بحران مالی غرب و رسالت اقتصادهای نوظهور

یونان، پرتغال، اسپانیا و ایتالیا از جمله کشورهایی هستند که در منطقه یورو دچار مشکلات مالی بسیار خطرناکی هستند. در یکی دو هفته گذشته نیز جهان شاهد جنگ بین کاخ سفید و مجلس نمایندگان آمریکا برای افزایش سقف بدهی های دولتی بود تا کاخ سفید بتواند خود را از بن بست به وجود آمده در هزینه ها خارج کند.
 

در صورت بی تدبیری اروپا و آمریکا این امر دو بلوک و اقتصاد بزرگ جهانی را در یک نقطه لغزنده قرار خواهد داد و تاثیرات فرامنطقه ای آن هم می تواند ابتدا اقتصادهای در حال ظهور، سپس کشورهای در حال توسعه، و در نهایت جهان سوم را تحت تاثیرات سوء خود قرار دهد.
 

توافق در خصوص سقف بدهی های دولت آمریکا که جنجال زیادی به راه انداخت در حالی است که مؤسسه‌ "استاندارد اند پورز"، یکی از سه مؤسسه‌ اعتبارسنجی بین المللی با ابراز تردید در مورد توافق بر سر کاهش بدهی‌های کلان ایالات متحده و سرسام آور بودن آنها جمعه شب اعتبار مالی آمریکا را پس از هفتاد سال با یک رتبه کاهش آن را از AAA  به AA+  تنزل داد. این مؤسسه در عین حال اعلام کرده که در صورت ادامه بحران رتبه آمریکا می تواند بار دیگر کاهش یابد.
 

سخنگوی کاخ سفید، یک روز پس از این اتفاق در یک بیانیه مطبوعاتی، از نمایندگان کنگره خواست برای رشد و تقویت وضعیت مالی ایالات متحده، با یکدیگر همکاری کنند. "جی کارنی"، در واکنش به تنزل مقام ایالات متحده در رده‌ بندی اعتبار مالی بین‌المللی، عامل این ارزیابی را عدم تفاهم جناح‌های سیاسیِ کنگره در مورد افزایش سقف استقراض دولت و اختلاف طولانی جناح‌های سیاسی دانست.
 

یکی از پیامدهای این تنزل اعتبار، این است که دولت آمریکا برای استقراض‌های بعدی خود باید بهره بیشتری بپردازد.چین روسیه و همچنین برخی قدرت های درحال ظهور از جمله برزیل، هند به این بحران مالی معترض هستند و سیاست های آمریکا را عامل آن می دانند.
 

واکنش چین؛ هشدار نسبت به اعتیاد به استقراض

چین بزرگترین دارنده اوراق قرضه آمریکا، روز شنبه در حمله ‌ای شدیداللحن گفت آمریکا باید کمربندهای خود را ببندد و برای واقعیتی به نام "اعتیاد به استقراض" کاری بکند. چین که یک تریلیون و ۲۰۰ میلیارد دلار از اوراق قرضه آمریکا را در اختیار دارد، این موضع را پس از تنزل اعتبار دولت آمریکا اتخاذ کرد.
 

آمریکا با ۱۴ تریلیون و ۳۰۰ میلیارد دلار مقرو‌ض ‌ترین کشور جهان است. معضل بدهی‌های آمریکا هنگامی بار دیگر به صدر اخبار جهان رسید که در واشنگتن دموکرات‌ها و جمهوریخواهان تا ساعات آخر مهلت خود (2 اوت)، توافق بر سر افزایش بدهی‌ها را به تعویق انداختند و بازارهای جهانی را در هراس فروبردند.
 

خبرگزاری رسمی چین، شینهوا که منعکس ‌کننده موضع دولت چین است با اعلام اینکه واشنگتن بر وجهه خود لطمه زده، نوشت: دولت ایالات متحده باید این واقعیت دردناک را بپذیرد که روزهای خوش که می‌توانست برای برون‌ رفت از افتضاح خودساخته‌ اش، استقراض کند به پایان رسیده است.
 

این خبرگزاری در ادامه هشدار داده اگر آمریکا اقدامات موثری انجام ندهد، ممکن است در آینده بیشتر از اعتبار آمریکا کاسته شود که پیامدهای "ویران‌کننده" آن بازارهای جهانی را  درخواهد نوردید و واشنگتن باید به مشکلات ساختاری بدهی خود سامان دهد و امنیت دارایی‌های دلاری چین را تضمین کند.
 

این رسانه همچنین خواستار آن شده است که آمریکا از "هزینه‌های سرسام‌آور نظامی و تامین اجتماعی متورم" خود بکاهد و  نظارت بین‌المللی بر  امور مربوط به دلار را بپذیرد.
 

خرس روسی و انگل آمریکایی

شاید بتوان یکی از شدیدترین واکنش ها به بحران مالی غرب بویژه آمریکا را از سوی روسیه دانست. نخست وزیر روسیه در اظهاراتی با اشاره به وضعیت اقتصادی موجود در آمریکا و خطرات آن برای جهان، ایالات متحده را انگل اقتصاد جهان نامید. "ولادیمیر پوتین" در این سخنان گفت: آمریکا هم اکنون همانند یک انگل در حال تغذیه از اقتصاد جهان است.

پوتین که در جمع جوانان طرفدار کرملین سخن می گفت، در عین حال فرمانروایی دلار بر جهان را یک تهدید علیه بازارهای جهانی دانست و اضافه کرد: آنها در پس توانائیهای خود زندگی می کنند و بخشی از مشکلات خود را به اقتصاد جهان منتقل کرده اند.
 
در پایان چنین به نظر می رسد که گرچه چنین اظهاراتی از سوی دو قدرت بزرگ مالی و صنعتی بیشتر نوعی فشار بر آمریکا تلقی می شود اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که هر دو طرف پیشتر خواستار جایگزینی دلار شده بودند و این در واقع به معنی آن است که ظهور اقتصاد های نوین، آن پوسته ای را که سیادت دلار بر اقتصاد جهانی کشیده بود کنار خواهد زد و جهان در آینده شاهد یک "پوست اندازی مالی" در زمینه ارز رایج و احتمالاً شراکت مالی دیگر ارزها در این فرایند باشد. منتهی این دوره گذار باید با احتیاط و با کمترین خسارت عملی شود.
------------------------------------------
* حسین امیری