علیرضا شیخ‌عطار سفیر ایران در آلمان در گفتگویی با خبرنگار مهر درباره نمایشگاه کتاب فرانکفورت که در این روزها در حال برپایی است و حضور ایرانیان در بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب جهان اینگونه گفت: نمایشگاه کتاب فرانکفورت یکی از بزرگ‌ترین و استثنایی‌ترین وقایع فرهنگی جهان است که برای ما هم یک فرصت به حساب می‌آید تا بتوانیم فرهنگ غنی کشورمان را نه فقط به آلمانی‌ها بلکه به جهان معرفی کنیم.
وی ادامه داد: این نمایشگاه برای تبادل اندیشه و فعالیت در عرصه کتاب تشکیل می‌شود و ما این تریبون و امکان را در اختیار داریم که محصولات ادبی و فرهنگی خود را در این فرصت معرفی کنیم. این نمایشگاه برخلاف نمایشگاه کتاب تهران، یک بازار مکاره برای فروش کتاب نیست؛ بلکه اینجا محل تبادل نظر اهل فکر و نظر است و اتفاقا کسی اینجا در غرفه‌اش کتاب نمی‌فروشد، بلکه می‌آیند تا با مذاکره و عقد قرارداد دیگر ناشران را به خرید امتیاز ترجمه و انتشار کتاب‌هایشان در دیگر کشورها متقاعد کنند.
فرصت‌سوزی می‌کنیم
سفیر ایران در آلمان با تاکید بر اینکه برخلاف ایران در اکثر کشورهای جهان رعایت کپی رایت آثار فرهنگی بسیار حایز اهمیت است، بیان کرد: ما باید بتوانیم در فرصت‌های جهانی آثارمان را درست عرضه کنیم تا دیگران بخرند و ترجمه کنند. نمایشگاه کتاب فرانکفورت عرصه بزرگی برای حضور است که در آن بیش از 300 سخنرانی به صورت رایگان تدارک دیده می‌شود و ما نیز می‌توانیم از این فرصت با مستمعین فرهیخته بهره ببریم که متاسفانه در 2 دهه حضورمان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت نتوانسته‌ایم از این فرصت‌ها به صورت بهینه بهره ببریم.
شیخ‌عطار افزود: بعد از 2 دهه حضور هنوز شرکت‌کننده‌های ایرانی به ویژه بخش دولتی فکر می‌کند اینجا باید بازار خرید و فروش کتاب باشد که نیست و به همین دلیل می‌گویند حضور در این نمایشگاه برای ما صرف نمی‌کند و چون کسی از ما کتاب نمی‌خرد، پس چرا باید پول غرفه بدهیم! این نگاه نه از لحاظ فرهنگی و نه حتی تجاری درست نیست؛ چرا که اگر شناخت درستی از این نمایشگاه داشته باشیم، متوجه می‌شویم که در یک بازه زمانی بلندمدت نتایج بسیار خوبی نصیبمان می‌شود.
بدون تسلط به زبان‌های بین‌المللی چطور می‌خواهیم حضور موثر جهانی داشته باشیم
وی با تاکید بر اینکه ترجمه و انتشار کتاب در دیگر کشورها بهترین روش برای تبادل فرهنگی است، توضیح داد: من 3 سال است که در آلمان هستم و تا نمایشگاه امسال به طور منظم از این اتفاق فرهنگی بازدید کرده و با ایرانیان حاضر در نمایشگاه هم دیدار و گفتگو داشته‌ام، ولی متاسفانه دوستانی که از بخش دولتی شرکت می‌کنند، غالبا به زبان‌های بین‌المللی مسلط نیستند و حتی با خود مترجم متبحر هم نمی‌آوردند و گویا بیشتر برای گردش می‌آیند.
سفیر ایران در آلمان اضافه کرد: حاصل بازدیدهایم از نمایشگاه و دیدار و گفتگو با شرکت‌کنندگان ایرانی و خارجی، 2 گزارش مفصل بود که در آن 20 پیشنهاد برای حضور بهتر و فعال‌تر و آبرومندانه‌تر ایران مطرح کرده و به وزیر سابق و فعلی فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران مطرح کردم. در پیگیر‌ی‌هایم از وزیر فعلی گفته شد که گزارش را خوانده و به حوزه مربوطه ارجاع داده تا بعدا اجرایی شود.
این مقام سیاسی کشورمان در آلمان شرکت ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت را در 2 سال اخیر ضعیف‌تر ارزیابی کرده و گفت: از وقتی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عوض شده است، حضور ضعیف‌تری داشته‌ایم و حتی در بحث‌های ابتدایی و لجستیکی هم شرکت‌کنندگان با مشکل روبه رو هستند. در سال‌های قبل و در مواردی غرفه‌ای که به طور رسمی به نام جمهوری اسلامی ایران مزین شده از روز افتتاح تا اختتامیه به طور کامل باز نبود و یا کتاب‌ها نبودند و یا مسئولان غرفه.
برای مراجعه‌کنندگان سئوال است که چرا جلوی غرفه ایران دیوار کشیده‌اند
شیخ عطار در پاسخ به اینکه شنیده و دیده شد که غرفه امسال ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت مسدود شده است، گفت: امسال وضع بدتر از گذشته بود؛ چرا که غرفه گرفته بودند، ولی احدی برای تحویل و افتتاح آن نیامد و دست‌اندرکاران نمایشگاه هم مقابل آن دیوار کشیدند و برای همه مراجعه‌کنندگان سئوال است که چرا غرفه ایران تعطیل شده است و این اتفاق برای ملت و کشور ایران خوب نیست. البته ما کشورمان باید برای اینکه غرفه را رزرو کرده، ولی آن را تحویل نگرفته است، خسارت هم بدهد و گویا قرارست هیئتی اعزام کنند تا مذاکره کند تا این جریمه منتفی شود که اگر این مساله درست باشد، حالا باید هزینه اعزام این هیئت را هم پرداخت کرد.
تدارکات را دولت انجام دهد حضور را به بخش خصوصی بسپارد
وی ادامه داد: ما با چنین مدیریت ضعیف اجرایی نمی‌توانیم از چنین فرصت‌های مهم فرهنگی جهان استفاده کنیم. چرا نباید وزیر فرهنگ و یا معاون فرهنگی وی به این نمایشگاه بیایند؟ گرچه حتی در سطح مدیرکل هم کسی نیامده است. چرا به جای ناشران دولتی فرصتی فراهم نمی‌کنیم تا ناشران خصوصی حضور بهتر و فعال‌تری داشته باشند؟ تجربه نشان داده که عملکرد ناشران خصوصی در چنین حضورهای بهتر بوده است؛ گرچه من از مشکلات مالی و بعضا اعمال فشارهایی که بر آنها می‌شود خبر دارم، ولی امیدوارم ناشران خصوصی در برابر این فشارها مقاومت کرده و در نهایت با وزارت ارشاد به نتیجه برسند تا وزارتخانه حمایت و مدیریت کلان کند، ولی کار را به بخش خصوصی بسپارد.
سفیر ایران در آلمان پراکندگی غرفه‌های ایرانی را یکی دیگر از مشکلات حضورمان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت دانسته و گفت: در حالی که کشورهایی چون ترکیه، چین و هند پاویون ملی دارند که در مساحت بالا و منسجم حضور قدرتمندی را رقم زده‌اند، ولی متاسفانه ناشران ایرانی پراکنده و چون لشکر شکست‌خورده هستند. در حالی که اگر وزارت ارشاد حمایت کند و پاویون ایران را تدارک ببیند، همه ناشران ایرانی می‌توانند در همان فضا غرفه داشته باشند.
سفارت دارالترجمه و مسئول ترخیص کالا نیست
شیخ‌عطار در پاسخ به اینکه آیا سفارت ایران در آلمان و سرکنسولگری آن در فرانکفورت همکاری لازم را با ایرانیان شرکت‌کننده در نمایشگاه فرانکفورت دارد، بیان کرد: بله. ما حتی چند مترجم و نیروی لجستیکی در نظر گرفته‌ایم، ولی سفارت دارالترجمه و یا مسئول ترخیص کالا نیست؛ گرچه در این زمینه‌ها هم کمک کرده و می‌کند. ما باید به سیاست‌های فرهنگی کشورمان و اجرای بهتر برنامه‌های فرهنگی در خارج از کشور کمک کنیم و به همین دلیل هم من آن گزارش‌های مفصل را ارائه کردم، ولی گویا گوش شنوایی وجود ندارد.
وی در پایان گفت: برخی از ایرانی‌هایی که به نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌آیند، هنوز آداب سخنرانی در محیط خارجی را نمی‌دانند، ساختار قراردادهای بین‌المللی را نمی‌دانند، به زبان‌های زنده دنیا مسلط نیستند و چندین و چند مشکل دیگر؛ و حال می‌خواهند با چنین شرایطی حضوری فعال و تاثیرگذار در جهان داشته باشند.
------------------------------
گفتگو از نغمه دانش آشتیانی
نظر شما