شاخصی برای بررسی اضمحلال فرهنگی نداریم

مهدی فضائلی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه در ارزیابی فرهنگی یک جامعه زمانی می‌توان از انحطاط و یا صعود سخن گفت که شاخصه‌هایی برای سنجش این دو موضوع بتوان متصور شد، اظهار داشت: این روزها برخی به گوشه‌ای از ضعف‌های جامعه نگاه می‌کنند و آن را منحط عنوان می‌کنند وعده‌ای دیگرهم گوشه‌ای از جامعه را که از حیث اخلاقی و اسلامی در وضعیت مناسب‌تری وجود دارد، می‌بینند و نظر به اخلاقی بودن و متدین بودن جامعه می‌دهند. در این فضا طبیعتا اگر بخواهیم به درستی نظر بدهیم و اظهار نظری بکنیم، باید همه این بخش‌ها را باهم ببینیم.

وی ادامه داد: تا جایی که من اطلاع دارم، مشکل بزرگی که امروز با آن روبرو هستیم، نبود شاخصه‌ها و معیارهای علمی و دقیق سنجشی است که بتوان با آن از وضعیت فرهنگی جامعه ارزیابی دقیقی به عمل آورد. در حال حاضر هم شاخصه‌های گسترش معنویت را می‌توان در جامعه مشاهده کرد و هم صحنه‌ها و موارد دغدغه‌آفرین؛ و بالطبع این موارد اظهارنظرهای متفاوتی را نیز به همراه دارد.

مدیرعامل موسسه انتشارت سروش با اشاره به اینکه باید از جامعه پیرامون خود انتظاراتی واقعی را استمداد کنیم، افزود: اگر دقت کنیم که ورودی‌های جامعه ما چیست، آنگاه می‌توانیم خروجی‌های جامعه را نیز مناسب با آن ارزیابی کنیم. به اعتقاد من با توجه به ورودی‌های منفی زیادی که در جامعه ما هست که برخی از آن ناشی از حرکت و نفوذ دشمن و بخشی دیگر نیز ناشی از تولید محصولات مخرب و ضدفرهنگی توسط خود ماست، به طبع نمی‌توانیم انتظار خروجی‌های مثبت زیادی را هم داشته باشیم و اگر اصالت‌ها و ریشه‌ها و باورهای عمیق دینی در جامعه ما نبود، امروز در شرایطی به مراتب بدتر از دیروز بودیم.

مدیرعامل سابق خبرگزاری فارس تصریح کرد: با این وجود گاهی اظهار نظرهایی در این رابطه دیده می‌شود که متناقص است. از سویی ما سخن از ابتذال و اضمحلال می‌آوریم و از سوی دیگر قائل به ورودی‌هایی هستیم که آن را دامن می‌زنند. مثلا می‌گوییم چرا ممیزی و یا چرا برخورد با ماهواره؛ اگر ما قائلیم که جامعه باید پیراسته باشد، پس باید جلوی ورودی‌های منحط به آن را بگیریم. ممکن است بگوییم که با جمع ‌کردن ماهواره نمی‌توانیم جلوی ورودی‌های منحط به جامعه را بگیریم. خوب این قبول است و حتی خود عاملان جمع‌آوری آن نیز بر آن معترفند، اما قبول کردن این مضوع به معنی آن نیست که بگذاریم این وضعیت در شرایط فعلی بماند.

وی ادامه داد: اگر ما مطابق قانون ممیزی پیش از انتشار کتاب داریم که من معتقدم باید داشته باشیم، یعنی اینکه ما به شرایط جامعه‌مان حساسیم و کسی هم نمی‌تواند بگوید حساس باش، اما ممیزی نکن. البته من معتقد نیستم که هر نوع ممیزی صحیح است. بالاخره تندروی‌هایی هست که باید اصلاح شود، اما اصل ماجرا را نمی‌توان کتمان کرد.

فضائلی در ادامه با اشاره به اینکه برای جلوگیری از ایجاد خطر باید از ورود ابزار خطرآفرین به جامعه جلوگیری کرد، گفت: من موافقم که ممیزی کتاب باید مبتنی بر موارد خاص باشد و سلیقه‌ای و تنگ نظرانه با آن برخورد نشود، اما یادمان هم باشد که عامل ممیزی انسان است و عامل انسانی هم خطا دارد، اما این خطا نباید اصل ماجرا را زیر سئوال ببرد.

وی همچنین افزود: یکی از آسیب‌های جدی جامعه ما در سال‌های اخیر این است که در میان تولیدات فرهنگی و تولیدکنندگان آن، مجموعه‌هایی که ماهیت و حقیقت دین را شناخته باشند به ندرت دیده شده است و این ضعف جدی همواره در بطن جامعه ما بوده و هنوز هم هست. ریشه این موضوع را هم من به دو چیز مرتبط می‌دانم. نخست اینکه در میان افراد مسئول کمتر کسی به این حقیقت قائل است و دوم اینکه آنهایی که قائل به این مساله باشند، اساسا به حوزه اجرا وارد نمی‌شوند.