بقعه تاریخی "شیخ زاهد گیلانی" لاهیجان در آستانه تخریب

به گزارش خبرنگار مهر، این بقعه در بیرون شهر لاهیجان و در روستای شیخان ور در چهار کیلومتری شرق این شهر بر سر راه لاهیجان به لنگرود و بر دامنه کوه در میان مزارع سبز چای واقع شده و وجه تسمیه روستا نیز به سبب نزدیکی و تشکیل روستا در کنار آرامگاه شیخ زاهد بوده است.

نام حقیقی اثر شیخ " تاج الدین ابراهیم " ملقب به زاهد گیلانی است، بانی بنا " سید مهدی باشکجانی " پدر سید رضی الدین حسینی باشکجانی و صندوق آن کار " عبدالله نجار " است، بقعه شیخ زاهد گیلانی از نمونه پوشش های رک، به گونه ای مطبق و با توجه به اقلیم بنا به صورت شیبدار بنا شده است.

" کاشی کاری " مهمترین عنصر تزئینی بنای بقعه شیخ زاهد گیلانی است 

عمده ترین و مهمترین عنصر تزئینی که بر روی کالبد این بنا نقش بسته تزئینات کاشی کاری است، در ضلع های جنوب غربی و شمال غربی فضای گنبدخانه بر روی ازاره دیوارها، کاشی های از نوع هفت رنگ به ابعاد 12×12 سانتیمتر با نقش گل و بوته به رنگ های فیروزه ای، زرد، سفید و مشکی مشاهده می شود، تاریخ ساخت این کاشی ها متعلق به دوره قاجاریه است.

بر روی ضلع های دیگر گنبدخانه کاشی های با الگو برداری و تقلید از نقش، طرح، رنگ و ابعاد کاشی های قدیمی متعلق به دوره قاجار، بر روی ازاره دیوارها در سالهای اخیر اجرا شده است.

در نمای بیرونی گنبدخانه بر روی ازاره دیوار جبهه های شرقی، جنوبی و شمالی و در نمای بیرونی اتاق مستطیل شکل در سمت راست ورودی این اتاق کاشی های از نوع هفت رنگ به ابعاد 15×15 سانتیمتر با نقش گل و بوته و طرح چلیپا به طوری که در مرکز تلاقی چهارچلیپا یک ستاره 16 پر با نقش یک گل در داخل آن جای گرفته است، رنگ های مورد استفاده در این کاشی ها شامل آبی لاجوردی، زرد، سبز، سفید، قرمز و مشکی است.

کاشی های لعابدار آبی به ابعاد 14×14 سانتیمتر در دور تا دور این کاشی های هفت رنگ اجرا شده است، طرح، نقش و رنگ این کاشی ها الگو برداری و تقلیدی از کاشی های قدیمی و اصیل متعلق به دوره قاجاریه است.

درنمای بیرونی ضلع شمالی اتاق مستطیل ابعاد کاشی های اصلی 15.5×15.5 تا 16×16 سانتیمتر و آجر لعابدار آبی رنگ دور آن 18×18 سانتیمتر است.

کاشی کاری که بر روی گنبد و قبر دختر تیمور لنگ مشاهده می شود، از نوع معقلی است. به طرح و نقش کاشی معقلی گنبد، معقلی حصیرباف راسته " متداخل " می گویند.

در قسمت پایین گنبد کاشی های لعابدار و کاشی های با نقش گل و بوته به طول 16.5 و عرض 9.5 سانتیمتر و به رنگ های زرد، سبز، سفید و مشکی مشاهده می شود، به طرح و نقش کاشی معقلی اجرا شده بر روی قبر دختر تیمور لنگ، معقلی " کلوک بندان طبل دار " می گویند.

 " قطاربندی " در قسمت اربانه گنبد از دیگر تزئینات این بنای تاریخی است

از دیگر تزئینات موجود در بنا می توان به تزئینات قطاربندی واقع در قسمت اربانه گنبد که به وسیله آجر صورت گرفته است، اشاره کرد، این طاقچه ها علاوه بر نقش تزئینی نقش سازه ای را هم ایفا می کنند، ابعاد و اندازه این آجرها 5×10×10 سانتیمتر است.

پس از یک رج آجرکاری ساده بر روی قطار بندی یک رج آجرکاری با طرح دندان موشی به ابعاد 5×10×2 سانتیمتر مشاهده می شود.

علاوه بر تزئینات کاشی کاری و آجرکاری، تزئیناتی که با استفاده از چوب صورت گرفته نیز در بنا دیده می شود. از تزئینات چوبی موجود در بنا می توان به گره سازی مقبره شیخ زاهد، و آبچکان چوبی سقف شیروانی در لبه بام اشاره کرد.

بقعه شیخ زاهد گیلانی با معماری بسیار زیبا و مسیری پر از جاذبه طبیعت گردی است

به هر حال بقعه شیخ زاهد گیلانی با معماری بسیار زیبا و مسیری پر از جاذبه طبیعت گردی همه ساله میزبان گردشگران زیادی است از اینرو مسئولان فرهنگی گیلان و شهرستان لاهیجان باید این مهم توجهی ویژه داشته باشند.

در این ارتباط یک گردشگر ضمن بازدید از بقعه شیخ زاهد گیلانی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: از تخریب این بنا بسیار ناراحت و متاثر است.

رحمان بابایی نژاد ازغفلت مسئولان فرهنگی نسبت به صیانت از بناهای تاریخی گلایه کرد و اظهار داشت: آثار تاریخی بیانگر هویت و فرهنگ هر منطقه است، بنابراین مرمت و حفظ این آثار ضرورتی انکارناپذیر است.

وی همچنین از راههای حفظ این میراث و انتقال آن به نسل های بعدی را ثبت ملی آثار و مرمت و حفاظت دانست و گفت: حفظ این آثار و توجه ویژه به آنها در جذب گردشگر مؤثر خواهد بود و توسعه این صنعت را به دنبال خواهد داشت.

بابایی نژاد ادامه داد: با توجه به اهمیت فوق العاده آثار تاریخی در ابعاد گوناگون فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و کارکردهای مختلف آنها، توجه و اهمیت دادن به حفظ و نگهداری این آثار ضروری است.

گردشگر دیگری دراین باره گفت: یک بنای تاریخی زمانی می تواند در جذب گردشگر موفق باشد که از وضعیت مناسبی برخوردار باشد.

سید اکرم موسوی با اشاره به اینکه سه بار تاکنون از این اثر تاریخی بازدید کرده است، افزود: متاسفانه این بنا در معرض تخریب بوده و مسئولان توجهی به این اثر ندارند.

بقعه شیخ زاهد گیلانی مرمت می شود

در این باره مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان از مرمت و تعویض کاشی‌ های گنبد و سقف چوبی به همراه سفال ‌های بقعه شیخ زاهد گیلانی خبر داد و افزود: این اثر تاریخی با شماره 824 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

امید عزیزی اظهارداشت: این بقعه با تمام زیبایی معماری و مسیری پر از جاذبه طبیعت گردی، نشان دیگری از زیبایی‌ های گردشگری گیلان است.

وی در ادامه با بیان اینکه آثار تاریخی بیانگر هویت و فرهنگ هر منطقه است، یادآورشد: استان گیلان در دل خود آثار باستانی و تاریخی بسیاری را جای داده که مبین هویت فرهنگی پیشینیان این خطه است.

نایب رئیس فراکسیون گردشگری مجلس نیز در این خصوص گفت: حفظ و حراست از آثار تاریخی، وظیفه همه مردم است.

یوسف قاسمی به اهمیت حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی اشاره کرد واظهار داشت: آثار تاریخی سنن و فرهنگ گذشتگان است از اینرو باید مانع تخریب این اماکن شد.

مسئولان نظارت جدی بر اماکن تاریخی داشته باشند

وی اظهارداشت: مسئولان ذیربط علاوه بر کارهای مرمت و بازسازی با جذب اعتبارات اختصاصی، نظارت جدی بر این اماکن داشته باشند.

نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در ادامه با اعلام اینکه بقعه شیخ زاهد گیلانی از آثار تاریخی مهم جذب گردشگر در گیلان است، یادآورشد: هر ساله مسافران و گردشگران زیادی به شهرستان لاهیجان به ویژه از این اثر تاریخی بازدید می کنند.

بدون شک استان گیلان از نظر پتانسیل های گردشگری دارای توانمندی های فراوانی در بخش میراث فرهنگی و آثار تاریخی، طبیعی، اکوتوریسم و ویژگی های زیبای مردم شناختی است.

بنابراین توانمندی و استعداد استان در بخش میراث فرهنگی و جذب گردشگر تاریخی حائز اهمیت است ازاینرو باید مسئولان به این مهم توجهی ویژه داشته باشند.