به گزارش خبرنگار مهر، موسیقی و ترانه های محلی از دیرباز تاکنون جایگاه ویژه ای بین مردم استان ایلام داشته است. موسیقی محلی در ایلام به وسیله گروهی که به آنان لوطی یا مطرب اطلاق می شود نواخته می شود.
در موسیقی ایلام از سازهای دوزله، جفتان، سرنا، شیپور، ضرب، دهل، شمشال، نی و کمانچه استفاده می‌شود و این سازها در آیین‌هایی مانند عروسی، جنگ و عزا کاربرد دارند. برخی از سازهای بومی منطقه مانند دوزله ویژگی‌هایی دارند که آن را از دیگر سازهای ایرانی متمایز می‌کند.
"دوزله یا جفتان" برخلاف همه سازهای ایرانی که تک صدا هستند، دو صدایی است و قابلیت همراهی با سازهای چند صدایی را نیز دارد.
"چوبی" موسیقی رقصی ایلام است و به صورت انفرادی یا دسته جمعی اجرا می‌شود. این موسیقی در گذشته افزون بر کاربرد هنری و موسیقی آن به عنوان آمادگی جنگی و بدنی نیز کارآیی داشته است.
"فتاپاشا، لرزانه، سوار سوار، صی‌سماع، قلاوی، سه‌حار و گریانه" از جمله نواها و ریتم‌های این نوع رقص است که در مناطق کرد و لرنشین کشور رواج دارد.
"هوره" نیز موسیقی آوازی مردمان غرب کشور به ویژه مردم ایلام است. هوره که از آوازها و نیایش‌های اساطیری ایران است از هزاره‌های قبل از میلاد مسیح تا به امروز روح دوستداران موسیقی را سیراب کرده است.
این موسیقی از ریتم آزاد در ترانه و شکستن مصراع‌ها پیروی می‌کند و تک سیلابی است، به همین دلیل از موسیقی ردیفی ایران که تابع شعر کلاسیک است، متمایز می‌شود.
موسیقی آیین‌های سوگواری نوع دیگری از موسیقی در استان ایلام است که به طور مشخص در آیین چمری با سرنا و دهل اجرا می‌شود و در این مراسم مردم ایل‌ها و روستاها در محلی به نام "چمرجا" جمع می‌شوند و همراه با نوای ساز، دهل و آواز همسرایان نوعی رقص را ارائه می‌دهند.
گفته می‌شود "نمایش تعزیه" که هم اینک در اکثر مناطق کشور رایج است و در ایام عاشورا نیز کاربرد فراوان دارد، برگرفته از سنت چمری در غرب کشور است.
ترانه‌های محلی
ایلامی‌ها به خصوص عشایر، مردمی با ذوق‌اند و در سرودن ترانه‌های محلی مهارت خاصی دارند. ترانه‌هایی با گویش‌های کردی و لری در بین مردم منطقه رواج دارد.
ترانه‌های "حزن‌انگیز" که این ترانه‌ها، آهنگی محزون دارند و موضوعشان شکایت از روزگار، فراق یار، گله از معشوق، بداقبالی و بدبیاری انسان است.
"هوره" بیشتر به گویش کردی است و به صورت تک‌خوانی اجرا می‌شود و در بین عشایر استان ایلام و در منطقه کرمانشاهان و شاید در تمام نقاط کردنشین غرب رواج دارد.
هوره از آوازهای بسیار قدیمی است و به نظر می‌رسد منظور از آن خواندن متون زرتشتی بوده است و احتمال دارد که موبدان زرتشتی هنگام نیایش در کنار آتشگاه به خواندن هوره می‌پرداخته‌اند. هم اکنون نیز در بین ایل‌ها و عشایر، مردان و زنان دور آتش می‌نشینند و شروع به خواندن هوره می‌کنند. اشعاری که در هوره خوانده می‌شود، معمولاً ده هجایی و غالباً با مضامین حماسی‌اند. در خواندن هوره از آلات موسیقی استفاده نمی‌شود.
"گورانی" نیز شعری است شاد و طربناک که به همراه موسیقی اجرا می‌شود. اشعاری که در گورانی به کار می‌روند، مضامین اجتماعی، عاشقانه و حماسی دارند.
"ساریخونی" نیز رانه‌ای است با آهنگی سوزناک که به لهجه لری خوانده می‌شود. برای اجرای آن از کمانچه استفاده می‌کنند.
ترانه‌های شاد
ترانه‌هایی که آهنگی شاد دارند، بیشتر در عروسی‌ها اجرا می‌شوند و معمولاً به صورت دسته‌جمعی با همراهی کمانچه و تنبک خوانده می‌شود.
"ترانه‌های عاشقانه و توصیفی" گرچه هیچ یک از ترانه‌های محلی از مضامین عشق و توصیف محبوب خالی نیست ولی خطاب عام دارد و به ندرت نام و نشان معشوق به طور صریح در آن ذکر می‌شود ولی در ترانه‌های عاشقانه و توصیفی، تمام ابیات در وصف معشوق از زبان عاشق است.
در این ترانه‌ها، عاشق، محو جمال بی‌حد معشوق است و زیبایی و کمال محبوب، هرگز فرصت حضور نام عاشق را نمی‌دهد.
در هفته فرهنگ استان ایلام از تعدادی از آواهای بومی و محلی استان ایلام و همچنین "ساز و دهل" استفاده شده که با استقبال مردم تهران مواجه شد.
موسیقی با عنوان "چغانه" کار گروهی هفت نفره از هنرمندان استان ایلام است که در این هفته برگزار شد.
این کنسرت به سرپرستی "جواد یعقوبی" و خوانندگی "بهادر مرادخانی" ساز مقامی و قطعاتی از "فولکلور" و شعر قدیمی ایلام اجرا می شود.
نظر شما