ربانی؛ مبارز ضد اشغالگری شوروی و مداخله نظامی آمریکا در افغانستان

برهان الدین ربانی معروف به استاد ربانی متولد 1940 در شهر فیض آباد مرکز ولایت بدخشان افغانستان بود که از ۲۸ ژوئن ۱۹۹۲ تا ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ به عنوان دهمین رئیس جمهوری افغانستان فعالیت کرد.

وی رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، رئیس جمهور سابق این کشور و نماینده مجلس نمایندگان افغانستان بود. وی در سال ۱۹۶۳ از دانشکده الهیات کابل فارغ التحصیل شد و در سال ۱۹۶۸ به خاطر ادامه تحصیلات عالی به مصر رفت و در دانشگاه الازهر به تحصیل پرداخت. 

حزب جمعیت اسلامی افغانستان یکی از قویترین احزاب سیاسی در کنار دیگر احزاب مخالف دولت افغانستان بود. این حزب خط و مشی معتدل داشته و به باور کارشناسان مسائل سیاسی افغانستان از آغاز تاسیس تحت تاثیر جنبش اخوان المسلمین مصر بود.

نقش ربانی در جامعه افغانستان و جهان اسلام

به گفته حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل، برهان الدین ربانی که یکی از چهره های تاثیر گذار عرصه سیاسی افغانستان بود همواره از احترام بالایی در جامعه افغانستان و جهان اسلام برخوردار بود. نقش ربانی در ایجاد همگرایی میان همه طیفهای سیاسی افغانستان همواره در یاد وخاطره رهبران سیاسی این کشور بحران زده باقی خواهد ماند.

برهان الدین ربانی که از یک شخصیت کاریزماتیک بالایی برخوردار بود در دوره کوتاه ریاست جمهوری افغانستان توانست دیدگاه طیفهای سیاسی این کشور را به هم نزدیک کند. ربانی در جریان شکل گیری کنفرانس صلح افغانستان که ریاست آن را به عهده داشت راهکارهای عملی و مناسبی برای برون رفت افغانستان از بحران فعلی ارائه داد.

دیدگاه سیاسی برهان الدین ربانی

این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه به مهر گفت : طرح خلع سلاح طالبان و تقسیم قدرت بر اساس شاکله ملی، خروج نیروهای ناتو از افغانستان و پرهیز از طایفه گرایی بخشی از دیدگاه سیاسی ربانی برای حل بحران افغانستان بود اما ترور دردناک ربانی نشان می دهد که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و ناتو درصدد تشدید بحران افغانستان هستند تا زمینه حضور خود را توجیه کند.

هر چند انگشت اتهام در درجه نخست متوجه نیروهای طالبان است، اما شکی وجود ندارد که آمریکا و نیروهای ناتو در ترور این شخصیت معتدل اسلامی دست دارند. ترور ربانی راه را برای تقویت حضور نامشروع نیروهای آمریکا و ناتو هموار می کند، زیرا با توجه به رخدادهای جهان عرب، این نیروها تلاش می کنند تا پایگاه های خود را درعراق و افغانستان تقویت کنند.

گوشه هایی از زندگی رهبر اتحاد شمال

به گزارش مهر، برهان الدین ربانی در سال ۱۳۳۶ هجری، همراه دیگر استادان دانشگاه الهیات کابل، دانشگاه نهضت جوانان مسلمان را تاسیس کرد و با استعفای "غلام محمد نیازی" از رهبری آن در سال ۱۳۵۱ هجری رهبری آن نهضت را با نام جمعیت اسلامی افغانستان برعهده گرفت.

با کودتای محمد داوود خان در سال ۱۳۵۲ هجری اعضا و هواداران نهضت اسلامی افغانستان (اخوانی ها) تحت فشار رژیم وقت که زیر شاخه پرچم حزب دموکراتیک خلق افغانستان بودند، قرار گرفتند. افسران و نظامیانی که محمد داوود خان را در کودتا یاری می کردند به احزاب کمونیستی افغانستان وابسته بودند. با قدرت گرفتن آنها، مخصوصا وزیر کشور وقت که عضو حزب خلق بود، دستگیری وسیع و گسترده اعضای اسلامگرای رقیب آنها در شهرهای مختلف افغانستان شروع شد.

ربانی و عده‌ای دیگر از فعالان اسلامگرا در سال ۱۳۵۳ هجری که تحت تعقیب حکومت داوود خان بودند از افغانستان خارج شده و به پاکستان فرار کردند و در آنجا احزاب اسلامگرا و حکومت "ذوالفقار علی بوتو" که روابط سردی با دولت افغانستان داشتند از آنها پذیرایی کرده و دست به تسلیح مهاجران نهضت اسلامی به منظور بر اندازی حکومت داوود خان  زدند اما عده‌ای از رهبران نهضت اسلامی از جمله ربانی مخالف جنگ مسلحانه علیه حکومت داوود بودند و به خاطر نزدیکی بعضی از حلقه‌ های نهضت اسلامی به دولت وقت پاکستان عناصر میانه روتر که زیر فشار قرار گرفتند پاکستان را ترک کرده و ربانی در آن میان به عربستان سعودی رفت.

شورای حل و عقد نیز در ۳۰ دسامبر سال ۱۹۹۲ برهان الدین ربانی را به عنوان نخستین رئیس جمهور رسمی حکومت مجاهدین در افغانستان انتخاب کرد.  با حمله آمریکا به افغانستان و شکست طالبان، حامد کرزای در اجلاس بن، به عنوان رئیس جمهور دولت موقت افغانستان شد. برهان الدین ربانی در ۲۲ دسامبر سال ۲۰۰۱ طی مراسم رسمی حکومت را به اداره موقت افغانستان تحویل داد.

درخواست برهان الدین ربانی برای مذاکره با طالبان

رئیس جمهور سابق افغانستان که با مقامات طالبان مذاکره می کرد بارها راه حل بحران کشورش را مذاکره با شورشیان طالبان اعلام کرده بود.

ربانی در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفته بود: جنگ باید پایان یابد و راه آن مذاکره است، اگر چه در میان طالبان افرادی که قابل مذاکره نباشند هم وجود دارند ولی گروههایی هم علاقه مند به مذاکره هستند.

وی توسل به راه حل سیاسی و ایجاد کانال هایی برای گفتگو با افراد میانه رو طالبان را ضروری می دانست و بارها تاکید کرده بود که خروج نیروهای اشغالگر درخواستی مشروع است.

ایفای نقش بارز در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان

ربانی سال 84 بارها ضمن اعلام حمایت حزب جماعت اسلامی از حامد کرزای گفته بود: حزب جماعت اسلامی موافق سیاستهای کرزای مانند اجرای ارزشهای مذهبی، تضمین اتحاد ملی، عدات اجتماعی ، نقش مجاهدین در دولت و مبارزه علیه تولید و توزیع مواد مخدر است.

بدین ترتیب حامد کرزای که بعد از سقوط طالبان و حمله آمریکا به افغانستان در ژوئن سال 2002 از سوی رهبران قبائل افغانی به عنوان رئیس دولت انتقالی افغانستان انتخاب شد درانتخابات ریاست جمهوری این کشور برنده شد.

ربانی در سال ۲۰۰۷ با جمعی از سران جهادی و احزاب کمونیستی سابق جبهه‌ای را تشکیل داد که به باور کارشناسان این جبهه بزرگترین جبهه سیاسی مهم در افغانستان بود.

ربانی مخالف اشغالگری بود

ربانی همواره با حکومتهای تحت حمایت شوروی سابق درگیر و خواهان خروج نیروهای این کشور از افغانستان و سپردن حکومت به افغانها بود و پس از شکست دولت "نجیب الله احمد زی" در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۹۲ رئیس جمهور موقت افغانستان شد.

مخالفت ربانی با حضور ناتو در افغانستان و اعتراضات گسترده وی علیه بمباران مناطق مسکونی توسط نیروهای اشغالگر، محبوبیت وی را به شدت افزایش داد.

برهان الدین ربانی رئیس جمهوری سابق افغانستان بارها تاکید کرده بود که عملیات نظامی غرب و در راس آن آمریکا در کشورش سبب برقراری صلح و امنیت در این کشور نمی شود.

هشدار رئیس شورای صلح درباره شکست غرب در افغانستان

رئیس جمهور سابق افغانستان ضمن هشدار درباره شکست ناتو و آمریکا در صورت سرمایه گذاری در افغانستان گفته بود: غرب در افغانستان متحمل اشتباهات زیادی شده است و این اشتباهات ادامه دارد و تکرار همان اشتباه شوروی سابق است.

شورای عالی صلح و چالشهای پیش روی ربانی

برهان الدین ربانی ریاست شورای عالی صلح را که نهادی مستقل بوده با 70 عضو شامل بزرگان سیاسی و قومی افغان و نیز شماری از بزرگان قومی، اعضای پیشین پارلمان، دولت و فرماندهان شبه نظامیان برعهده داشت.

اگرچه ربانی خواهان پایان اشغالگری غرب در افغانستان بود، اما موانع بسیاری بر سر راه وی وجود داشت، زیرا غربی ها جنگ طلب تر و سودجوتر از آن بودند که اجازه دهند آینده افغانستان بدون دخالت واشنگتن شکل بگیرد و برای رسیدن به اهداف خود میلیاردها دلار را در جنگ هزینه کرده و متحمل شدن تلفات جانی و مالی بیشماری شده اند.

البته ناگفته نماند که اعضای طالبان شروط بسیاری را برای مذاکره با دولت افغانستان مطرح کرده بودند، از سویی عقب نشینی نیروهای ناتو از افغانستان را تنها روش ممکن برای آغاز مذاکرات می دانستند و از سوی دیگر ضمن انتقاد از تصمیم حامد کرزای برای انتخاب ربانی به عنوان رئیس شورای عالی صلح اعلام می کردند: سابقه ربانی نشان می دهد که وی مانع صلح است؛ سالهای طولانی علیه وی جنگیدیم و نمی توانیم با او مذاکره کنیم.