گزارش آماری از آثار هدفمندی پس از 217 روز/ سهم هدفمندی از تورم اعلام شد

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدرضا فرزین دبیر ستاد هدفمندی یارانه ها و معاون اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی یادداشتی درباره آثار و پیامدهای هدفمندی یاراتنه ها نوشته است که با هم می خوانیم:

217 روز از اجرای یکی از بزرگترین طرحهای اقتصادی کشور که سالها به یک آرمان و آرزو برای کلیه اقتصاددانان، فعالان اقتصادی، مردم عزیز و مسئولین نظام جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده بود می گذرد. اگرچه قضاوت در خصوص آثار و پیامدهای بلندمدت این قانون بسیار زود است، با این حال قصد دارم به اهداف اولیه طرح، نحوه اجرا و آثار و پیامدهای آن طی 217 روز گذشته اشاره ای داشته باشم.

قانون هدفمندکردن یارانه ها یکی از 7 محور طرح های تحول اقتصادی دولت بود که در دولت هشتم در دستور کار قرار گرفت و نشات گرفته از حجم عظیمی از مطالعات و بررسی های کارشناسی و تخصصی در قالب کارگروههای تخصصی دولت بود.
مطالعات دولت نشان می‌داد که اگر چه اقتصاد ایران دارای ظرفیت ها و توانمندیهای بسیار بالایی است و از تمامی عوامل بنیادین رشد از جمله منابع طبیعی، منابع مالی، منابع انسانی برخوردار است، اما ناکارآمدی تخصیص منابع ناشی از قوانمندیهای غلط اقتصادی منجر به شرایطی شده که کشور نتوانسته از این امکانات، استفاده مطلوب را به عمل آورد.

هفت محور اصلی تحول اقتصادی با رویکرد اصلاح چنین شرایطی و براساس یک مدل برنامه‌ریزی حوزه های کلیدی در دولت تدوین شد. اگرچه هریک از این طرح‌ها می‌توانند همانند لوکوموتیوهای اقتصادی مستقلی بخش های بزرگی از اقتصاد کشور را به حرکت درآورند، با این حال هدف اصلی مجموعه محورهای طرح تحول اقتصادی بطور اعم تحقق عدالت و پیشرفت و بطور اخص هدفمند کردن یارانه ها است.

ارقام و اعداد نشان می‌داد که بزرگترین میزان یارانه در کشور به حاملهای انرژی پرداخت می‌شد و هدف این بود که با هدفمندشدن یارانه ها از تولید حمایت گردیده و توزیع درآمد اصلاح شود.

این در حالی است که هیچ یک از این اهداف در مسیری که دائماً میزان یارانه در حال افزایش بود محقق نمی‌شد. اساسا در شرایطی که کشور از یک بشکه نفت خام 220 دلار درآمد کسب می کرد، اما این عدد در جهان 670 دلار بود، این امر معنائی جز اینکه بهره وری کشور یک سوم متوسط جهانی است، نداشت. در همان زمان گزارش وزارت نفت نشان می داد که ادامه روند مصرف انرژی تنها توان صادرات 33 هزار بشکه نفت در روز در افق 1404را بدنبال خواهد داشت و در گاز نیز کسری بالغ بر 1133 میلیون متر مکعب در افق 1404 برآورد می‌گردید.

در مجموع لایحه هدفمند کردن یارانه ها پس از 5/1 سال کار کارشناسی مستمر در دبیرخانه و دستگاههای اجرایی ذیربط تهیه و جهت طی مراحل قانونی به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. مجلس نیز با تشکیل کمیسیون ویژه ای پس از یک سال بررسی، لایحه را در دی ماه سال 1389 تصویب و جهت اجرا به دولت ابلاغ کرد. تنها تا تاریخ 28/9/89 یعنی شروع مرحله نهایی اجرای قانون:

1.بیش از 200 جلسه کارگروه تخصصی طرح تحولات اقتصادی در دبیرخانه تشکیل شد.
2.در بالغ بر 100 جلسه کارگروه اصلی با ریاست، ریاست محترم جمهوری و اعضای محترم هیات دولت و کارشناسان اقتصادی، کلیه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی طرح بررسی شد.
3.ستادهای دانشگاهی با مسئولیت وزرا و استانی با مسئولیت استانداران برای کسب آمادگی لازم تشکیل شد.
4.کلیه دستورالعمل ها به آیین نامه های اجرایی تبدیل شد و برای اجرای سیاستهای تکمیلی بسته های حمایتی طراحی شد.
5.اطلاع رسانی طرح بطور منظم با تشکیل همایش ها، جلسات توجیهی در استانها و با نهادهای تخصصی، اصناف، فعالان اقتصادی صورت گرفت.
6.بیش از 80 سناریوی قیمت با بررسی کلیه آثار آن بر رفاه و قدرت خرید خانوارها، تولید‌‌کنندگان، ملاحضات فنی قیمت گذاری، جانشینی حاملهای انرژی، آثار تورمی، کشش های قیمتی و ملاحضات اجتماعی تهیه شد.

با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها از 28 آذر 1389، ستاد هدفمندسازی یارانه ها با ریاست معاون اول رئیس جمهور تشکیل شد و آز آن زمان تاکنون این ستاد بدون وقفه کلیه آثار و پیامدهای طرح را رصد می کند. 8 جلسه ستاد تاکنون تشکیل شده و نظارت لازمه بطور مستمر ادامه دارد. این درحالی است که در دبیرخانه جلسات کارشناسی هر روز جهت بررسی آثار و نتایج آن و مدیریت بهینه آن تشکیل می شود.

شایان توجه است که اگرچه در بررسی ها و مطالعات تمام تجارب جهانی بررسی شد، اما مدل اجرایی طرح مدل کاملاً بومی و ایرانی بود و به همین دلیل است که تمامی مجامع بین المللی با تمام نگرش های منفی که در ابتدا داشتند، پس از اجرای طرح آن را ستودند و بیانیه رسمی دادند و حتی آنرا الگویی برای کشورهای حوزه منا معرفی کردند. آنها هم اکنون هم دائماً در حال رصد کردن و خواهان استفاده از تجربیات آن هستند.

به علاوه نباید از این مهم غفلت کرد که در کنار تمام مطالعات، برنامه‌ریزی‌ها، همکاری‌ها، همدلی ها و عنایات، عزم جزم دولت و مردم پشت اجرای قانون وجود داشت. بقول معروف طرح به دل مردم نشست. مردم حس کردند این اصلاح اقتصادی آنها را بدست نیروها و قانونمندی های بیرحم بازارها نمی‌سپارد، بلکه از آنجا که رفاه و معیشت آنها برای سیاستگذار مهم است، در برنامه ای که دولت در پیش رو دارد به جبران و بهبود آن به خوبی توجه کرده است. لذا با آن همراهی و حتی همدلی کردند و این یکی از رمزهای موفقیت طرح بود.

نکته مهم دیگر عدالت طلبی نهفته در طرح بود. مردم عموماً عدالت طلبند و حتی اگر طرحی سطح رفاه کنونی آنها را کاهش دهد، اما منجر به افزایش عدالت شود، از آن حمایت می کنند. به همین دلیل است که با تمام ابهامات، شایعات، تخریب ها و حتی تحریم هائی که جهت اجرای طرح وجود داشت و برخلاف نظر برخی مخالفان که معتقد بودند طرح به دلیل آثار انتظاری غیر قابل مهارش در همان ابتدا شکست خواهد خورد، اجرای آن به آرامی انجام شد و آرامترین دورانش ماههای اول اجرای آن بوده است، بطوریکه تمامی شاخصهای اقتصادی کشور در طی این ماهها روال عادی خود را طی کرده اند.