ذات آیات قرآن مبهم و نیازمند تفسیر نیست

به گزارش خبرگزاری مهر، مناظره قرائت های مختلف از قرآن با حضور دکتر جعفر نکونام و دکتر محمد محمد رضایی به عنوان دو طرف مناظره و دکتر عبدالهادی فقهی زاده به عنوان مدیر جلسه در نمایشگاه بین المللی قرآن از سوی دبیرخانه هیئت حمایت از کرسی های نظریه پردازی برگزار شد.

دکتر محمد محمد رضایی در ابتدا قرآن را کتاب هدایت دانست و گفت: قرآن معجزه جاودانگی پیامب، کتابی که سراسر نور و روشنایی است و نورانیتش در تمام اعصار تلألؤ می کند، امروزه دیدگاه های مختلفی درباره فهم قرآن مطرح است.

وی تفسیر را به معنای روشن کردن و روشنی بخشیدن معنا کرد و گفت: همه می دانیم که قرآن نور است و خاصیت نور این است که نور روشن بوده و روشنی بخش نورهای دیگر است، اما همین نور قول ثقیل نیز هست. قول ثقیل به تفسیر احتیاج دارد. چشم تیز بین می خواهد تا فهم صائبی از قرآن پیدا کند. برای نمونه خورشید روشن است؛ اما کسی که بیناییش کم است، آن چنان که باید نمی تواند از آن استفاده کند.

محمد رضایی با بیان اینکه انسانها با فهم های مختلف مخاطب قرآن هستند، گفت: زمانی که خالق انسان با انسان سخن می گوید، انسان ها بر اساس ظرفیت وجودیشان می توانند فهم هایی از قرآن داشته باشند، اما در نهایت این فهم ها متفاوت از هم نیستند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: یکی از منابع تفسیر قرآن خود قرآن است و امیرالمؤمنین در این باره می فرمایند: برخی از آیات با برخی دیگر به سخن در می آیند و معنای خود را می فهمانند.

این استاد دانشگاه مبنای دیگر تفسیر را عقل مطرح کرد و گفت: منظور از عقل، عقل برهانی است که با آن خدا را ثابت می کنیم و از نظر دین این عقل حجیت دارد.

وی به مبانی قرائت های مختلف اشاره کرد و افزود: مراتب طولی و عرضی قرآن یکی از این مبانی بوده و ما در این زمینه روایات بسیاری داریم که قرآن دارای بطون است و در برخی روایات تا 70 بطن را برشمردند. در قران الفاظی به کاربرده شده که دارای مراتب مختلفی هستند.

رضایی گفت:‌ برای نمونه در قرآن واژه نهی از پرستش بتان را می خوانید. نهی خداوند می تواند مراتب مختلفی داشته باشد. یک مرتبه آن این است که بت های ظاهری را نپرستید. مرتبه بعدی این است که انسان نباید تسلیم خواسته های نفسانی خود شود و در مرتبه بالاتر این است که انسان به غیر از خدا نباید التفات داشته باشد. نهی از بت ها حتی به معنای غفلت از خدا هم به کار رفته است.

دکتر نکونام، طرف دیگر این مناظره، از تفسیر تعریفی ارائه داد و گفت: تفسیر به معنای کشف مراد الهی است و این برای مخاطبان قرآن مکشوف بوده است و لذا آنان نیاز به تفسیر نداشتند؛ اما بر اثر گذشت زمان و فقد قرائن نیاز به تفسیر پدید آم؛ بنابراین نیاز به تفسیر امری عارضی است نه این ذات آیات قرآن مبهم و نیازمند تفسیر باشد.

نکونام افزود: خداوند به زبان بشر سخن گفته است و لذا باید برای کشف معنای الفاظ قرآن به معنای متعارف میان اهل زبان مراجعه کرد. به علاوه در زبان طبیعی واژگان به تنهایی به کار نرفته اند؛ بلکه در جمله و خطاب به افرادی به کار رفته است. لذا باید برای فهم مراد کلام به سیاق جمله و فهم مخاطبان توجه کرد.

دکتر نکونام درباره قرائت های قرآن اظهار داشت: قرائت در مباحث سنتی ما به معنای نوع خوانش قرآن است که بسا هیچ تأثیری هم در معنای آیات نداشته باشد اما آنچه امروزه در مباحث جدید مطرح است، ظاهراً گرته برداری از واژه انگلیسی ریدینگ است که هم به معنای خواندن است و هم به معنای فهمیدن و تفسیر. قرائت به معنای فهمیدن و تفسیر ناظر به معنای دوم ردینگ است.