"رادیو هفت" هنوز به اوج نرسیده‌ است

*خبرگزای مهر- گروه فرهنگ و هنر: در برنامه‌های روتین مرسوم شده که پیامک‌های مردمی را صرف به رخ کشیدن میزان استقبال مخاطبان و ارائه آمار برای رقابت با سایر برنامه‌ها استفاده می‌کنند. در برنامه شما این موضوع چطور پیگیری می‌شود؟

 

منصور ضابطیان: برای ما این اصلاً مهم نیست که چند پیامک به دستمان برسد. ما دوست داریم تنها پنج پیامک بیاید، اما بیننده آنها را به خاطر خودمان فرستاده باشد. ما می‌دانیم تمام پیامک‌هایی که هر شب به دستمان می‌رسد به خاطر خود ما است، چرا که نه مسابقه و قرعه کشی داریم نه می‌گوییم پیامک بفرستید تا نام‌تان را بخوانیم. تنها تقاضا می‌کنیم بینندگان نقطه نظراتشان را برای ما بفرستید.

 

برخی زمانی که به سختی کار برنامه سازی پی می‌برند، از مسابقه به عنوان نخستین محرک برنامه استفاده می‌کنند. آن هم در قالب سئوالاتی همچون: نقش y در سریال x را چه کسی بازی می‌کرد؟ بعد هم چند گزینه می‌گذارند و به این ترتیب مخاطب با ارسال یک شماره در این مسابقه شرکت می‌کند، اما مخاطب ما بدون محرک جایزه یا خواندن اسمش گوشی را برمی‌دارد و در صندوق پیام‌ها شروع می‌کند به تایپ کردن و برای ما متن و پیام می‌فرستد و این کار سختی است. شاید برای خود ما هم سخت باشد که برای کسانی که نمی‌شناسیم پیام بفرستیم و تشکر کنیم. ما از داشتن این مخاطب کیفی لذت می‌بریم. شاید ما 200 هزار پیامک نداشته باشیم، اما می‌گوییم 12 هزار نفری هستند که واقعاً برای خود برنامه پیامک می‌فرستند.

 

*عموما مدیران از برنامه‌های روتین انتظاراتی دارند. مثلا متوقع هستند مناسبت‌ها در برنامه لحاظ شود یا موضوع خاصی مورد پرداخت قرار گیرد. از طرفی ممکن است خود شما به عنوان برنامه‌ساز برای اینکه زمان برنامه را کامل کنید از مناسبت‌ها بهره ببرید. می‌خواهم بدانم اینها چقدر فرمایشی و سفارشی بوده و چقدر در این زمینه آزادی داشتید؟

 

محمد صوفی: می‌توانیم به جرات بگوییم هیچ وقت برای پر کردن زمان برنامه به مناسبت‌ها نپرداخته‌ایم. طبیعتاً مناسبت‌های رسمی وجود دارد که هر برنامه‌ای در اندازه خود به آنها می‌پردازد. ما هم هر جا حس کردیم مناسبتی را در برنامه آورده‌ایم اما این که بخواهیم وقت برنامه را پر کنیم یا تکلیفی بر گردنمان باشد، خیر.

 

ضابطیان‌: نکته دیگر اینکه جای تشکر دارد که تا به حال حتی یک مورد هم پیش نیامده شبکه از ما درخواست پرداخت به موضوعی را داشته باشد یا بگویند حتما درباره فلان اتفاق صحبت کنید و هیچ فشاری از طرف شبکه روی ما نبوده است. آنها خودشان می‌دانند ما به عنوان برنامه‌سازهایی که سال‌ها است کار می‌کنیم تمام مناسبت‌ها را رعایت خواهیم کرد. همانطور که فضای برنامه در ماه مبارک رمضان عرفانی می‌شود. با یک اتفاق ملی برنامه چنین فضایی به خود می‌گیرد و اصلاً جذابیت تلویزیون و برنامه سازی به همین موضوع است.

 

*اشاره کرده بودید که از شما خواستند به جای "رادیو شب" عنوان "رادیو هفت" را برای برنامه انتخاب کنید. حالا احساس می‌کنید شناخت مردم از شبکه آموزش چقدر به برنامه شما برمی‌گردد؟ شاید قبل از "رادیو هفت" استقبال عموم نسبت به شبکه آموزش تا این حد نبود یا حتی از وجود آن باخبر نبودند. خودتان چه نظری دارید؟

 

ضابطیان: شبکه آموزش، شبکه‌ای نوپایی است. اگر برنامه ما نبود و برنامه‌های دیگری ساخته ‌شده بود، مسلماً شبکه هفتم امسال نسبت به زمان مشابه در سال قبل شناخته شده‌تر بود. در این شکی نیست. اما برنامه "رادیو هفت" به شیب شناخت شبکه آموزش سرعت زیادی داد و باعث شد اگر قرار است با سرعت 20 کیلومتر در ساعت مردم شبکه آموزش را بشناسند یکباره این شناخت سرعت 90 کیلومتر در ساعت را بگیرد.

 

دلیل این موضوع هم حضور چهره‌های بسیار در برنامه بود. به دور از تواضع معمول ایرانی‌ها ما توانستیم برنامه قابل دفاعی بسازیم و این را به واسطه نظر مردم می‌گوییم. چون مردم بسیار بی‌تعارفند و در تصمیم گیری درباره اینکه چیزی خوب است یا بد، به شدت بی رحم برخورد می‌کنند و اگر از یک برنامه خوششان نیاید مجری آن را که در خیابان ببینند رویشان را آن طرف می‌کنند یا به روی خودشان نمی‌آورند! اما با دیدن مجری برنامه مورد علاقه‌شان از 10 کیلومتری با لبخند جلو می‌آیند، صحبت می‌کنند و درباره برنامه نظر می‌دهند و عکس می‌گیرند.

 

اینها حواشی کار است، اما نشان دهنده رابطه‌ای است که با مردم برقرار شده و مسلماً برنامه‌ای که بتواند چنین رابطه‌ای با مردم برقرار کند در نهایت می‌تواند معرفی بهتری نیز از شبکه خود داشته باشد. 

 

*تصور می‌کردید برنامه تمدید شود؟ برنامه‌ریزی یا آمادگی لازم برای این موضوع را داشتید؟

 

صوفی: از چند ماه قبل‌تر که مشخص شده بود برنامه در شهریور ماه به پایان می‌رسد، از طرف مسئولان شبکه پیشنهاد ادامه کار به ما ارائه شد و ما می‌دانستیم احتمالاً این اتفاق رخ می‌دهد. اما خودمان باید مطمئن می‌شدیم که آیا برنامه هنوز جای کار و ادامه دارد؟ چرا که معتقدیم کار باید همواره در اوج به پایان برسد. نه اینکه آنقدر ادامه‌اش بدهیم که همه به این نتیجه برسند که بهتر است کار تمام شود‍!

 

*بعد از اینکه آقای ضابطیان در یکی از آخرین قسمت‌ها اعلام کردند که برنامه قرار است به پایان برسد ما هم نوشتیم که به نظر می‌رسد سازندگان برنامه تصمیم دارند برنامه را در اوج به پایان برسانند.

 

ضابطیان: بله چنین تصمیمی گرفتیم، اما پیامک بامزه‌ای از یکی از بینندگان به دستمان رسید که نوشته بود می‌دانیم می‌خواهید کارتان را در اوج تمام کنید اما هنوز به اوج نرسیدید! هر وقت رسیدید ما بهتان می‌گوییم!

 

*یکی از حسن‌های برنامه این است که در این مدت زمان خیلی بی‌حاشیه جلو رفت. این در حالی است که برخی برنامه‌سازان در تلاشند برای به چشم آمدن کارشان حاشیه‌ بسازند. هیچ وقت نخواستید سر و صدای برنامه را بیشتر کنید؟

 

ضابطیان: من به عنوان کسی که سال‌ها در مطبوعات روزنامه‌نگاری کردم طبیعتاً خیلی خوب می‌توانستم جنجال و حاشیه‌ای به راه بیندازم که برنامه‌مان بیشتر دیده شود، اما ما دنبال این نیستیم که با جنجال و حاشیه نام "رادیو هفت" را سر زبان‌ها بیندازیم. من حتی یک بار از یکی از دوستانم در مطبوعات نخواستم یک خط درباره "رادیو هفت" بنویسد. ما برنامه‌ای را بدون تبلیغات زیاد تولید کردیم. شما دیدید که در هیچ جا آگهی برنامه ما نخورد اما اکنون مردم رادیو هفت را تماشا می‌کنند.

 

شاید اگر جنجال راه می‌انداختیم در مقطع کوتاهی موفق می‌شدیم بیننده انبوهی را به برنامه جذب کنیم، اما چه ارزشی داشت؟ چرا که آن بیننده به همان سرعتی که آمده بود، می‌رفت. زمانی جنجال راه انداخته می‌شود که برنامه‌ای کیفیت لازم را ندارد و سازندگانش در تلاش هستند به این واسطه جلب توجه کنند. ما سعی کردیم توجه را از دل برنامه به دست بیاوریم. گفتیم یا "رادیو هفت" خودش را نشان می‌دهد و مطبوعات و رسانه‌ها خودشان به سراغ ما می‌آیند یا اینکه ما توانایی کار را نداریم. خوشحالیم که بدون جنجال و حاشیه توانستیم این همه بیننده در سراسر ایران را به برنامه جلب کنیم.

 

*بخش اعظم "رادیو هفت" شامل پخش موسیقی و تصاویری است که احتمال دارد آرشیوی باشند. این بخش‌ها چطور گزینش می‌شوند و چقدر برایشان زمان گذاشته می‌شود؟ تقسیم وظایف در این حوزه چگونه است و چه منبعی برای یافتن ترانه‌هایی دارید که برخی حتی شاید تا به حال از تلویزیون پخش نشده باشند؟

 

صوفی: نکته‌ای که لازم می‌دانم به آن اشاره کنم این است که زحمت این کار به عهده گروهی است که هر کدام بخشی از کار را به عهده گرفته‌اند و معمولاً نامی از آنها برده نمی‌شود و شاید همین حالا بهترین زمان برای تشکر از آن‌ها باشد.

 

برای ما دو نفر نیز تقسیم‌بندی خاصی وجود ندارد و هر کس در هر حوزه‌ای که بتواند کار می‌کند. درباره موسیقی ضابطیان با توجه به شناختی که از این حوزه دارد بیشترین زحمت را می‌کشد. اما نکته دیگر این است که ما زمان زیادی برای یافتن موسیقی می‌گذاریم و این کار نیازمند تخصص ویژه‌ای است. 

 

شاید کم کاری سایر همکاران ما باعث می‌شود به نظر برسد ما در حال انجام کار خیلی عجیبی هستیم! بسیاری از این موسیقی‌ها در آرشیو صدا و سیما موجود است و مشکلی بابت پخش کردن آن‌ها وجود ندارد، اما شاید به زحمت و گذاشتن وقت بیشتری نیاز دارد تا بتوانیم این کارها را پیدا کنیم. در حالی که اگر بخواهیم فهرستی از موسیقی و ترانه‌هایی که در این سال‌ها در برنامه‌ها پخش می‌شود تهیه کنیم به بیشتر از 100 ترانه نرسیم و اکثرا سراغ یک سری ترانه‌های خاصی که بیشتر شنیده شده می‌روند.

 

ضابطیان: موسیقی حوزه پر دردسری در صدا و سیما است. به هر حال یک سری ترانه‌های مشخص، بی خطر و حاشیه وجود دارد که همه پخش می‌کنند. برای شکستن این فضا و فراتر رفتن آن و پخش موسیقی خوب،‌ در عین حال مجاز و گاه فراموش شده باید دردسرهایی را تحمل کنیم. برای مثال اگر موسیقی‌هایی که اکنون از "رادیو هفت" پخش می‌شود را می‌خواستیم سال پیش در ابتدای برنامه روی آنتن بفرستیم با واکنش و مقاومت بسیاری روبرو می‌شدیم، اما ما آرام جلو رفتیم و ثابت کردیم این خود برنامه‌سازان هستند که بسیاری از خط قرمزها را تعریف می‌کنند!

 

در حالی که می‌توان از بسیار آثار استفاده کرد در حالی که هم شان رسانه حفظ شود، هم احترام کسانی که حساسیت دارند رعایت شود و هم کار خوبی ارائه داد که مردم دوستش داشته باشند. تنها باید برای این کار زحمت کشید. اوایل برنامه پیش می‌آمد که من روزی چهار، پنج ساعت موسیقی گوش می‌دادم تا 30 ثانیه از دل یک ترانه در بیاورم و در انتهای یک آیتم مرتبط قرار دهم. این کار سختی است که برنامه سازان معمولا کمتر سراغش می‌روند.

 

*معمولاً برنامه‌هایی که در مدت زمان طولانی به روی آنتن می‌روند با تغییرات مدیریتی به شدت درگیر تغییرات می‌شوند. شما فکر می‌کنید می‌توان این ظرفیت را برای "رادیو هفت" قائل بود که سال‌های سال به روی آنتن برود؟

 

صوفی: هر برنامه‌ای می‌تواند سال‌های سال روی آنتن برود که نمونه‌های بسیاری از این نوع در تلویزیون موجود است. اما موضوع این است که ما فکر می‌کنیم هر برنامه‌ای سقفی دارد که ما باید قدرت تشخیص داشته باشیم و بدانیم یک برنامه را تا کجا ادامه دهیم. درباره تغییرات معمول نیز احساس می‌کنم این اتفاق برای ما نمی‌افتد، چرا که در این صورت ما برنامه را ادامه نمی‌دهیم.

 

ضابطیان: معضل جابجایی‌ها و تغییرات تنها مربوط به تلویزیون نیست و معضل کل سیستم اداری ماست. تنها به امروز نیز مربوط نمی‌شود و به تاریخ سیستم اداری ایران برمی‌گردد که معمولاً با تغییرات مدیریتی، مدیر جدید کار خود را از صفر شروع می‌کند و برای اینکه ثابت کند کار می‌کند فعالیت‌های خوب مدیر قبلی را نادیده می‌گیرد و از روی زمین بنای خود را می‌سازد نه از طبقه‌ای که مدیر قبلی ساخته بود!

 

*فکر می‌کنید "رادیو هفت" در علاقه مردم به رادیو هم موثر بوده است؟

 

ضابطیان: آماری نداریم، اما پیامک‌هایی زیادی داشته‌ایم مبنی بر اینکه برنامه باعث شده مردم یاد رادیو بیفتند و با آن آشتی کنند. حتی چند بیننده در یک روستا داریم که برنامه ما باعث شد اینها یک نمایشگاه رادیو بزنند! به این ترتیب که تمام رادیوهای قدیمی روستا را در خانه یکی از اهالی ده جمع کردند و نمایشگاهی چند روزه دایر کردند که باعث شد ارشاد آن استان از آنها تقدیر کند.

 

*از تغییرات یا بخش‌های تازه سری جدید برنامه بگویید.

 

ضابطیان: نخستین تغییر اینکه طبق تصمیم شبکه زمان برنامه از 60 دقیقه به 45 دقیقه کاهش یافته است. ساختار کلی برنامه تغییر چندانی نمی‌کند چون تغییرات معمول، مرتب در دل برنامه صورت می‌گیرد و هفته به هفته افراد عوض می‌شوند و همین تغییرات برنامه را جذاب می‌کند. علاوه بر این قصه‌های جدیدتری خواهیم داشت. مردم را بیشتر درگیر خواهیم کرد و سعی می‌کنیم هر شب از یکی از علاقمندان گویندگی استفاده کنیم تا مورد قضاوت مردم قرار بگیرند.

 

*"رادیو هفت" برنامه‌ای است که حتی زمان تماشایش هم احساس می‌کنیم باید در سکوت و آرامش به سر ببریم...

 

ضابطیان: یکی از رمزهای موفقیت برنامه این است که مخاطب می‌تواند از هر جایی دیدن آن را شروع کند یا برنامه تمام نشده تماشای آن را قطع کند. همیشه بخش‌های قابل استفاده برای مخاطب در آن وجود دارد.

 

صوفی: گرچه برنامه‌سازها دوست دارند برنامه‌شان کامل از اول تا آخر دیده شود، اما بدمان نمی‌آید بیننده پای برنامه بنشیند و پای برنامه خواب برود!

 

ضابطیان: حتی بسیاری از مخاطبان گفته‌اند شب‌هایی که خوابشان نمی‌برده به دلیل نوع موسیقی‌ها و لحن آرام آدم‌ها پای برنامه خوابشان برده است. کاری که قرار است دیازپام و لورازپام و اکسازپام انجام دهد، برنامه ما بدون هزینه و ضرر جسمی انجام می‌دهد!

 

--------------------

 

گفتگو: مریم عرفانیان