرشهایی که در لرستان بافته می شود، از نوع فرشهای رایج در سراسر کشور است و اکثرا نقشه، مواد و ابزار آن از شهرستانهای همجوار تهیه می شود. اما در مناطق خاصی از استان، یعنی اطراف بروجرد و الشتر و بعضی روستاهای شمال لرستان، گاهی فرشهای بومی بافته می شود، اما تعداد آنها بسیار کم و حتی انگشت شمار است.

فرش در لرستان ریشه ای به وسعت تاریخ و تمدن مردم این سرزمین دارد

رئیس سازمان بازرگانی استان لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد با تشریح ویژگی های منحصر به فرد فرش لری، عنوان کرد: کل مواد مصرفی در فرش لری در منطقه تولید می شده است به طوریکه فرش لری را می توان یک فرش تمام محلی و بومی خاص منطقه لرنشین ایران دانست.

حجت الله بیرانوند با بیان اینکه نخ، رنگ و حتی چوب مورد استفاده برای دار قالی لری در لرستان مختص به همین منطقه است، ادامه داد: نقشه های فرش های لری که به طور عمده ذهنی بافت بودند بر اساس جغرافیای خاص لرستان و ویژگی های زندگی مردم این دیار از جمله دامپروری، طبیعت بکر و صحنه های شکار را در بر می گیرد.

وی با تاکید بر اینکه فرش لری در لرستان ریشه ای به وسعت تاریخ و تمدن مردم این سرزمین دارد، یادآور شد: در زمان های گذشته در همه خانه های لرستانی ها دار قالی وجود داشت و زنان خانه دار بخشی از وقت خود را صرف بافت قالی می کردند.

این مسئول با تاکید بر اینکه صنعت فرش بافی در لرستان دارای سابقه و قدمتی دیرین است، یادآور شد: فرش لری در میان سایر دست بافته های مردم ایران بروز و ظهور بیشتری داشته است.

نقشه فرش لرستان در انتظار ابلاغ از سوی مرکز ملی فرش ایران

رئیس سازمان بازرگانی استان لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به مشکلات پیش روی فرش لری، گفت: فرش لرستان همچنان نقشه خاص خود را ندارد که این امر یکی از مشکلات در این زمینه بود که در صدد رفع آن برآمدیم.

بیرانوند با بیان اینکه در حال حاضر بافندگان فرش در لرستان از نقشه های سایر استانها استفاده می کنند، عنوان کرد: عدم وجود نقشه فرش خاص این استان موجب شده است که در حال حاضر 90 درصد فرشهای لرستان از روی نقشه فرش دیگر استانها بافته شود.

وی با اشاره به پیگیری های انجام شده در این زمینه، گفت: قرار بود که نقشه فرش لرستان توسط شرکت سهامی فرش استان تدوین و سپس این طرح به مرکز ملی فرش ایران ارائه شود که این کار در استان صورت گرفت و مرکز ملی فرش ایران نیز این طرح را برای اجرا به یک پیمانکار واگذار کرده است.

رئیس سازمان بازرگانی استان لرستان ادامه داد: پیمانکار این طرح نیز مطالعات میدانی خود را در زمینه سوابق فرش استان لرستان و نقشه های مختلف آن انجام داده و موضوع را به کارگروه مرکز ملی فرش ایران ارائه کرده است.

بیرانوند با بیان اینکه این کار در راستای ارائه نقشه تلفیقی از نمادهای استان لرستان و مدلهای جدید و امروزی صورت گرفته است، یادآور شد: در حال حاضر ما منتظر تصویب و ابلاغ این نقشه برای اجرا به استان لرستان از سوی مرکز ملی فرش ایران هستیم.

فرش لرستان همچنان مجتمع ندارد/ بلاتکلیفی یک مصوبه

این در حالیست که مشکلات صنعت فرش لرستان تنها به عدم وجود نقشه محدود نمی شود به طوریکه هم اکنون همچنان این حوزه چشم انتظار مجتمع فرش است.

در سفر اول هیئت دولت به لرستان مصوبه ای با عنوان اختصاص مبلغ پنج میلیارد ریال از محل منابع داخلی وزارت بازرگانی جهت ایجاد مجتمع فرش دستباف و طراحی نقشه فرش لرستان به تصویب رسید که با گذشت سالها هنوز اجرایی نشده است.

رئیس سازمان بازرگانی لرستان همچنین در خصوص عدم اجرای این مصوبه گفت: مجتمع فرش لرستان به دلیل عدم اختصاص اعتبار اجرایی نشده است.

حجت بیرانوند با بیان اینکه احداث مجتمع فرش لرستان یکی از مصوبه های دور اول سفر هئیت دولت به استان است، افزود: در سفر اول هیئت دولت به استان برای احداث مجتمع فرش استان مبلغ 5 میلیارد ریال اعتبار مصوب شد که به دلیل عدم اختصاص تاکنون این مصوبه اجرایی نشده است.

شهرک فرش دستباف در لرستان احداث می شود

وی ادامه داد: در حال حاضر تعدادی کارگاه متمرکز تولید فرش را ایجاد کرده ایم که در صورت گسترش آنها خلاء مجتمع نیزرفع خواهد شد.

رئیس سازمان بازرگانی لرستان همچنین از احداث شهرک فرش دستباف استان خبر داد و تصریح کرد: با احداث این شهرک تمام واحدهای مرتبط با صنعت فرش در آنجا مستقر خواهند شد.

بیرانوند با بیان اینکه تعاونی فرش دستباف استان متقاضی انجام این کار است، افزود: برای احداث این شهرک فرش تسهیلات به متقاضی پرداخت خواهد شد که در صورت راه اندازی این پروژه اهداف در این بخش محقق خواهد شد.

به هر حال به نظر می رسد با توجه به سابقه فرش لرستان باید احیا و تقویت فرش لری به عنوان یکی از میراث های ماندگار مردمان لرزبان در دستور کار قرار گیرد تا روزی تنها شاهد دیدن نقوش منحصر به فرد این بافته مردمان لر در تاریخ بجا مانده از این سرزمین نباشیم.