تبیین جنبه‌های مختلف تقوا/ راهکارهای دستیابی به تقوای واقعی

حجت الاسلام حسین علوی مهر مدیر دانشنامه قرآن پژوهی در مورد تقوا و انواع آن به خبرنگار مهر گفت: یکی از مسائل بسیار مهم در امر هدایت و تربیت انسان که قرآن کریم در روایات و آیات متعددبر آن تأکید دارد تقوا است  که بحث از آن در زمره مسائل اخلاقی جای می‎گیرد.  قرآن کریم جای جای آیات و در مقاطع مختلف به آن اشاره داشته است.

وی افزود: تقوا به معنای نگهداری و خویشتنداری است و در مورد انسان یک نیروی کنترل کننده درونی است یعنی انسان در درون خودش نیرویی بوجود بیاورد که بتواند از مسائلی که موجب گمراهی یا دوری از هدایت انسان می‏شود خود را کنترل کند.

مدیر دانشنامه قرآن پژوهی ادامه داد: تقوا بیشتر دربرابر طغیان شهوت و امیال و هواهای انسانی مطرح می‎شود یعنی کسی که قدرت نگهداری خویش از اینها را داشت انسان با تقوایی است. اما دایره تقوا بسیار گسترده است و گناهان زبان ، چشم و گوش و دست و پای انسان و عقل و فکر او و همه صفات و وجود انسانی را شامل می‏‎شود. تقوا ترمز و کنترل وجود انسان از پرتگاهها و تندرویهای خطرناک و هلاکت و سقوط است. امیر مؤمنان در خطبه 157 نهج البلاغه می‎فرمایند: تقوا دژ مستحکمی است که شکست ناپذیر است. یعنی تقوا انسان را در برابر هجمه ها و شهوات نگه می‏‎دارد و انسان با تقوا در برابر اینها از خود ضعف نشان نمی‏دهد و شکست نمی‎خورد.

این محقق و پژوهشگر حوزه علوم قرآنی درباره راهکارهای ایجاد و رشد تقوا در انسان نیز گفت: راهکارهای بسیاری برای کسب تقوا وجود دارد که قرآن، روایات و منابع دینی ما به آنها اشاره کرده‎اند.  یکی اینکه انسان در سه جهت رابطه خود با خدا و با جامعه و با خود، تقوا را رعایت کند و خود را به دین بویژه دین اسلام واگذارد. در رابطه خود با خدا به هر آنچه که خداوند متعال در این رابطه مطرح کرده انجام دهد مثل احکام عبادی و عبادات فردی از قبیل نماز و روزه و امثال اینها که کنترل کننده انسان از معصیت و گناه هستند.

علوی مهر اظهار داشت: نکته دوم ارتباط انسان با جامعه است که خداوند بحث روابط اجتماعی و عدالت اجتماعی را مطرح کرده و انسان رفتارش را با اجتماع باید بر اساس موازین عدالت اجتماعی قرار دهد. یعنی انسان در رابطه با همسر، خانواده، همسایه و حاکم و تمام چیزهایی که به جامعه مربوط است را بطور صحیح انجام دهد.

وی افزود: رابطه انسان با خودش هم وظایفی که خداوند برای او مطرح کرده از نظر اخلاق درونی و نفسانی که باید خودش را حفظ بکند این رابطه را بطور صحیح انجام دهد یعنی خواب و خوراک و حرف زدن و کار زیاد ویا کمتر از حد انجام ندهد از آسیبهایی که به او ضرر می‏زند خود را محافظت کند قرآن کریم در این باره می‎فرماید: بر شما باد حفاظت نفستان که اگر این نفس را مواظبت کنی یا درست هدایت بشوید هیچ کس به شما ضرر نخواهد رساند.

علوی مهر در پایان تأکید کرد: بطور قطع انجام واجبات و پرهیز از محرمات و تا آنجا که می‏توانیم عمل به مستحبات و دوری از مکروهات بهترین راهکار رسیدن به تقوا است .