به گزارش خبرنگار مهر، در گذشته نه چندان دور مراسمی با عنوان رمضان خوانی در روستاها و شهرهای خراسان جنوبی به خصوص بیرجند به صورت باشکوه برگزار می شد که امروز مانند بسیاری از سنت‌ها به دست فراموشی سپرده شده است.
رمضان در گویش بیرجندی " رمضو" تلفظ می شود و رمضان خوانی نیز با عنوان "رمضو خوانی" اجرا می شود.
در مراسم رمضونی، نوجوانان و خردسالان شب‌ها بعد از افطار، با خواندن اشعاری به در خانه ها می رفتند و برای صاحب‌خانه اشعاری را می خواندند.
این اشعار در سه بخش شامل اشعاری در مدح پیامبر اکرم (ص)، توصیف ماه مبارک رمضان و دعا و ثنا برای صاحب‌خانه بودند.
کودکان و نوجوانان در این مراسم، از صاحب‌خانه می پرسیدند که رمضونی بخونیم؟ و در صورت تمایل صاحب‌خانه، این مراسم را اجرا می کردند.
کودکان و نوجوانان در قالب گروه های چهار تا شش نفره و تحت سرپرستی یک نفر به در منازل می روند و با خواندن شعرهایی، از صاحب خانه تقاضای شیرینی و خوردنی می کنند، شعرهایی که در این مراسم خوانده می شود به نام رمضانی مشهور است و معمولا توسط سرگروه خوانده می شود.
برخی ابیات اشعار رمضونی خوانی در بیرجند:
رمضو یارب، یارب رمضو رمضو آمد خوشنام خدا
رمضو آمد، مهمانش کنید بز و بزغاله قربانش کنید
رمضو آمد خود سیصد سوار چوبی وردشته که آی روزه بدار
روزه میدارم لاغر می شوم گر نمی دارم کافر می شوم
رمضو آمد، مهمانش کنید بز و بزغاله رو قربانش کنید
بز و بزغاله که چیزی نمشو گاو و گوساله را قربانش کنید
این سرا از کیه رو ور باده دو پسر داره که نو داماده
این سرا از کیه رو ور روزه دو دختر داره که مخمل دوزه
این سرا از کیه رو ور قبرستو پدر مو گفته برو دو قرو بستو
این سرا از کیه خش خش می کنند طبق نقره و کشمش می کنند
پس از خواندن اشعار، صاحب‌خانه به کودکان و نوجوانان شیرینی، تنقلات یا وجه نقد هدیه می داد و برای روشنایی روی کودکان آب می پاشید.
این مراسم جنبه فرح زایی داشت و فقط در روزهای ابتدایی و پایانی ماه مبارک اجرا می شد و در شب‌های قدر، آیین رمضونی اجرا نمی شد.
شوخوانی در بیرجند
آیین شوخوانی(شب‌خوانی) از دیگر آیین‌های ماه مبارک رمضان در میان مردم خراسان جنوبی است که زمان قدیم، در هر محله ای یک نفر به پشت بام خانه می رفت و شب‌خوانی می کرد تا مردم برای مراسم سحری از خواب بیدار شوند.
سپس صدای او برای مدتی قطع می‌شد و این به معنای آن بود که مردم سحری بخورند. بعد از آن، نوبت دوم شب‌خوانی آغاز می شد و این به معنای هشدار برای نزدیک شدن به اذان صبح بود.
در خراسان جنوبی مردم در قدیم برای بیدار کردن یکدیگر از طبل یا یک ظرف فلزی استفاده می کردند که دیگر این روزها استفاده نمی شود.
"بیست و هفتمان"
مراسم "بیست و هفتمان" در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان نیز از دیگر برنامه‌هایی است که از گذشته دور در شهرستان بیرجند وجود داشته و هنوز هم نام آن فراموش نشده است.
در شب بیست و هفتم ماه رمضان برخی از زنان و دختران جوان با پوشاندن صورت خود و گرفتن سبد یا تبقی در دست که آینه ای روی آن قرار دارد و ملاقه به دست به در خانه همسایگان رفته و طلب هدیه می کنند.
آنها صاحب خانه را با زدن ملاقه به درخانه صدا می کنند و تقاضای هدیه پول و یا خوراکی می کنند و اگر صاحب خانه بخواهد زیرکی کند و چهره فرد را ببیند با ملاقه پشت دست او می زنند.
پولی که به این طریق به دست می‌آید "متبرک" شمرده و آن را شادی آور می دانند.
در این مراسم همه کسانی که بدین صورت پولی به دست آوردند پیش ازظهر روز بیست و هفتم رمضان به بازاررفته و با آن پول پارچه ای به دلخواه خود می خرند و ظهر آنروز در خانه یا مسجدی از آن پارچه پوشاکی مانتد چادر، پیراهن و چارقد برای خود می دوزند و آن را می پوشند و بر این باورند که تمام سال را به شادی خواهند گذراند و از همه بلاها مصون خواهند بود.
همچنین خوراکی ها و تنقلات که در این شب جمع آوری می شود نیز به عنوان تبرک و رفع بلا استفاده می شود.
برپایی مراسم ختم قران و افطاری دادن
با آغاز این ماه پر خیر و برکت زمزمه های دعا و قرآن در مجلس راز و نیاز و در جای جای شهر و کوچه و پس کوچه های آن به گوش می رسد.
از برکات این ماه می توان به تشکیل ده ها جلسه و دوره قرآن توسط خواهران و برادران روزه دار در تکایا، مساجد، حسینیه ها و منازل مسکونی اشاره کرد که عطر معنوی نصیب برگزار کنندگان جلسات قرآنی، دعا و افطاری می کند.
علاوه بر برگزاری جلسات قرآن، گستراندن سفره های افطاری توسط خیران، نذر کنندگان و نهادها و افطاری دادن و کمک به خانواده ها و افراد بی بضاعت و ایتام که در گویش محلی "روزه واکنان است" از دیگر رسوم مردم خراسان جنوبی در ماه مبارک رمضان است.
در جلسات قرآنی مرسوم است چنان چه فردی برخی از سوره های قرآن از جمله انعام، یس، توحید، الرحمن و سجده را در این جلسات قرائت کند، جلسه بعد با آوردن شیرینی، پختن آش نذری یا افطاری دادن، خوشحالی خود را ابراز می دارد.
در آخرین روز ماه مبارک رمضان و با پایان یافتن تلاوت قرآن، تمام شرکت کنندگان در جلسه با توزیع شربت، شیرینی، نقل و نبات دعای ختم قرآن را تلاوت می کنند و بعضی شرکت کنندگان جلسه هم با پختن آش نذری، حلیم، شله زرد و دعوت از روزه داران و قرائت دعا، مراسم وداع با ماه مبارک رمضان را به جا می آورند و اشک شوق به خاطر سربلندی در پیشگاه خداوند و اشک غم به خاطر وداع با این ماه بر گونه جاری می کنند.
نظر شما