دکتر غلامرضا علیزاده محقق و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد جایگاه اخلاق اسلامی در روابط فردی و اجتماعی گفت: قرآن کریم با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می شود و در تمام سوره های قرآن صفت رحمان و رحیم تکرار می شود، که این خود گویای جایگاه مهر و محبت است.
وی تأکید کرد: بر اساس مطالعه ای که صورت گرفته است در قرآن حدود 50 آیه در مورد انذار و جهاد است و چون قرآن مجید برای تمام اعصار و نسلها نوشته شده، به تبع این بخش از شرایط زیستی انسان نیز در آن لحاظ شده است. اما بقیه آیات قرآن کریم ما را به صلح و دوستی و مودت یاری و... فرامی خواند نه تنها بین مسلمانان بلکه حتی با سایر اهل کتاب ما را به دوستی و محبت تشویق و ترغیب می کند.
پیشگیری مهمترین مسئله در جلوگیری از خشونت است
این پژوهشگر حوزه اجتماعی بر لزوم آموزشهای عاطفی و محبت آمیز در سنین کودکی تأکید کرد و گفت: باید از مهدهای کودک آن بخش از آیات قرآن که حاوی روابط محبت آمیز است را برجسته کرده و آنها را آموزش دهیم چون پیشگیری مهمترین مسئله در جلوگیری از خشونت محسوب می شود.
دکتر علیزاده افزود: اگر از مهدهای کودک آغاز و مهربانی و خلق حسنه را ترویج کنیم و این مسئله را بر اساس فرمایش حضرت امیر(ع) جا بیندازیم که همه انسانها با هم برابر و برادر هستند، موجب می شود در بلندمدت شاهد رشد هنجارهای اجتماعی باشیم.
وی یادآور شد: با نشر معارف اسلامی و ترویج جنبه های صلح، دوستی و مهرورزی که در قرآن کریم به کرات آمده است و در عین حال با بهره گیری از سیره و سنت بزرگان دین، باید در راه کاستن خشونت و بالا بردن معیارهای مهرورزانه و دوستانه و وفاق و تلاش کنیم.
این محقق امور اجتماعی تصریح کرد: اگر ما معیارها و مفاهیم ارزشهای والای اسلامی که انسانها را به همکاری و همدلی و مهرورزی ترغیب می کند را در نظر داشته باشیم و آن را در کنار معیارهای قرآنی " ان اکرمکم عندالله اتقکم" برجسته سازی کنیم و به صورت پیامهای غیرمستقیم و از مهدهای کودک آن را آغاز کنیم می توان خشونت را در جامعه کاهش و حتی به سمت صفر برسانیم.
لزوم به کارگیری شیوه های نوین پیام رسانی غیرمستقیم دینی و اخلاقی
دکتر علیزاده با اشاره به وجود آیات جهادی و انذار در قرآن به عنوان یک کتاب جامع الاطراف برای همه اعصار و نسلها که پاسخگوی تمام نیازهای بشری است، تأکید کرد: ما آن ابعادی را که جنبه انذار و جهادی دارد می توانیم بعد از سنین کودکی آموزش دهیم و بهتر است ابتدا در سنین کودکی شیوه های عشق به انسان و همنوع و حتی طبیعت و موجوداتی که همه آنها مظاهری از وجود باریتعالی هستند را به آنها بیاموزیم.
وی افزود: حفظ محیط زیست و موجودات طبیعی که امروز از آن به عنوان " توسعه پایدار" یاد می شود در سیره پیامبر مورد توجه است، آنجایی که ایشان شکستن یک شاخه درخت را به مثابه شکستن بال فرشته تعبیر می کنند در این جمله دنیایی از مفاهیم توسعه پایداری است که امروز در جهان مطرح است. باید این مفاهیم را در علوم انسانی جدید وارد کنیم و از مهدهای کودک با شیوه های بسیار علمی به کار ببریم چراکه امروز موعظه و نصیحت جواب نمی دهد و ممکن است گاهی خلاف نیات خیرخواهانه مبلغ عمل کند.
وی با تأکید بر به کارگیری شیوه های نوین پیام رسانی دینی و اخلاقی افزود: امروزه ما باید شیوه های پیام رسانی مان غیرمستقیم باشد و از کلیدواژه ها و ادبیات روز در این راه بهره ببریم.
علیزاده با اشاره به نقش تأثیرگذار حوزه در انتقال مفاهیم دینی با استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی یادآور شد: حتی در آموزشهای مبلغان و طلاب شیوه های جدید و علوم ارتباطات جدید به کار برود چون نحوه انتقال پیام می تواند به عنوان ابزار در انتقال ارزشها نتیجه بخش باشد. ما باید در جامعه این ارزشها را ابتدا به یک نگرش، نگرش را به بینش و این دو را به یک رفتار نهادینه تبدیل کنیم . البته این نیاز به این دارد که در شیوه ها و روشهای انتقال پیام و کلیدواژه ها متناسب با روح زمان استفاده کنیم.
باورهای دینی مؤثرترین عامل بازدارنده یا تهییج کننده انسانها/ لزوم سعه صدر در برابر جوانان
این محقق علوم اجتماعی تأکید کرد: بی شک هیچ عاملی برای بازداری و یا تهییج و تشویق انسانها به فعل و یا ترک فعلی به اندازه باورهای دینی اثر ندارد زیرا که در عمیق ترین لایه های ذهن قرار دارند و ممکن است در ظاهر افراد این مسئله گویا نباشد اما در مواجهه عمیق تر با انسانها می توان به این مسئله پی برد. چون باورهای دینی که در عمیق ترین لایه های ارزشی انسان قرار دارند، مؤثرترین عامل برای نهادینه کردن انجام یا ترک کاری در ذهن هستند، اما روشها بسیار تأثیرگذار است و باید از جنبه موعظه و نصیحت خارج شده و پیامها غیرمستقیم باشند.
وی با بیان اینکه برای رسیدن به نتایج فرهنگی نباید عجله داشت افزود: کار فرهنگی زمان بر است؛ اگر در کار فرهنگی درست عمل کنیم در دراز مدت محصول می دهد اما محصول آن پایدار و ماندگار خواهد بود بنابراین برای کارهای فرهنگی نباید عجله داشت. ما در مسائل فرهنگی باید شرح صدر داشته باشیم و در عین حال در جامعه ای مثل ایران که 70 درصد جمعیت آن زیر 35 سال است باید ظرفیتهای تحمل پذیری خویش را بالا ببریم و گاهی باید هزینه جوان بودن جمعیت را بپذیریم و گاهی باید مثل خداوند ستارالعیوب باشیم و گاهی غبض عین کنیم.
علیزاده در پایان با بیان اینکه مباحث فرهنگی تنها با کارهای اجرایی درست نمی شود چون هرچیزی که جنبه اجرا و تحمیل داشته باشد مقاومت ایجاد می کند به ویژه اینکه جوانان هنوز ساختار برداشتهای منطقی شان به طور کامل شکل نگرفته و باید به مسائل آنها پاسخ منطقی، دقیق و علمی داده شود.
وی گفت: بنابراین ما باید در برابر جوانان شرح صدر داشته باشیم و به طور غیر مستقیم پیامهای الهی و اخلاقی را از کودکی شروع کنیم و در آنها نهادینه کنیم که وقتی بزرگ شدند متوجه شوند که این مفاهیم همه از آیات قرآن و سیره ائمه دینی گرفته شده است و دنبال این نباشیم که مثلا یکساله نخل خرما بار بدهد.
نظر شما