به گزارش خبرنگار مهر، اقوام ترکمن خراسان شمالی نیز با شور و شوقی خاص انتظار فرارسیدن این ماه را می کشند، بزرگانشان این ماه را "اون بیر آینگ سلطانی" یعنی سلطان یازده ماه و یا "برکت رحمت آیی" یعنی ماه برکت و رحمت می نامند.
اقوام ترکمن با نظافت خانه، مساجد و تکایا برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده می شوند.
امام جمعه اهل سنت جرگلان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارداشت: در استقبال از ماه مبارک رمضان در بین ترکمن ها می توان به نظافت خانه و کاشانه و اماکن مقدّس مانند مساجد و تکایا اشاره کرد، یک هفته قبل از این ماه پر فضیلت، دختران و زنان ترکمن به نظافت کامل مساجد و مکایا می پردازند.
رحیم آخوند صمدی اظهار می دارد: برخی از خانواده ها مساجد را با فرش و نمد سفید رنگی به نام "نماز لیق" سجاده، مزین می سازند و بعضی از خانواده ها نیز به مساجد قرآن اهدا می کنند.
وی تصریح می کند: خانواده های ترکمن، گوسفندی یا بزی را پیش از ماه مبارک رمضان قربانی می کنند و با گوشت آن مهمانی میدهند و قسمتی را نیز برای همسایه ها و افراد بی بضاعت می فرستند این مهمانی "الله یولی" در راه خدا" نامیده می شود.
این روحانی اهل سنت می گوید: بسیاری از مردم مدتها قبل از ماه رمضان روزه گرفته و به پیشواز این ماه می روند این روزه ها در ایام خاصی در ماههای رجب و شعبان گرفته می شود.
مراسم آشتی کنان "یاش اولی" ریش سفید
آخوند صمدی ادامه می دهد: یکی از مراسم این ماه مبارک در میان ترکمنان خراسان شمالی، مراسم آشتی و ایجاد دوستی بین افرادی است که به علتی از یکدیگر دل آزرده شده اند، ترکمن ها بر این باورند که بدون آشتی با برادران دینی، روزهٔ فرد مورد قبول درگاه الهی واقع نمی شود.
وی بیان می کند: در مراسم آشتی کنان یکی از ریش سفیدان که "یاش اولی" نامیده می شود، نقش آشتی دهنده را بازی می کند، "یاش اولی" در خانه اش سماور را روشن کرده و چایی دم می کند و آن دو نفر را که نسبت به هم کدورتی دارند، بدون اطلاع از یکدیگر دعوت می کند و مراسم آشتی کنان راه می اندازد، به اعتقاد آنان کسی که این دعوتی را برگزار می کند از اجر اخروی ویژه ای برخوردار می شود.
وی می گوید: از دیگر رسوم نیک و پسندیده در این ماه، عیادت از بیماران است، اگر کسی از همسایه ها و یا خویشاوندان مریض باشند، اهالی به عیادتش می روند و برای سلامتی او دعا می خوانند.
اعزام روحانیون به مساجد و آموزش قرآن کریم و اصول عقاید
وی ادامه می دهد: برای باز گو کردن اصول عقاید و آموزش قرآن در ماه مبارک رمضان روحانیون به مساجد مناطق مختلف اعزام می شوند، هر روحانی به مدت یک ماه در مسجدی می ماند، در روز اول مردم به دیدن او می روند و به او خوش آمد می گویند.
این روحانی اهل سنت اظهار می دارد: برای افطار و سحری، هر روز یکی از اهالی او را به خانه اش دعوت کرده و از او پذیرایی به عمل می آورد و هزینه زندگی و رفت و آمد این روحانی در ماه مبارک رمضان از موقوفات مساجد و یا به وسیله چند تن از نیکوکاران تأمین می شود؛ در طول روز، در مساجد جلسات آموزش قرائت و تجوید قرآن دایر است و این جلسات رونق خاصی دارد.
رویت هلال و شروع ماه رمضان "آیی گورمک"
امام جمعه اهل سنت جرگلا خراسان شمالی می گوید: رؤیت هلال نشانهٔ شروع ماه مبارک رمضان و ادای تکالیف مربوط به آن است در رؤیت هلال مردم بالای جاهای بلند از قبیل پشت بامها و تپه ها رفته و سعی در دیدن هلال می کنند، مراسم ماه رمضان با رؤیت هلال توسط دو فرد بالغ و عادل آغاز می شود وهر فردی که ماه را برای اولین بار می بیند آیهٔ ۱۸۹، سورهٔ بقره را قرائت می کند.
"یسئلونک عن الاهله قل هی مواقیت للناس والحج و لیس البربان تاتو البیوت من ظهورها" و ... بعد از رؤیت هلال، بلافاصله در مسجد با صدای بلند جار می زنند که امشب باید برای سحر برخیزید و معمولاً نیز سحری می خوردند در زمانهای دورتر در کوچه پس کوچه ها با تکهٔ چوبی بر حلبی می کوبیدند و رؤیت هلال را جار می زدند.
آخوند صمدی اظهار می دارد: افراد مسن با رؤیت هلال به روی افراد دیگر نگاه نکرده، دستهای خود را بالا برده و می گویند: "آیی گؤر دوم الله، آمنت بال، آیلار مبارک، الحمدالله" و یا "حاقّا حاقّا آی گؤردوم، ایندیکی آیلارا و ایندیکی ییلّارر خدای یتیرسین"
وی ادامه می دهد: و بعد آیه هایی از قرآن کریم خوانده و دستهای خود را به محاسن خود کشیده و بعد به صورت دیگران نگاه می کنند، افراد مسن به سمت ماه و خورشید، آب کثیف، زباله و خاکستر نمی ریزند و این اعمال را ناپسند می شمارند.
آخوند صمدی بیان می کند: اشاره کردن با انگشت به سوی ماه را نیز امری قبیح شمرده و در صورتی که فردی به ماه اشاره کند به او می گفتند که باید انگشتی را که با آن به ماه اشاره کرده گاز بگیرد و به آن "بارماق دیشله مک" می گفتند.
تشخیص زمان افطار
امام جمعه اهل سنت جرگلان خراسان شمالی ادامه می دهد: برای اطلاع از فرا رسیدن افطار از روشها گوناگون استفاده می شد، از جمله ساعت و تقویم و اعلام وقت توسط رادیو و تلویزیون در دوران گذشته تشخیص زمان افطار با امام مسجد بود به این ترتیب که امام مسجد به همراه جمعیتی که جلوی مسجد جمع شده اند، با نگاه کردن به سرخی بعد از غروب آفتاب، زمان افطار را تشخیص می دادند.
به گفته این روحانی، چون در مسجد محله ها بلندگو نبود بعد از تشخیص زمان افطار توسط امام مسجد، جار زدن به عهده بچه ها بود که جلوی مسجد انتظار زمان افطار را می کشیدند، بچه ها در حین دویدن به سوی خانه هایشان "آغیز آچیلدی" ( افطار شد - افطار شد) را جار می زدند و بچه های دیگر که جلوی درب خانه هایشان و یا در خیابانها ایستاده اند با آنها همراهی کرده و در فاصله زمانی کوتاهی به تمامی سکنه خیابانها و کوچه و پس کوچه های اطراف مسجد از زمان افطارمطلع می شدند.
افطار کردن و افطاری دادن
وی ادامه می دهد: روزه داران معمولاً روزهٔ خود را با خواندن دعاهای مخصوص افطار و با خرما یا کشمش آغاز می کنند در سفرهٔ افطار خرما یا کشمش، پای شیرین، نان و پنیر و کره، مربا یا عسل گذاشته می شود، غذای افطار را نیز معمولاً شیر برنج یا "چورک باتیر" نوعی خوراک گوشت یا "تورک" نوعی سمبوسه یا کتلت، یا "اون آش" آش رشته تشکیل می دهند.
آخوند صمدی تصریح می کند: هر روز یکی از خانواده های محل خرما، "اون آش" آش رشته، "چوربا" نوعی سوپ و یا "بؤرک" به مسجد می فرستند، تا نمازگزاران با آن افطار کنند.
بیدار شدن در سحر اقوام ترکمن خراسان شمالی
وی اذعان می دارد: در گذشته تشخیص وقت سحر از روی حرکت ماه و ستارگان صورت می گرفت، به طوریکه از روی تجربه تشخیص می دادند که وقتی ماه به محل معینی در آسمان برسد، سحر نزدیک است و در صورت ابری بودن هوا با بانگ خروس بیدار می شدند.
وی می گوید: برخی از مردم برای ثواب شب زنده داری می کردند و سحرهای ماه رمضان با جارکشیدن و با کوبیدن چوب بر حلب، مردم را بیدار می کردند، روش دیگر در روستاهای فاقد روشنایی، روشن کردن فانوس و کوبیدن درب همسایگان بود در زمان حاضر از ساعت شماطه دار و یا تلفن برای بیدار شدن در سحر استفاده می شود.
نمازهای مراسم مخصوص شبهای ماه مبارک رمضان
آخوند صمدی می گوید: در ماه مبارک رمضان، اکثراً مردان فریضهٔ نماز عشاء را در مساجد ادا می کنند و بعد از نماز عشاء در نماز تراویح شرکت می کنند.
امام جمعه اهل سنت جرگلان اظهار می دارد: نماز تراویح مشتمل بر ۲۰ رکعت است و پشت سر امام و دو رکعتی اقامه می شود و در فاصلهٔ هر چهار رکعت از این 20 رکعت دعای "سبحان الملکوت سبحان ذی العزّه و العظمه و الکبریا و الجبروت و ..." را تا آخر می خوانند.
وی بیان می دارد: یکی از علما دربارهٔ مسائل دینی در مسجد برای جماعت سخنرانی ایراد می کند و این سخنرانیها شنونده های بی شماری را به خود جلب می کنند پسر بچه های خردسال نیز با عرق چینهای سفید یا سوزن دوزی شده در مساجد حاضر می شوند و فضای مسجد مملو از شور و حالی روحانی است و صفایی دیگر دارد.
مجالس ختم قرآن در آیین ترکمنها
رحیم آخوند صمدی اضافه می کند: جلسات ختم قرآن در برخی از مساجد و بعد از نماز عشاء برگزار می شود، قاری قرآن موظف است که در طول پنج الی هفت روز کل قرآن ختم کند جلسات ختم قرآن به صورت جماعت برگزار می شود و برخی از خانواده های ترکمن، برای شادی روح اموات ختم قرآن می گیرند که "قرآن آغدار ماق" و یا "قرآن چیقماق" نام دارد.
نظر شما