حجت الاسلام محمدکاظم رحمان ستایش از پژوهشگران علوم حدیثی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به لزوم دقت در بیان روایات و احادیث در رسانه های مختلف تأکید کرد: در استفاده از احادیث اصول و قواعد متعددی را باید رعایت کرد که دو اصل از برتری ویژه ای برخوردارند یکی وثوق صدور حدیث از معصوم و دیگری پذیرش مردم نیز باید محرز شود.
استادیار دانشگاه قم افزود: گاهی در رسانه ها به ویژه رسانه ای مثل صدا و سیما به این اصول توجه نمی شود ؛ مثلا در مورد بحث مهدویت این مسئله را مشاهده کردم؛ با اینکه برنامه های خوبی ساخته می شود و از کارشناسان متعددی بهره می برند اما در بیان احادیث برخی نکات دقیق علمی رعایت نمی شود، یک نمونه آن این است که در روایات آمده کسانی که ادعای رؤیت امام عصر(عج) را دارند شما آنها را تکذیب کنید. اما در چندین برنامه صدا و سیما کارشناسان سعی بر تفسیر شخصی از این روایات داشتند که آن معنا خلاف ظاهر روایات بود؛ با توجیه بی جهت روایات بیم آن می رود که باب ادعای رؤیت باز شود.
رحمان ستایش با بیان اینکه در معنا کردن روایت نیز اصول و ضوابطی وجود دارد، تأکید کرد: ما حق نداریم بر اساس تمایلات شخص روایات را تفسیر کنیم. برای اینکه این اتفاق نیفتد باید تمام رسانه های مکتوب و صوتی و تصویری توجه داشته باشند که این کار کاملا تخصصی است و با اینکه استفاده از روایات بحمدالله زیاد شده اما باید ضوابط استفاده را هم مورد توجه قرار داد.
این پژوهشگر افزود: قرائن و شواهد بسیاری کمک می کنند که یک حدیث قابل اعتماد شود و اگر حدیثی تک باشد و چیزی می گوید که با اصول شریعت نمی خواند در این صورت قابل اعتماد نیست. اگر اینگونه روایات را که به لحاظ محتوا و سند ضعیف و غیرمعتبر بوده و هم مورد پذیرش مردم نیست بیان کنیم تبعات منفی به دنبال دارد.
حجت الاسلام رحمان ستایش یادآور شد: مثلا برای برخی اذکار آنقدر ثواب نقل می کنند که از اعمال سختی که در راه خدا انجام می شود هم برتر جلوه می کند در حالیکه این مسائل به نظر من اقلا مشکوک و یا ضعیف هستند و از آنجایی که مشکوک هستند بهتر است آنها را نقل نکنیم ضمن اینکه برای مردم هم اینها توهماتی را می آورد از جمله اینکه فکر می کنند دین یعنی چهار تا ذکر و تمام. همانگونه که برای برخی این گونه جا افتاده که عرفان یعنی به زبان آوردن برخی اذکار. در حالیکه عرفان یعنی آگاهی و عمل به حقیقت دین.
استادیار دانشگاه قم تأکید کرد: روایاتی که به لحاظ محتوا و سند معتبر نیستند باید تا زمانی که اعتماد برای ما ایجاد نشده نقل و اشاعه ندهیم. گاهی فیلمهایی ساخته می شود که این بی توجهی در آن مشهود است مثل فیلم مارمولک که عبارت" الطرق الی الله بعدد انفاس خلایق " از زبان یکی از نقش آفرینان بیان شد. البته نسبت حدیث به آن نمی دهند اما با گفتن این مسئله تصور می شود که این حدیث است در حالیکه این سخن از کتب عرفانی است .
وی یادآور شد: کسانی که تخصص ندارند اقلا می توانند منابع مهم روایی شیعه را بشناسند و با آموزه های کلی شریعت آشنا باشند و بعد از طریق اطلاعات اجمالی حدیث را انتخاب کرده و به نحو درست به کار ببرند و بعد هم خوب برای مردم معنا کنند و آنچه مورد انکار مردم قرار گرفته و مبالغه آمیز است را نیز بیان نکنیم.
حجت الاسلام رحمان ستایش در پایان گفت: مثلا روایتی بیان می شود که با گفتن یک کلمه لا اله الا الله همه دنیا و آخرت را یک جا به طرف می دهند و 70 -80 سال زندگی که هر کاری در آن کرده پاک می شود! باید دقت کرد که خدای نکرده این تلقی در اذهان پیش نیاید که در احادیث همه چیز گفته شده و اینها از مقوله شعر است یعنی همانطور که در شعر مطالب غیرواقعی و مبالغه موجب زیبایی شعر است اینها هم اینگونه است در حالیکه احادیث کلمات صادقی است که از صادق ترین مردم صادر شده و مطابق با واقع است اگر به نحو عقلایی از روایات استفاده شود ان شاء الله تبعات منفی نخواهد داشت.
نظر شما